Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 kwietnia 1998 r.
I PKN 30/98
Brak podstaw do nieuwzględnienia żądania przywrócenia do pracy (art.
45 § 2 KP) pracowników brygady remontowej, w sytuacji gdy obiektywnie ist-
nieje możliwość ich zatrudnienia oraz potrzeba dalszego ich działania w intere-
sie pracodawcy w jego placówkach handlowych i usługowych, wymagających
systematycznego wykonywania prac remontowych i konserwatorskich.
Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Andrzeja S. Grzegorza K., Sławomira P. i Antoniego F. przeciwko Powszechnej
Spółdzielni Spożywców „S.” w W.Ś. o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za
bezskuteczne i przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-
Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 11 września 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e ni e
Wyrokiem z dnia 11 czerwca 1997 r.[...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Wodzis-
ławiu Śląskim przywrócił powodów: Andrzeja S., Grzegorza K., Sławomira P. i Anto-
niego F. do pracy w pozwanej „S.” Powszechnej Spółdzielni Spożywców w W.Ś. na
dotychczasowych warunkach pracy i płacy. Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie są
długoletnimi pracownikami pozwanej Spółdzielni, stanowiącymi brygadę remontową,
wykonującą prace remontowe i konserwatorskie w placówkach Spółdzielni. W dniu
20 grudnia 1996 r. wymienieni pracownicy otrzymali pismo o rozwiązaniu umowy o
pracę za wypowiedzeniem z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia,
który upłynął 31 marca 1997 r. W połowie grudnia prezes Spółdzielni poinformował
2
ich o konieczności zwolnień w Spółdzielni, proponując im utworzenie własnej firmy z
możliwością otrzymywania zleceń w okresie roku i sprzedaży wyposażenia po prefe-
rencyjnych cenach oraz wynajem pomieszczeń. Powodowie nie przyjęli propozycji
prowadzenia działalności bez własnego kapitału i zobowiązujących zapewnień. W
dniu 19 grudnia 1996 r. pozwana zwróciła się do organizacji związkowych o wyraże-
nie opinii w przedmiocie rozwiązania umów o pracę z powodami ze względu na re-
dukcję zatrudnienia. W tym samym dniu pozwana otrzymała pismo z adnotacją
Przewodniczącego NSZZ „Solidarność” S., iż nie wyraża zgody na rozwiązanie
umowy o pracę z powodami. W stosunku do Sławomira P. Związek Zawodowy Pra-
cowników „S.” PSS w W.Ś. nie wyraził zgody na rozwiązanie umowy o pracę. Pods-
tawą takiej decyzji NSZZ „Solidarność” była uchwała Komisji Zakładowej PSS „S.” z
dnia 12 grudnia 1996 r., w której upoważniono przewodniczącego związku do pod-
jęcia decyzji w sprawie zwolnień pracowników. Mimo braku zgody związku wręczono
powodom 20 grudnia 1996 r. pisma o rozwiązaniu umowy o pracę z powodu zmniej-
szenia zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych. Sąd Rejonowy uznał, że pracodawca
z naruszeniem art. 38 KP nie zachował obligatoryjnego trybu zwrócenia się do
ogólnokrajowej organizacji związkowej o zajęcie stanowiska. Pozwana Spółdzielnia
uznając wadliwość wypowiedzenia, wniosła o zasądzenie na rzecz powodów odsz-
kodowania według art. 45 KP, gdyż przywrócenie powodów do pracy jest niemożliwe.
Sąd ustalił, iż pozwana posiada około 30 placówek handlowych oraz inne obiekty,
np. bar, piekarnię i masarnię oraz wykonuje modernizację hali targowej. Potrzeby
remontowe Spółdzielni są duże i do większości prac zatrudnia firmy zewnętrzne.
Przy takiej ilości placówek handlowych stale wykonywane są prace konserwatorskie i
awaryjne. Dlatego istnieją możliwości dalszego zatrudnienia powodów, długoletnich
fachowców. Ze sprawozdania z działalności Spółdzielni za 1996 r. wynika, iż w 1997
r. przeznaczono 11 placówek do bieżącej konserwacji i modernizacji hali targowej
oraz przegląd instalacji w obiektach własnych i zabudowę zaworów przy grzejnikach.
Zdaniem Sądu Rejonowego wykonywanie tych prac przez firmy obce podraża
wykonanie remontów. Wszyscy powodowie mają na utrzymaniu rodziny i przebywają
na zasiłkach dla bezrobotnych. Tego aspektu nie miała na uwadze pozwana.
Powodowie długoletni pracownicy nienagannie wykonywali swoje obowiązki. Dlatego
Sąd Rejonowy na zasadzie art. 45 KP przywrócił powodów do pracy.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-Ośro-
dek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 11 września 1997 r. [...] uchylił zaskar-
3
żony wyrok w części dotyczącej powoda Grzegorza K. i w tym zakresie przekazał
sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, a w pozostałej części
oddalił apelację pozwanej Spółdzielni.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki stwierdził, że nietrafny jest zarzut
naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 38 i art. 45 § 2 KP oraz sprzeczności
ustaleń z treścią zebranego materiału w sprawie w stosunku do powodów Andrzeja
S., Sławomira P. i Antoniego F. Wypowiedzenie powodom dotknięte jest wadą, po-
nieważ pozwana nie zachowała trybu przewidzianego w art. 38 KP. Statut NSZZ
„Solidarność” przewiduje, że komisja zakładowa, wydziałowa lub międzywydziałowa
może zlecić załatwianie spraw określonych w § 26 ust. 2 pkt 3 lit. b statutu przewod-
niczącemu lub komisjom kół. Dotyczy to podejmowania uchwał w przedmiocie za-
trudnienia, awansowania, premiowania i nagradzania pracowników oraz rozwiązy-
wania umów o pracę w zakresie, w jakim przewidują to przepisy prawa pracy. Komi-
sja Zakładowa NSZZ „Solidarność” działająca w pozwanej Spółdzielni podjęła
uchwałę w dniu 12 grudnia 1996 r. upoważniającą przewodniczącego do zajęcia sta-
nowiska w sprawie zwolnień pracowników, nadto nie wyraziła zgody na rozwiązanie
umów z pracownikami transportu, magazynów i grupy remontowej. Przewodniczący
związku zawodowego wniósł swoje zastrzeżenia, nie wyrażając zgody na rozwiąza-
nie umów o pracę z powodami. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego Sąd Rejonowy pra-
widłowo uznał, że w stosunku do powodów ma zastosowanie art. 45 KP i przywróce-
nie ich do pracy, gdyż istnieją możliwości dalszego zatrudniania powodów wobec ko-
nieczności przeprowadzenia wielu prac modernizacyjnych i konserwacyjnych w opar-
ciu o własne środki techniczne.
W stosunku do powoda Grzegorza K. apelacja musiała odnieść skutek, gdyż
powód nie jest członkiem żadnego związku zawodowego i brak jest dowodu, aby
zwrócił się do jakiejkolwiek organizacji związkowej o ochronę przed wypowiedzeniem
mu umowy o pracę. Sąd Rejonowy nie zbadał, czy powód zwrócił się o ochronę do
związku zawodowego. Dlatego przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy
ustali w oparciu o art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), czy i kiedy powód Grzegorz K. zwrócił się do
zakładowej organizacji związkowej o ochronę swoich praw przed dokonaniem mu
wypowiedzenia umowy o pracę oraz czy i kiedy organizacja związkowa udzieliła mu
takiej ochrony.
4
Od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego pełnomocnik pozwanej Spół-
dzielni wniósł kasację, w której zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną
wykładnię art. 38 i art. 45 § 2 KP. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w
części oddalającej apelację poprzez jej uwzględnienie i zmianę w ten sposób, że na
rzecz powodów Andrzeja S., Sławomira P. i Antoniego F. zostanie zasądzone
odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy, ewentualnie o uchylenie tego
wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest bezpodstawna. Strona pozwana oparła ją wyłącznie na zarzucie
naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 38 KP i art. 45 § 2 KP.
Jednakże z treści uzasadnienia kasacji wynika, że pozwana Spółdzielnia kwestionuje
ustalenia Sądu pierwszej instancji, zaaprobowane jako prawidłowe przez Sąd drugiej
instancji, który podzielił także argumentację Sądu pierwszej instancji, że wy-
powiedzenie powodom umowy o pracę, z wyjątkiem Grzegorza K., było wadliwe.
Sądy obu instancji uznały, że pozwana naruszyła tryb konsultacji ze związkami za-
wodowymi oraz dokonała wypowiedzenia powodom umów o pracę, pomimo istnieją-
cej możliwości dalszego ich zatrudnienia na dotychczasowych warunkach, opierając
swoje stanowisko na konkretnych ustaleniach faktycznych. Skarżący nie zarzucił
Sądowi drugiej instancji naruszenia przepisów postępowania. Sąd Najwyższy roz-
poznając sprawę zgodnie z art. 393
11
KPC w granicach kasacji nie ma zatem pods-
taw do kontroli kasacyjnej ustaleń, które zostały dokonane w sposób prawidłowy i
wolny od uchybień procesowych. W związku z tym twierdzenia zawarte w uzasad-
nieniu kasacji, podważające ustalenia faktyczne, nie mogą być przedmiotem kontroli
kasacyjnej. Z tego też względu zarzut naruszenia prawa materialnego podlega oce-
nie na tle stanu faktycznego, przyjętego za podstawę zaskarżonego wyroku. Z usta-
leń tych wynika, że wypowiedzenie powodom umowy o pracę, z wyjątkiem Grzegorza
K. nastąpiło z naruszeniem art. 38 KP. W ocenie Sądu Najwyższego zakładowa or-
ganizacja związkowa prawidłowo wyraziła swoją negatywną opinię o projektowanych
zwolnieniach pracowników grupy remontowej. Podpisanie pisma przez przewodni-
czącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”, było oparte na zgodnej ze statu-
tem uchwale tej organizacji związkowej, upoważniającej go do zajęcia stanowiska w
sprawie zwolnienia pracowników. Komisja Zakładowa nie wyraziła także zgody na
5
rozwiązanie umów o pracę między innymi z pracownikami grupy remontowej. Nie
było zatem podstaw do zaniechania stosowania przez pracodawcę trybu postępo-
wania, przewidzianego w art. 38 § 3 KP. Skoro przewodniczący Komisji Zakładowej
był upoważniony do zgłoszenia zastrzeżeń w imieniu zakładowej organizacji związ-
kowej, to powołanie się skarżącego na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyro-
ku z dnia 27 lutego 1975 r., I PRN 37/75 (OSNCP 1976 z. 9, poz. 118) jest nietrafne i
nieuzasadnione.
W ustalonym stanie faktycznym sprawy nie jest także zasadny zarzut naru-
szenia art. 45 § 2 KP. Skoro Sąd drugiej instancji uznał, że przywrócenie powodów
do pracy (z wyłączeniem Grzegorza K., co do którego przekazał sprawę do ponow-
nego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji) jest zasadne, to skarżący nie może
skutecznie podważać ustaleń Sądu w tym przedmiocie, gdy nie zarzuca uchybień
procesowych, które mogłyby mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Z ustaleń wynika,
że istnieje obiektywnie możliwość zatrudnienia (dotychczas bezrobotnych) pracowni-
ków przez pozwaną Spółdzielnię i potrzeba dalszego działania brygady remontowej
w licznych jednostkach organizacyjnych pozwanej. W tej sytuacji Sąd Najwyższy po-
dziela pogląd Sądów obu instancji, że brak jest podstaw do uznania niecelowości lub
niemożliwości uwzględnienia żądania przywrócenia powodów do pracy na poprzed-
nich warunkach.
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że kasacja nie
ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego na zasadzie art. 393
12
KPC orzekł, jak w
sentencji.
========================================