Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 czerwca 1998 r.
I PKN 165/98
Plan nauczania w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) jest dokumentem opra-
cowanym przez dyrektora szkoły, zawierającym podział na poszczególne
przedmioty nauczania i zajęcia, organizację pracy szkoły, tygodniowy minimal-
ny wymiar godzin lekcyjnych pozostający do dyspozycji dyrektora i wycho-
wawców oraz wykaz godzin lekcyjnych przeznaczonych do rozdysponowania i
podziału pomiędzy nauczycieli wraz z godzinami ponadwymiarowymi.
Przewodniczący SSN: Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 1998 r. sprawy z powódz-
twa Haliny M. przeciwko Szkole Podstawowej w J. o uznanie decyzji o przeniesieniu
w stan nieczynny za bezskuteczną, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-Ośrodka
Zamiejscowego w Rybniku z dnia 17 grudnia 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi
Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-Ośrodkowi
Zamiejscowemu w Rybniku do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Halina M. wystąpiła z powództwem przeciwko Szkole Podstawowej
w J. o uznanie decyzji z dnia 11 lipca 1997 r. o przeniesieniu jej w stan nieczynny za
bezskuteczną.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Rybniku wyrokiem z dnia 26 sierpnia 1997 r. [...]
uznał za bezskuteczną decyzję pozwanej Szkoły z dnia 11 lipca 1996 r. o przenie-
sieniu powódki Haliny M. w stan nieczynny. Ponadto zobowiązał pozwaną do dal-
2
szego zatrudniania powódki do czasu prawomocnego zakończenia sprawy. Sąd
ustalił, że powódka ukończyła w 1978 r. Wyższą Szkołę Pedagogiczną w C. uzys-
kując specjalność z pedagogiki w zakresie wychowania przedszkolnego. Od 1 sierp-
nia 1978 r. do 31 sierpnia 1987 r. pracowała jako nauczyciel w przedszkolach. Od 1
lutego 1982 r. była nauczycielem mianowanym. Od września 1990 r. powódka pra-
cowała w pozwanej Szkole, do której przeszła w ramach uzgodnień między praco-
dawcą a Inspektoratem Oświaty w G. Powódka uczyła w klasach I-III, których w
1994/95 było 8 oddziałów, a w latach 1995/97 - 7 oddziałów ze względu na spadek
liczby uczniów ze 179 do 158. W pozwanej Szkole jest 20 oddziałów i 2 oddziały w
klasach zerwpych. W dniu 2 czerwca 1997 r. dyrektor pozwanej Szkoły wręczył po-
wódce pismo przenoszące ją na podstawie art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela z dniem
1 września 1997 r. z urzędu na stanowisko nauczyciela oddziału zerowego, na co
powódka nie wyraziła zgody. Wobec odmowy przyjęcia przez powódkę tego stano-
wiska, z uwagi na zmiany organizacyjne dyrektor decyzją z dnia 11 lipca 1997 r.
przeniósł powódkę w stan nieczynny na podstawie art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357).
Sąd Rejonowy uznał, że liczba oddziałów w klasach I - III zmniejszyła się z 7
do 6, ale w całej Szkole liczba oddziałów w porównaniu z poprzednim rokiem nie
zmniejszyła się, gdyż jest ich nadal 20, w tym dwa oddziały zerowe. W związku z tym
- zdaniem Sądu - brak jest przesłanki z art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, która stano-
wi o zmniejszeniu oddziałów w szkole. Brak przesłanek z art. 20 ust. 1 Karty Nauczy-
ciela powoduje niezgodność z prawem decyzji pozwanej Szkoły z dnia 11 lipca 1997
r. o przeniesieniu powódki w stan nieczynny. Dlatego - zdaniem Sądu Rejonowego -
z mocy art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela w związku z art. 45 § 1 KP i art. 189 KPC
powództwo podlega uwzględnieniu, jak również wniosek powódki dotyczący obo-
wiązku dalszego jej zatrudnienia do czasu prawomocnego zakończenia sprawy z
mocy art. 477
2
§ 2 KPC.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-Ośro-
dek Zamiejscowy w Rybniku po rozpoznaniu apelacji pozwanej Szkoły, wyrokiem z
dnia 17 grudnia 1997 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w ten spo-
sób, że powództwo oddalił. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, Sąd pierwszej instancji
naruszył art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, gdyż nie wziął pod uwagę, że podstawą
przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny nie są tylko zmiany organizacyjne, ale
3
także zmiany planu nauczania, uniemożliwiające dalsze zatrudnienie nauczyciela w
pełnym wymiarze zajęć.
Z przedstawionej dokumentacji wynika, że wprawdzie nie zmieniła się liczba
oddziałów w całej szkole, ale nastąpiło zmniejszenie oddziałów w klasach I - III z 7
do 6 w związku ze zmniejszeniem się liczby dzieci ze 179 do 158 oraz zmniejszyła
się liczba godzin nauczycielskich ze 175 do 150 w tym przedziale, w którym powódka
mogła być zatrudniona. Dlatego na zasadzie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela i art.
386 § 1 KPC zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.
Od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego powódka wniosła kasację, w
której zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela przez przyjęcie, że zmiana planu lekcji uzasadnia przeniesienie
nauczyciela w stan nieczynny. Ponadto skarżąca zarzuciła obrazę art. 385 KPC
przez nie oddalenie apelacji, pomimo jej bezzasadności na skutek niewykazania
zmiany planu nauczania, która uniemożliwia dalsze zatrudnianie nauczyciela w peł-
nym wymiarze zajęć. Powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku względnie
o wydanie orzeczenia uwzględniającego żądanie powódki.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja wymaga uwzględnienia, gdyż zawarty w niej zarzut naruszenia prawa
materialnego, a w szczególności art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. -
Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) jest uzasadniony. Sąd Wojewódzki
zmieniając wyrok Sądu Rejonowego oparł zaskarżone orzeczenie na innej przesłan-
ce, niż ta, którą przyjął Sąd pierwszej instancji za podstawę faktyczną swego wyroku.
Sąd Wojewódzki nie zakwestionował prawidłowości i zgodności z zebranym mate-
riałem w sprawie bezspornych ustaleń Sądu pierwszej instancji, że nie nastąpiły w
pozwanej szkole zmiany organizacyjne, powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w
szkole. Oparł natomiast swoje orzeczenie reformatoryjne na drugiej przesłance, za-
wartej także w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, a mianowicie na zmianie planu nau-
czania, uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć
w sytuacji, gdy nie dokonał niezbędnych uzupełniających ustaleń w postępowaniu
apelacyjnym, które potwierdzałyby jej istnienie i zastosowanie jednej z dyspozycji,
zawartej w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Sąd Rejonowy poczynił ustalenia pozos-
tające w związku z podstawą przeniesienia powódki w stan nieczynny uznając, że nie
4
nastąpiło zmniejszenie liczby oddziałów w szkole. Sąd drugiej instancji wbrew art.
382 KPC nie oparł swego orzeczenia na ustalonym przez Sąd pierwszej instancji
stanie faktycznym sprawy, ani na ustalonym stanie rzeczy na podstawie zebranego
materiału w postępowaniu apelacyjnym. Jedynie “podzielił pogląd strony pozwanej, iż
spełniony został wymóg przeniesienia powódki Haliny M. w stan nieczynny”, bez
należycie wyjaśnionej i ustalonej tej podstawy faktycznej wyroku. W tym stanie
sprawy Sąd drugiej instancji nie miał podstaw w art. 386 KPC do zmiany zaskarżo-
nego wyroku, tym bardziej, że nie zostało stwierdzone, czy nastąpiła zmiana planu
nauczania w rozumieniu § 4 zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja
1992 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach ogól-
nokształcących i zawodowych (Dz. Urz. MEN Nr 2, poz. 12 ze zm.).
Zdaniem Sądu Najwyższego “plan nauczania” w rozumieniu art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela jest dokumentem opracowanym przez dyrektora szkoły zawierają-
cym podział na poszczególne przedmioty nauczania i zajęcia, organizację pracy
szkoły, tygodniowy minimalny wymiar godzin lekcyjnych pozostających do dyspozycji
dyrektora i wychowawców oraz wykaz godzin lekcyjnych pozostających do rozdys-
ponowania i podziału pomiędzy nauczycieli wraz z godzinami ponadwymiarowymi.
Na tej podstawie należało ustalić, czy zmiana planu w stosunku do poprzednio reali-
zowanego uniemożliwia dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć z
uwzględnieniem kwalifikacji i specjalizacji wykształcenia nauczyciela oraz czy istnieje
konieczność rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy lub przeniesienia w stan
nieczynny. Zastosowanie w sprawie przez Sąd drugiej instancji art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela bez ustaleń faktycznych w zakresie porównania planów nauczania i
wszechstronnego wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia uzasadnia zarzut kasacji
naruszenia art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Należało ponadto zbadać, czy
pracodawca pozostawił nauczycielowi prawo wyboru, wynikającego z art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela, co do rozwiązania stosunku pracy, czy postąpił arbitralnie w tym
przedmiocie.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że ka-
sacja jest zasadna i wymaga uwzględnienia. Dlatego na zasadzie art. 393
13
§ 1 KPC
Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.
========================================