Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 lipca 1998 r.
II UKN 129/98
Wyrok wydany przeciwko pracodawcy, ustalający że zdarzenie było wy-
padkiem przy pracy nie ma powagi rzeczy osądzonej w sprawie przeciwko Zak-
ładowi Ubezpieczeń Społecznych o rentę wypadkową (art. 366 KPC).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Maria
Mańkowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 1998 r. sprawy z wniosku
Emilii K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o rentę
rodzinną wypadkową, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyj-
nego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1997 r.
[...]
o d d a l i ł k a s a c j ę.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w O. decyzją z dnia 1 października
1996 r. odmówił Emilii K. ustalenia prawa do renty rodzinnej z tytułu wypadku jej
męża Wiesława K. wobec wykluczenia, by jego śmierć nastąpiła w wyniku wypadku
przy pracy.
W odwołaniu wnioskodawczyni zarzuciła, że wyrokiem Sądu Rejonowego w
Nisku z dnia 24 kwietnia 1996 r. w sprawie o sprostowanie protokołu powypadkowe-
go zostało ustalone, że jej mąż zmarł wskutek wypadku przy pracy, zatem okolicz-
ność ta nie może być podważona w postępowaniu rentowym.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, iż
z protokołu sekcji zwłok (akta Prokuratury Rejonowej w S.W. [...]) wynika, że stwier-
dzone zmiany w narządach Wiesława K. wskazują na ostrą niewydolność krążenia,
jako wewnętrzną przyczynę jego zgonu.
2
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu wyro-
kiem z dnia 9 czerwca 1997 r. oddalił odwołanie i ustalił, że mąż wnioskodawczyni
był pracownikiem Zakładów Mięsnych w N. od 24 października 1990 r. i pracował na
stanowisku kierowcy - konwojenta oraz kierowcy autokaru. W dniu 5 września 1995
r. Wiesław K. rozpoczął pracę na II zmianie, to jest od godziny 14
00
. Kierując samo-
chodem dostawczym marki „Żuk” miał odbyć kilkunastokilometrową podróż do S.W. i
z powrotem z elektrykami, którzy mieli tam usunąć awarię urządzenia chłodniczego.
W czasie drogi kierowca denerwował się przy zmianie biegów i było mu gorąco.
Około godziny 18
00
elektrycy zastali Wiesława K. martwego w samochodzie, w miejs-
cu przeznaczonym dla kierowcy. Sąd Wojewódzki wykluczył, by krótka, kilkunasto-
kilometrowa zaledwie trasa dla zawodowego kierowcy, rozpoczynającego pracę na II
zmianie, była szczególnie wyczerpująca lub uciążliwa, jak to przyjął Sąd Rejonowy
na podstawie opinii biegłego H. G. w sprawie o sprostowanie protokołu powypadko-
wego. Wiesław K. wykonywał pracę kierowcy od marca 1995 r., po 11 miesięcznej
przerwie spowodowanej zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz le-
czeniem kręgosłupa. Nie wykonywał też żadnych prac w godzinach nadliczbowych,
stąd - według Sądu Wojewódzkiego - brak jest podstaw do przyjęcia występowania
czynnika przemęczenia pracą zawodową. Na podstawie opinii biegłych z Instytutu
Kardiologii [...] Uniwersytetu J. Sąd ustalił, że Wiesław K. do chwili zgonu nie od-
czuwał dolegliwości ze strony układu krążenia. Palił papierosy, co stanowi jeden z
czynników ryzyka choroby wieńcowej. Nie był w pełni zdrowy, bowiem istniała u
niego bezobjawowa choroba wieńcowa, której pierwszym klinicznym objawem był
nagły zgon (zawał serca). Wprawdzie z racji wykonywanego zawodu kierowca jest
narażony na różne stresy, jednakże odnośnie do Wiesława K. nie były one długo-
trwałe i nie odbiegały od normy. Z tego względu Sąd uznał, że zgon męża wniosko-
dawczyni nastąpił na skutek zachorowania w pracy, a nie wypadku przy pracy.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyro-
kiem z dnia 5 grudnia 1997 r. oddalił apelację wnioskodawczyni i uznał, że Sąd
pierwszej instancji ustalając okoliczności i przyczyny śmierci jej męża, w wystarcza-
jącym zakresie przeprowadził postępowanie dowodowe i ocenił dowody w ramach
reguł określonych w art. 233 §1 KPC. Sąd uznał, iż ani zdenerwowanie kierowcy przy
zmianie biegów, ani odczuwane przez niego gorąco w czasie 10-kilometrowej trasy
nie stanowią przyczyny zewnętrznej dla uznania wypadku przy pracy, skoro
3
samochód był sprawny, a praca kierowcy była wykonywana w zwykłych warunkach i
normalnym rozmiarze.
Wnioskodawczyni zaskarżyła kasacją powyższy wyrok, zarzucając naruszenie
art. 365 §1 KPC przez błędne przyjęcie, iż nie wystąpiła przyczyna zewnętrzna wy-
padku jej męża w sytuacji, gdy istnieje prawomocne orzeczenie Sądu Rejonowego w
Nisku stwierdzające, iż Wiesław K. uległ wypadkowi przy pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest zasadna. Wskazany w niej art. 365 §1 KPC nie został naru-
szony przez Sądy obu instancji rozpoznające przedmiotową sprawę o prawo wnios-
kodawczyni do renty rodzinnej z tytułu śmierci męża, to znaczy o świadczenie z za-
kresu ubezpieczeń społecznych. Zarówno Sądy, jak i organ rentowy, miały bowiem
prawo w tym postępowaniu do samodzielnej oceny, czy zdarzenie jakiemu uległ
Wiesław K. w dniu 5 września 1995 r. stanowiło wypadek przy pracy. Zgodnie z art.
11 KPC tylko ustalenie prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przes-
tępstwa, wydanego w postępowaniu karnym, wiąże Sąd w postępowaniu cywilnym.
Nie o takim natomiast związaniu stanowi art. 365 §1 KPC, stwierdzając moc wiążącą
prawomocnego orzeczenia Sądu wobec stron, sądów, organów państwowych i in-
nych osób. Przepis ten oznacza, że żaden z wymienionych podmiotów nie może ne-
gować faktu istnienia prawomocnego orzeczenia Sądu i jego określonej treści, nie-
zależnie od tego, czy był, czy nie był stroną tego postępowania. Moc wiążąca pra-
womocnego orzeczenia Sądu cywilnego nie oznacza jednak związania tym wyrokiem
Sądu orzekającego w innej sprawie, tak jak przewiduje to art. 11 KPC w przypadku
prawomocnego wyroku karnego.
Z tego też względu Sądy obu instancji niewadliwie uznały, iż prawomocny wy-
rok Sądu Rejonowego w Nisku [...] nie wiąże w przedmiotowej sprawie, stanowiąc
jedynie jeden z dowodów podlegających ocenie na tle całości zebranego w sprawie
materiału dowodowego. Taką wykładnię przepisu art. 365 §1 KPC potwierdza jego
odczytanie w powiązaniu z art. 366 KPC. Powaga rzeczy osądzonej prawomocnym
wyrokiem sądu cywilnego, o której mowa w art. 366 KPC, wyłącza wszczęcie postę-
powania między tymi samymi stronami i dotyczącego tego samego przedmiotu
sporu. Zatem jedynie wówczas, gdyby postępowanie w sprawie [...] zakończone
prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Nisku i postępowanie w przedmioto-
4
wej sprawie dotyczyło tych samych stron i tego samego roszczenia, to Sądy pierw-
szej i drugiej instancji nie mogłyby prowadzić postępowania w zakresie prawomocnie
już rozstrzygniętego przedmiotu sporu. Jednakże sprawa o sprostowanie protokołu
powypadkowego jest przedmiotowo inna od sprawy o świadczenie rentowe i toczyła
się między innymi stronami, niż sprawa z zakresu ubezpieczeń społecznych. Ta
dwoistość postępowania przy dochodzeniu odrębnych roszczeń z tytułu tego samego
wypadku przy pracy stwarza niezależność od siebie tych postępowań sądowych.
Niezasadny zatem jest zarzut kasacji, że wyrok Sądu Rejonowego w Nisku w
zakresie ustalenia wypadku przy pracy jej męża obowiązywał również w postępowa-
niu o świadczenie ubezpieczeniowe.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 393
12
KPC Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji.
========================================