Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 lipca 1998 r.
I PKN 254/98
Wykładnia art. 42 § 3 KP nie daje podstaw do przyjęcia, że odwołanie
złożone przez pracownika do sądu pracy od wypowiedzenia zmieniającego wa-
runki pracy oznacza odmowę przyjęcia zaproponowanych nowych warunków
pracy.
Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Adam
Józefowicz (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 1998 r. sprawy z powództwa
Lucyny D. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Re-
gionalnemu w N.S. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z
dnia 26 lutego 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Lucyna D. wystąpiła z powództwem przeciwko Kasie Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w N.S. o uznanie wypowie-
dzenia warunków pracy za bezskuteczne jako nieuzasadnione.
Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Nowym Sączu wyrokiem z dnia 12 listopada 1997
r. [...] oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powódka Lucyna D. była zatrudniona od 1
kwietnia 1992 r. na stanowisku głównego specjalisty. W okresie od 1 kwietnia 1992 r.
do 26 kwietnia 1996 r. była delegowana do pełnienia funkcji przewodniczącej zak-
ładowej organizacji związkowej NSZZ „Solidarność”. W dniu 26 stycznia 1996 r. zos-
tała odwołana z tej funkcji, a od 29 stycznia 1996 r. do 10 lipca 1996 r. przebywała
na zwolnieniu lekarskim i powróciła do pracy po przedłożeniu orzeczenia lekarskiego
2
stwierdzającego zdolność do wykonywania pracy. W dniu 6 sierpnia 1996 r. przedło-
żono powódce zakres czynności na stanowisku głównego specjalisty - samodzielnym
stanowisku do spraw prewencji i rehabilitacji. Powódka odmówiła przyjęcia zakresu
czynności w punkcie dotyczącym sporządzania protokółów powypadkowych, twier-
dząc, że taki obowiązek wynika z zakresu czynności innego pracownika oraz kwes-
tionowała zmianę miejsca wykonywania pracy z samodzielnego pomieszczenia na
zajmowane przez trzech innych pracowników. Twierdziła, że są to szykany ze strony
zakładu pracy. Ponadto Sąd ustalił, że powódka przedłożyła stronie pozwanej zaś-
wiadczenie Zakładu Medycyny Pracy stwierdzające, że może ona wykonywać pracę
spokojną, z ograniczonym kontaktem z interesantami. W dniu 7 sierpnia 1996 r. poz-
wana zawiadomiła organizację związkową o zamiarze wypowiedzenia powódce wa-
runków pracy. W piśmie z 14 sierpnia 1996 r. zakładowa organizacja związkowa wy-
raziła zgodę na zmianę warunków pracy powódki z zachowaniem dotychczasowego
stanowiska głównego specjalisty i wynagrodzenia. W dniu 28 sierpnia 1996 r. poz-
wana wypowiedziała powódce umowę o pracę w części dotyczącej warunków pracy
z 3 miesięcznym okresem wypowiedzenia, podając jako przyczynę odmowę przyjęcia
zakresu czynności na dotychczasowym stanowisku i przedłożenie zaświadczenia
Zakładu Medycyny Pracy. Jednocześnie zaproponowano powódce po upływie
okresu wypowiedzenia pracę w Wydziale Świadczeń na stanowisku głównego spe-
cjalisty z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia.
Pismem z 5 września 1996 r. powódka wystąpiła z powództwem o uznanie za
bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy. Pismem z 14 października 1996 r.
powódka powiadomiła pozwaną, że wyraża warunkową zgodę na przyjęcie nowych
warunków pracy. W orzeczeniu KiZ z 27 sierpnia 1997 r. została zaliczona do II
grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia i stwierdzono, że może podejmować za-
trudnienie w warunkach specjalnych.
Strona pozwana doręczyła powódce w dniu 4 grudnia 1996 r. świadectwo
pracy z informacją o rozwiązaniu umowy o pracę w związku z nieprzyjęciem warun-
ków pracy zaproponowanych w piśmie z 28 sierpnia 1996 r.
Sąd Rejonowy uznał, że wypowiedzenie warunków pracy i płacy dokonane
przez stronę pozwaną było zgodne z obowiązującymi przepisami. Wobec tego że
powódka odmówiła realizacji dotychczasowego zakresu czynności, a ponadto
przedłożyła zaświadczenie lekarskie o możliwości wykonywania spokojnej pracy w
ograniczonym kontakcie z interesantami, wypowiedzenie dotychczasowych warun-
3
ków pracy było uzasadnione. Ponadto nie wskazała stanowiska pracy, na którym
chciałaby pracować. Sąd ustosunkował się także do kwestii „warunkowej zgody”,
uznając, że z art. 45 § 3 KP wynika, iż pracownik może wyłącznie przyjąć zapropo-
nowane warunki lub odmówić zgody na ich przyjęcie. Sąd uznał, że skoro powódka
wyraziła „warunkową zgodę” na proponowane warunki pracy, to ich nie przyjęła. Z
uwagi na to, że powódka zaliczona do II grupy inwalidów może wykonywać prace
tylko w szczególnych warunkach, a strona pozwana nie jest zakładem pracy chro-
nionej i nie ma możliwości zatrudnienia powódki.
Po rozpoznaniu apelacji powódki Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Krakowie wyrokiem z dnia 26 lutego 1998 r. zmienił zaskarżony wy-
rok w tren sposób, że przywrócił powódkę Lucynę D. do pracy w Kasie Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego w Oddziale Regionalnym w N.S. W uzasadnieniu wyro-
ku Sąd stwierdził, że powódce zaproponowano nowe warunki pracy w piśmie z 28
sierpnia 1996 r., które zawierało pouczenie, że jeśli powódka nie złoży przed upły-
wem połowy okresu wypowiedzenia, to jest do 15 października 1996 r., oświadczenia
o odmowie przyjęcia nowych warunków, będzie to równoznaczne z wyrażeniem na
nie zgody. Dnia 14 października 1996 r. powódka złożyła pracodawcy oświadczenie,
że w związku z toczącą się przed Sądem Pracy sprawą, wyraża warunkową zgodę
na nowe warunki pracy. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, Sąd pierwszej instancji
błędnie przyjął, że sformułowane w ten sposób oświadczenie należy uznać za
odmowę przyjęcia nowych warunków pracy, o której mowa w art. 42 § 3 KP, bo Ko-
deks pracy nie zna pojęcia warunkowej zgody. W oświadczeniu powódki nie ma
żadnego warunku (zdarzenia przyszłego i niepewnego), od którego uzależniony
byłby skutek oświadczenia. Sens tego oświadczenia jest taki, że zgoda na nowe wa-
runki pracy nie oznacza rezygnacji z żądania uznania wypowiedzenia zmieniającego
za bezskuteczne. To, co w treści oświadczenia wydaje się być warunkiem, jest zas-
trzeżeniem, że powódka nie rezygnuje z żądania zawartego w pozwie. Z okoliczności
sprawy wynika, że oświadczenia powódki nie można uznać za odmowę przyjęcia
nowych warunków pracy, lecz wręcz przeciwnie, iż nie chciała dopuścić do rozwią-
zania umowy w wyniku odmowy przyjęcia nowych warunków pracy i godziła się na
nie, zastrzegając sobie tylko możliwość przywrócenia jej do pracy na poprzednich
warunkach, gdy Sąd tak orzeknie. Zgoda jej nie obejmowała zmiany warunków pracy
za porozumieniem stron. W ocenie Sądu Wojewódzkiego wypowiedzenie zostało
dokonane prawidłowo i było uzasadnione wobec treści orzeczenia lekarskiego. Jed-
4
nakże powódka nie odmówiła przyjęcia nowych warunków pracy i umowę o pracę
rozwiązano z nią bezpodstawnie. W tej sytuacji Sąd drugiej instancji na podstawie
art. 386 § 1 KPC zmienił zaskarżony wyrok, przywracając powódkę do pracy na wa-
runkach określonych w wypowiedzeniu zmieniającym.
Od powyższego wyroku pozwana Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecz-
nego-Oddziału Regionalnego w N.S. złożyła kasację, w której zarzuciła naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 42 § 3 KP. Skarżąca
wniosła o orzeczenie co do istoty sprawy przez zmianę zaskarżonego wyroku i od-
dalenie powództwa w całości.
Zdaniem strony wnoszącej kasację, powódka nie przyjęła zaproponowanych
warunków i nie miała takiego zamiaru, gdyż w sporze sądowym domagała się uzna-
nia wypowiedzenia zmieniającego za bezskuteczne, a następnie przywrócenia do
pracy na dotychczasowych warunkach. Przywrócenie powódki do pracy na zapropo-
nowanych w wypowiedzeniu zmieniającym warunkach pracy jest ingerencją w zakres
rozwiązania i kontynuacji stosunku pracy w sytuacji, gdy strona pozwana nie naru-
szyła prawa stosując w stosunku do powódki wypowiedzenie zmieniające. Przywró-
cenie powódki do pracy po 1,5 rocznej przerwie jest nieuzasadnione.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie może być uwzględniona.
Zawarty w niej zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię
art. 42 § 3 KP podlega ocenie w postępowaniu kasacyjnym na tle stanu faktycznego
sprawy, ustalonego przez Sąd pierwszej instancji i przyjętego za podstawę wydania
zaskarżonego wyroku. Z ustaleń tych wynika, że w związku z odmową przyjęcia zak-
resu czynności i treścią zaświadczenia lekarskiego złożonego przez powódkę zaist-
niała konieczność wypowiedzenia jej warunków pracy. Sądy obu instancji - w ocenie
Sądu Najwyższego - trafnie uznały, że wypowiedzenie warunków pracy powódce
przez stronę pozwaną było uzasadnione i zgodne z przepisami prawa. W związku z
tym wypowiedzeniem powódka była zobowiązana do dnia 15 października 1996 r. do
złożenia oświadczenia, czy przyjmuje zaproponowane nowe warunki pracy. Powódka
najpierw zakwestionowała zasadność wypowiedzenia zmieniającego, wnosząc do
Sądu Pracy powództwo z żądaniem uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, a nas-
5
tępnie w piśmie z dnia 14 października 1996 r. wyraziła warunkową zgodę na
propozycję strony pozwanej w związku ze sprawą sądową.
Sąd Wojewódzki dokonał wykładni tego oświadczenia na gruncie art. 42 § 3
KP w sposób odmienny niż to uczynił Sąd pierwszej instancji, uznając, że oświad-
czenia tego nie można uznać za odmowę przyjęcia nowych warunków pracy. Po-
nadto stwierdził, że z oświadczenia tego wynika, iż nie chciała ona dopuścić do roz-
wiązania umowy o pracę i godziła się na nowe warunki, zastrzegając tylko, że nie
przesądza to rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd Pracy. Na tym tle Sąd Wojewódzki
uznał, że pracodawca bezpodstawnie uznał, iż powódka nie przyjęła zaproponowa-
nych warunków pracy i rozwiązał z nią umowę o pracę. Kasacja ogranicza się tylko
do bezzasadnej polemiki z przekonująco umotywowanym stanowiskiem Sądu Woje-
wódzkiego, które Sąd Najwyższy w pełni podziela. Nie można zgodzić się z wywo-
dami kasacji, że złożenie odwołania do Sądu przez powódkę, zgodnie z pouczeniem
pracodawcy, należy potraktować jako odmowę przyjęcia nowych warunków pracy. Z
przepisu art. 42 § 3 KP bowiem wynika, że tylko wyraźne oświadczenie pracownika o
odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy lub płacy, złożone przed
upływem połowy okresu wypowiedzenia powoduje rozwiązanie umowy o pracę z
upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Ponadto dyspozycja zdania drugiego
tego przepisu stanowi, że jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypo-
wiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków,
to uważa się, że wyraził zgodę na te warunki.
Zdaniem Sądu Najwyższego złożenie przez pracownika do Sądu Pracy od-
wołania od wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy nie może być uważane za
odmowę przyjęcia nowych warunków pracy lub płacy, lecz jedynie uznane za podda-
nie Sądowi Pracy do rozstrzygnięcia, na podstawie całokształtu okoliczności sprawy,
zasadności wypowiedzenia zmieniającego, jak również badaniu, czy istnieją nadal
możliwości dalszego jej wykonywania przez pracownika na dotychczasowych warun-
kach. Wykładnia art. 42 § 3 KP nie daje podstaw do przyjęcia domniemania faktycz-
nego, że odwołanie złożone przez pracownika do Sądu Pracy od wypowiedzenia
zmieniającego warunki pracy oznacza odmowę przyjęcia zaproponowanych warun-
ków pracy i kontynuowania stosunku pracy. Mając to na uwadze Sąd Najwyższy
uznał, że wbrew twierdzeniom kasacji, Sąd Wojewódzki nie dokonał błędnej inter-
pretacji przepisu art. 42 § 3 KP, lecz prawidłowo zastosował ten przepis prawa w
6
ustalonym stanie faktycznym sprawy. Z powyższych względów Sąd Najwyższy do-
szedł do przekonania, że kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego na
zasadzie art. 393
12
KPC orzekł, jak w sentencji.
========================================