Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 25 sierpnia 1998 r.
I PKN 266/98
Tożsamość podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia oraz iden-
tyczność stron w poprzednim procesie zakończonym prawomocnym wyrokiem
(art. 366 KPC) prowadzi do nieważności postępowania w sprawie (art. 379 pkt 3
KPC), w której strony występują w odmiennych rolach procesowych.
Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska, Sędziowie SN: Adam Józefowicz,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 1998 r. sprawy z po-
wództwa Wojewódzkiego Urzędu Pracy - Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych w B.B. przeciwko Fabryce Maszyn i Urządzeń „O.” Sp. z o.o. w O. o
zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 23 grudnia 1997 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
u c h y l i ć zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację oraz poprze-
dzający go wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Oświęcimiu z dnia 23 września
1997 r. [...], w części oddalającej powództwo i odrzucić pozew.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej wy-
rokiem z dnia 23 grudnia 1977 r. oddalił apelację Wojewódzkiego Urzędu Pracy -
Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w B.B. od wyroku Sądu Re-
jonowego-Sądu Pracy w O. z dnia 23 września 1997 r., oddalającego powództwo
przeciwko Fabryce Maszyn i Urządzeń „O.” Sp. z o.o. w O. o zwrot kwoty 5.666,59 zł
z ustawowymi odsetkami od dnia 24 kwietnia 1997 r. W sprawie tej ustalono, że bę-
dący emerytami - byli pracownicy Fabryki Maszyn Górniczych „O.” w O. uzyskiwali w
2
innych procesach prawomocne wyroki zasądzające od pozwanej Fabryki Maszyn i
Urządzeń „O.” Sp. z o.o. należne kwoty z tytułu wyrównania ekwiwalentów za węgiel.
Liczba takich spraw sądowych przekroczyła 100. Obawiając się postępowań egze-
kucyjnych pozwana wypłaciła w dniu 31 maja 1996 r. dziesięć takich należności w
kwocie 4.442,71 zł. W celu zrekompensowania wydatków przeznaczonych na zas-
pokojenie roszczeń z tego zakresu pozwana zwróciła się o zwrot zrealizowanych
należności ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a
wobec odmowy, dochodziła zasądzenia tych kwot na drodze sądowej.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Oświęcimiu prawomocnym wyrokiem z dnia 19
listopada 1996 r. zasądził od Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
w B.-B. na rzecz Fabryki Maszyn i Urządzeń „O.” Sp. z o.o. w O. kwotę 4.467,81 zł z
ustawowymi odsetkami od dnia 6 sierpnia 1996 r. do dnia zapłaty - uznając, że speł-
nione zostały przesłanki z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 28 czerwca 1995 r. o zaspaka-
janiu ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych niektórych
świadczeń przysługujących emerytom i rencistom (Dz.U. Nr 87, poz. 436, powoływa-
nej dalej jako ustawa z 28 czerwca 1995 r.). W wykonaniu tego orzeczenia Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przekazał w dniu 27 marca 1997 r.,
łącznie z odsetkami kwotę 5.669,59 zł.
Na tle takich ustaleń Sąd drugiej instancji uznał, że sporna kwota, która zos-
tała uzyskana w wykonaniu prawomocnego wyroku, była wydatkowana na cele
określone w ustawie z 28 czerwca 1995 r., dlatego nie mogło być mowy o naruszeniu
art. 3 ust. 1 i 2 tej ustawy.
W kasacji powód podtrzymał zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 3
ustawy z 28 czerwca 1995 r. przez błędną jego wykładnię, polegającą na przyjęciu,
że nie obejmuje on sytuacji, gdy wypłata świadczeń z Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych następuje na mocy wyroku sądowego, zwłaszcza że poz-
wana wypłaciła emerytom i rencistom przysługujące im świadczenia przed złożeniem
powodowi stosownego wniosku i w tym sensie pozwana nie zaspokoiła tych należ-
ności ze środków przekazanych jej przez powoda w wykonaniu prawomocnego wy-
roku sądowego z dnia 19 listopada 1996 r., przez co środki te winny podlegać
zwrotowi na rzecz Funduszu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
3
Rozpoznanie kasacji następuje w granicach skargi kasacyjnej, Sąd Najwyższy
bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania (art. 393
11
zdanie
pierwsze KPC).
W rozpoznawanej sprawie Sąd Najwyższy stwierdził, że występuje powaga
rzeczy osądzonej. Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Oświę-
cimiu z dnia 19 listopada 1996 r. [...], w którym Sąd Rejonowy w granicach tych sa-
mych okoliczności faktycznych i na tej samej podstawie prawnej (przepisów ustawy z
dnia 28 czerwca 1995 r.) zasądził od pozwanego Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych dochodzoną kwotę, z przeznaczeniem na zrekompenso-
wanie zasądzonych prawomocnymi wyrokami wypłat ekwiwalentów za węgiel na
rzecz byłych pracowników. Powaga rzeczy osądzonej prawomocnego wyroku powo-
duje, że ponowne powództwo o ten sam przedmiot sporu pomiędzy tymi samymi
stronami, oparte na identycznej podstawie faktycznej i prawnej było niedopuszczalne
(art. 366 KPC), przeto prowadzone ponownie postępowania w tej samej sprawie są
dotknięte nieważnością (art. 379 pkt 3 in fine KPC), co Sąd Najwyższy uwzględnił z
urzędu (art. 393
11
zdanie pierwsze KPC). Powaga rzeczy osądzonej prowadzi do
nieważności postępowania między tymi samymi stronami bez względu na to, że w
ponownym procesie strony występowały w odwrotnych rolach procesowych. Tak ro-
zumiana identyczność stron miała miejsce w rozpoznawanej sprawie, skoro pozwany
Fundusz z poprzedniego procesu zakończonego prawomocnym wyrokiem, którego
spóźniona apelacja w owej sprawie została odrzucona postanowieniem Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 20 marca
1997 r. [...] - występując w ponownym procesie w roli procesowej powoda - dochodził
zasądzenia zwrotu kwot zasądzonych prawomocnym już wyrokiem Sądu Rejonowe-
go. Dlatego należało stwierdzić, że tożsamość podstawy faktycznej i prawnej rozs-
trzygnięcia oraz identyczność stron w poprzednim procesie zakończonym prawo-
mocnym wyrokiem (art. 366 KPC) prowadzi do nieważności nowego postępowania w
tej samej sprawie (art. 379 pkt 3 KPC), w której strony występują jedynie w odwrot-
nych rolach procesowych.
Stwierdzenie nieważności postępowania prowadziło z urzędu do uchylenia
wydanych w sprawie wyroków - w zakresie niedopuszczalnego ponownego meryto-
rycznego rozpoznania sprawy prawomocnie osądzonej - i odrzucenia pozwu (art.
393
16
KPC), co następuje w formie postanowienia.
========================================