II UKN 201/98
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Korekty wprowadzone przez SAOS:
Zmiana nazwy izby Sądu Najwyższego z "Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych" na "Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I PZ 11/75
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 10 września 1998 r.
II UKN 201/98
Sąd władny jest rozpoznać tylko takie odwołanie, które dotyczy spraw z
zakresu ubezpieczenia społecznego określonych wyczerpująco w art. 476 § 2
pkt 1-5 KPC.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie: SN Stefania Szymańska,
SA Beata Gudowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 września 1998 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Marii J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w T.M. o świadczenia kombatanckie po zmarłym ojcu, na skutek
kasacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 11 grudnia 1997 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d d a l i ć k a s a c j ę.
U z a s a d n i e n i e
We wniosku z dnia 5 marca 1997 r. Maria J. zwróciła się do Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w T.M. o „przyznanie tytułem odszkodowania równo-
wartości utraconych świadczeń rentowo-kombatanckich należnych za życia ojcu,
które nie były pobierane z uwagi na jego powojenną przeszłość polityczną”. Organ
rentowy, w nie noszącym cech decyzji piśmie z dnia 8 kwietnia 1997 r., poinformował
wnioskodawczynię o braku podstaw do rozpoznania jej żądania jako osoby, która nie
uzyskała decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa-
nych potwierdzającej uprawnienia do świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 24
stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz. 75 ze zm.).
2
Żądanie zawarte we wniosku zostało ponowione w skierowanym do Sądu
Wojewódzkiego w Łodzi w piśmie nazwanym „odwołaniem od decyzji z dnia 8 kwiet-
nia 1997 r.”, które postanowieniem z dnia 4 listopada 1997 r. Sąd Wojewódzki od-
rzucił, a Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 11 grudnia 1997 r. oddalił zażalenie
Marii J. Uzasadnienie stanowiska obydwu Sądów stanowiło stwierdzenie braku ist-
nienia decyzji organu rentowego, jako podstawy do złożenia odwołania oraz kons-
tatacja, że decyzja taka w ogóle nie mogła zostać wydana, gdyż przedmiot wniosku
leży poza kręgiem spraw, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 listopa-
da 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst:
Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.).
Kasacja wniesiona przez pełnomocnika Marii J. oparta została na zarzucie
naruszenia przepisu art. 467 § 2 KPC przez przyjęcie, że roszczenie powódki nie jest
roszczeniem z zakresu ubezpieczeń społecznych i zawierała wniosek o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości. Na uzasadnienie podstawy kasacji podano,
że zgłoszone we wniosku roszczenie jest - wbrew ustaleniom Sądu - roszczeniem
należącym do kategorii spraw objętych dyspozycją przepisu art. 476 § 2 KPC, skoro
bowiem ojciec wnioskodawczyni nabył uprawnienia kombatanckie, a organ rentowy
nie wydał decyzji, odwołanie powinno być rozpoznane w trybie art. 477
14
§ 3 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek przedstawiony przez Marię J. organowi rentowemu wypływał z po-
czucia niezaspokojenia roszczeń zgłoszonych w trybie ustawy z dnia 23 lutego 1991
r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za
działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149) i
zmierzał do uzyskania przez następców prawnych Antoniego J. (ojca wnioskodaw-
czyni) świadczeń z ubezpieczenia społecznego, które on - jako kombatant - powinien
był pobierać za życia, a nie zostały mu przyznane tylko dlatego, że się nie ubiegał o
nie.
Z treści tego wniosku wynika, że składająca go nie powołuje się na istnienie
po swej stronie uprawnienia wypływającego z zakresu ubezpieczenia społecznego,
ani też na taki stosunek prawny, który czyniłby ją „ubezpieczonym” w pojęciu art. 476
§ 5 KPC, z czego oczywiście wynika, że nie istnieje żadna przyczyna, która mogłaby
stanowić podstawę żądania skierowanego do instytucji ubezpieczeń społecznych.
3
W takim przypadku nie jest także dopuszczalna droga sądowa, ta bowiem
otwiera się tylko dla sporów wywołanych złożeniem odwołania od decyzji organu
rentowego. Sprawa może zostać wniesiona także bezpośrednio do sądu pod warun-
kiem jednak, że organ rentowy był władny wydać, a zaniedbał wydania decyzji w
przepisanym terminie (art. 476 § 2 i 3 KPC). Konstatacja ta wynika z tezy ogólnej, że
Sąd Wojewódzki-Sąd Ubezpieczeń Społecznych władny jest rozpoznać tylko taki
wniosek, który dotyczy przedmiotu z zakresu ubezpieczenia społecznego określone-
go wyczerpująco w punktach 1-5 § 2 art. 476 KPC.
Wniosek Marii J. prawidłowo zatem nie został załatwiony decyzją organu
rentowego i ostatecznie - nie naruszając przepisów postępowania - Sąd Apelacyjny
zasadnie oddalił zażalenie na odrzucenie odwołania. Skoro bowiem zostało wykaza-
ne, że sformułowanie żądania nie pozwala na przypisanie sprawie cech sprawy cy-
wilnej w rozumieniu art. 1 KPC, należącej do trybu odrębnego w sprawach z zakresu
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, droga sądowa do jego rozpoznania jest
niedopuszczalna (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1975 r., I
PZ 11/75, OSPiKA 1975 nr 11, poz. 243).
Wniosek, w którym składająca go powołuje się na uprawnienia kombatanckie
swego ojca i nie żąda świadczeń przewidzianych w art. 16 ust. 5 ustawy z dnia 24
stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 142, poz. 950,
ani z art. 24 - 27 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i
wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 13, poz. 68 ze zm.),
jest wnioskiem, który mógłby zostać rozpoznany jedynie w trybie art. 104 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U.
Nr 40, poz. 267 ze zm.) pod niespełnionym jednak w sprawie warunkiem, że przed
śmiercią kombatant wszczął postępowanie rentowe.
W tym stanie sprawy, gdy argumenty kasacji okazały się chybione, Sąd Naj-
wyższy na zasadzie art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji.
========================================
II UKN 201/98
Sąd władny jest rozpoznać tylko takie odwołanie, które dotyczy spraw z
zakresu ubezpieczenia społecznego określonych wyczerpująco w art. 476 § 2
pkt 1-5 KPC.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie: SN Stefania Szymańska,
SA Beata Gudowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 września 1998 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Marii J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w T.M. o świadczenia kombatanckie po zmarłym ojcu, na skutek
kasacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 11 grudnia 1997 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d d a l i ć k a s a c j ę.
U z a s a d n i e n i e
We wniosku z dnia 5 marca 1997 r. Maria J. zwróciła się do Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w T.M. o „przyznanie tytułem odszkodowania równo-
wartości utraconych świadczeń rentowo-kombatanckich należnych za życia ojcu,
które nie były pobierane z uwagi na jego powojenną przeszłość polityczną”. Organ
rentowy, w nie noszącym cech decyzji piśmie z dnia 8 kwietnia 1997 r., poinformował
wnioskodawczynię o braku podstaw do rozpoznania jej żądania jako osoby, która nie
uzyskała decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa-
nych potwierdzającej uprawnienia do świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 24
stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz. 75 ze zm.).
2
Żądanie zawarte we wniosku zostało ponowione w skierowanym do Sądu
Wojewódzkiego w Łodzi w piśmie nazwanym „odwołaniem od decyzji z dnia 8 kwiet-
nia 1997 r.”, które postanowieniem z dnia 4 listopada 1997 r. Sąd Wojewódzki od-
rzucił, a Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 11 grudnia 1997 r. oddalił zażalenie
Marii J. Uzasadnienie stanowiska obydwu Sądów stanowiło stwierdzenie braku ist-
nienia decyzji organu rentowego, jako podstawy do złożenia odwołania oraz kons-
tatacja, że decyzja taka w ogóle nie mogła zostać wydana, gdyż przedmiot wniosku
leży poza kręgiem spraw, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 listopa-
da 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst:
Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.).
Kasacja wniesiona przez pełnomocnika Marii J. oparta została na zarzucie
naruszenia przepisu art. 467 § 2 KPC przez przyjęcie, że roszczenie powódki nie jest
roszczeniem z zakresu ubezpieczeń społecznych i zawierała wniosek o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości. Na uzasadnienie podstawy kasacji podano,
że zgłoszone we wniosku roszczenie jest - wbrew ustaleniom Sądu - roszczeniem
należącym do kategorii spraw objętych dyspozycją przepisu art. 476 § 2 KPC, skoro
bowiem ojciec wnioskodawczyni nabył uprawnienia kombatanckie, a organ rentowy
nie wydał decyzji, odwołanie powinno być rozpoznane w trybie art. 477
14
§ 3 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek przedstawiony przez Marię J. organowi rentowemu wypływał z po-
czucia niezaspokojenia roszczeń zgłoszonych w trybie ustawy z dnia 23 lutego 1991
r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za
działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149) i
zmierzał do uzyskania przez następców prawnych Antoniego J. (ojca wnioskodaw-
czyni) świadczeń z ubezpieczenia społecznego, które on - jako kombatant - powinien
był pobierać za życia, a nie zostały mu przyznane tylko dlatego, że się nie ubiegał o
nie.
Z treści tego wniosku wynika, że składająca go nie powołuje się na istnienie
po swej stronie uprawnienia wypływającego z zakresu ubezpieczenia społecznego,
ani też na taki stosunek prawny, który czyniłby ją „ubezpieczonym” w pojęciu art. 476
§ 5 KPC, z czego oczywiście wynika, że nie istnieje żadna przyczyna, która mogłaby
stanowić podstawę żądania skierowanego do instytucji ubezpieczeń społecznych.
3
W takim przypadku nie jest także dopuszczalna droga sądowa, ta bowiem
otwiera się tylko dla sporów wywołanych złożeniem odwołania od decyzji organu
rentowego. Sprawa może zostać wniesiona także bezpośrednio do sądu pod warun-
kiem jednak, że organ rentowy był władny wydać, a zaniedbał wydania decyzji w
przepisanym terminie (art. 476 § 2 i 3 KPC). Konstatacja ta wynika z tezy ogólnej, że
Sąd Wojewódzki-Sąd Ubezpieczeń Społecznych władny jest rozpoznać tylko taki
wniosek, który dotyczy przedmiotu z zakresu ubezpieczenia społecznego określone-
go wyczerpująco w punktach 1-5 § 2 art. 476 KPC.
Wniosek Marii J. prawidłowo zatem nie został załatwiony decyzją organu
rentowego i ostatecznie - nie naruszając przepisów postępowania - Sąd Apelacyjny
zasadnie oddalił zażalenie na odrzucenie odwołania. Skoro bowiem zostało wykaza-
ne, że sformułowanie żądania nie pozwala na przypisanie sprawie cech sprawy cy-
wilnej w rozumieniu art. 1 KPC, należącej do trybu odrębnego w sprawach z zakresu
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, droga sądowa do jego rozpoznania jest
niedopuszczalna (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1975 r., I
PZ 11/75, OSPiKA 1975 nr 11, poz. 243).
Wniosek, w którym składająca go powołuje się na uprawnienia kombatanckie
swego ojca i nie żąda świadczeń przewidzianych w art. 16 ust. 5 ustawy z dnia 24
stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 142, poz. 950,
ani z art. 24 - 27 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i
wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 13, poz. 68 ze zm.),
jest wnioskiem, który mógłby zostać rozpoznany jedynie w trybie art. 104 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U.
Nr 40, poz. 267 ze zm.) pod niespełnionym jednak w sprawie warunkiem, że przed
śmiercią kombatant wszczął postępowanie rentowe.
W tym stanie sprawy, gdy argumenty kasacji okazały się chybione, Sąd Naj-
wyższy na zasadzie art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji.
========================================