Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 grudnia 1998 r.
II UKN 341/98
Sąd dokonuje oceny legalności decyzji rentowej według stanu prawnego
istniejącego w dacie jej wydania. Zmiana stanu prawnego w toku postępowania
sądowego uprawnia osobę zainteresowaną do złożenia nowego wniosku o
przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego.
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Stefania Szymańska
(sprawozdawca), Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 1998 r. sprawy z wniosku
Macieja M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 7 kwietnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w W. decyzją z dnia 5 czerwca
1997 r. odmówił prawa do renty inwalidzkiej Maciejowi M., prowadzącemu od 1 maja
1982 r. działalność gospodarczą, w tym od 10 października 1990 r. do 13 sierpnia
1996 r. jako taksówkarz, , ponieważ Wojewódzka KIZ orzeczeniem z dnia 17 marca
1997 r. zaliczyła go do III grupy inwalidów.
Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 3 grudnia 1997 r. oddalił odwołanie wnios-
kodawcy, pouczając go w uzasadnieniu, że od 1 września 1997 r. nastąpiła zmiana w
stanie prawnym i w związku z tym może wystąpić z nowym wnioskiem o rentę z ty-
tułu niezdolności do pracy. Sąd Wojewódzki przeprowadził dowód z opinii biegłych
lekarzy neurologa i chirurga ortopedy-traumatologa, którzy również zaliczyli wnios-
kodawcę do III grupy inwalidów. Biegli rozpoznali nawykowe zwichnięcie barku pra-
wego (operowane w 1976 r.), stan po złamaniu (bez przemieszczeń) szyjki kości ra-
2
miennej prawej (w 1996 roku) z uszkodzeniem stożka roratorów i z upośledzeniem
sprawności kończyny górnej prawej bez zmian w obrębie układu nerwowego.
Od tego wyroku wniósł apelację wnioskodawca wyjaśniając, że po raz pierw-
szy zwichnięcia barku doznał jako pracownik Gminnej Spółdzielni w G.K. w 1976 r. i
wówczas był operowany, ale uraz jakiego doznał w 1987 r. zniweczył skutki leczenia i
zwichnięcie barku stało się nawrotowe. Z powodu stanu po operacji strun głosowych
przestał pracować w kontakcie ze sztucznym tworzywem i podjął w 1990 r. działal-
ność gospodarczą jako kierowca taksówki, którą kontynuuje, osiągając od 1 lutego
1998 r. bardzo niskie zarobki, nie pozwalające na utrzymanie rodziny. Domagał się
„zaliczenia do III grupy inwalidów na stałe”.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 7 kwietnia 1998 r. oddalił apelację. W uzasadnie-
niu wyroku Sąd podkreślił, iż stosownie do art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia
1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą
oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.), w brzmieniu
obowiązującym do dnia 31 sierpnia 1997 r., renta inwalidzka przysługuje ubezpie-
czonemu w razie zaliczenia do I lub II grupy inwalidów. Oznacza to, iż prawo do renty
inwalidzkiej przysługuje osobie, która jest niezdolna do wykonywania jakiegokolwiek
zatrudnienia. Wnioskodawca nie spełnia tego warunku, czego nie kwestionuje, do-
magając się „zaliczenia do III grupy inwalidów na stałe” Sąd Wojewódzki w uzasad-
nieniu wyroku wskazał na zmiany, jakie nastąpiły w tym przedmiocie od 1 września
1997 r., wprowadzone przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie
niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U.
Nr 100, poz. 461), a w świetle których prawo do renty osoby podlegającej ubezpie-
czeniu społecznemu na mocy ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. jest uzależnione od
wykazania częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Wnioskodawca wniosek
zgłosił i jak wynika z jego oświadczenia złożonego w skardze apelacyjnej podjął w
dniu 1 lutego 1998 r. działalność gospodarczą zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami
zawodowymi, żaląc się jednak na trudności w wykonywaniu tego zawodu z powodu
złego stanu zdrowia. W tym stanie Sąd Apelacyjny nie znalazł usprawiedliwionych
podstaw dla uwzględnienia apelacji.
W kasacji wniesionej w imieniu wnioskodawcy przez jego pełnomocnika, za-
rzuca się naruszenie prawa materialnego, jak również przepisów postępowania, na
skutek tego, że Sąd przy wyrokowaniu: 1) nie zastosował obowiązującego już w tym
czasie przepisu art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych
3
ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100,
poz. 461), natomiast za podstawę rozstrzygnięcia przyjął nieobowiązujący już art. 9
ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowa-
dzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin; 2) nie ustalił, czy wnioskodawca
odpowiada nowym ustawowym kryteriom osoby częściowo niezdolnej do pracy, tj.
takiej, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnie z posiadanymi
kwalifikacjami.
Wniosek kasacji zmierza do uchylenia wyroku Sądu Apelacyjnego i do prze-
kazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja pozbawiona jest usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu.
Wbrew bowiem podniesionym w niej zarzutom, Sądy obu instancji prawidłowo oce-
niały prawo wnioskodawcy do renty inwalidzkiej w aspekcie art. 9 ust. 4 ustawy z
dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność
gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.).
Wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie renty inwalidzkiej w dniu 28 kwiet-
nia 1997 r., a więc w czasie obowiązywania powołanego wyżej przepisu. W tym sta-
nie organ rentowy wydając decyzję w dniu 5 czerwca 1997 r. prawidłowo odwołał się
do art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. Wobec zaś niezaliczenia wniosko-
dawcy do II lub I grupy inwalidów, organ rentowy odmówił przyznania renty inwalidz-
kiej. Rzeczą Sądu pierwszej instancji było więc skontrolowanie prawidłowości tej de-
cyzji, a mianowicie czy jest ona zgodna z obowiązującymi w dacie jej wydania prze-
pisami prawa, a w szczególności z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. Sąd
Wojewódzki przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, którego wyniki pot-
wierdziły brak inwalidztwa co najmniej II grupy, a tym samym zgodność decyzji orga-
nu rentowego z obowiązującymi w dacie jej wydania przepisami prawa. Sąd Woje-
wódzki nie był władny oceniać prawa wnioskodawcy do renty inwalidzkiej w aspekcie
zmienionego stanu prawnego, spowodowanego uchyleniem z dniem 1 września art.
9 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. Jak już bowiem wyżej zaznaczono, zaskar-
żona decyzja została wydana jeszcze w dacie obowiązywania tego przepisu. Sąd
Apelacyjny, rozpoznając apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Wojewódzkiego,
mógł zatem tylko ograniczyć się do skontrolowania, czy wyrok oddalający odwołanie
4
wnioskodawcy odpowiada prawu. Wobec zaś stwierdzenia, że stan faktyczny sprawy
i obowiązujące w dacie wydania zaskarżonej decyzji przepisy prawa nie uprawniały
wnioskodawcy - z uwagi na brak inwalidztwa co najmniej II grupy -do renty inwalidz-
kiej, prawidłowo oddalił apelację jako nieuzasadnioną. Dlatego w rozpatrywanej
sprawie nie występowała potrzeba prowadzenia postępowania dowodowego na oko-
liczność, czy wnioskodawca odpowiada nowemu ustawowemu kryterium osoby częś-
ciowo niezdolnej do pracy zarobkowej w rozumieniu art. 23 ust. 1 ustawy o z.e.p., w
brzmieniu obowiązującym od 1 września 1997 r. Ta kwestia będzie przedmiotem
rozpoznania w nowym postępowaniu, wszczętym przez wnioskodawcę w związku ze
złożeniem przez niego kolejnego wniosku o rentę inwalidzką w 1998 roku, a więc pod
rządami zmienionego w tym zakresie stanu prawnego.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku na mocy art.
39312
KPC.
========================================