Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 marca 1999 r.
III RN 160/98
Na podatniku spoczywa ciężar udowodnienia przesłanek określonych w
art. 10, art. 19 oraz art. 26 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towa-
rów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.).
Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 25 marca 1999 r. na rozprawie sprawy ze
skargi Zbigniewa S. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 29 stycznia 1997 r. [...] w
przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za
miesiąc czerwiec 1996 r., na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości
od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Szcze-
cinie z dnia 11 marca 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę.
U z a s a d n i e n i e
Urząd Skarbowy w K. decyzją z dnia 20 grudnia 1996 r. [...] wydaną na pods-
tawie art. 104 KPA, art. 5 ust. 3, art. 18 ust. 2, art. 19 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z
dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1993
r. Nr 108, poz.486 ze zm.) oraz art. 2, art. 10 ust. 1 i 2, art. 15 ust. 1, art. 18 ust. 1,
art. 19 ust. 3 i art. 26 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług
oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) określił Zbigniewowi S. zo-
bowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za miesiąc czerwiec 1996 r. w
wysokości 1915 zł oraz ustawowe odsetki za zwłokę w wysokości 386,10 zł liczone
od dnia 16 grudnia 1996 r., a także odsetki w wysokości 0,14 % za każdy dzień
zwłoki od kwoty zobowiązania liczone od dnia 17 grudnia 1996 r. do dnia zapłaty. W
uzasadnieniu tej decyzji organ podniósł, że w wyniku kontroli przeprowadzonej w
2
dniu 29 listopada 1996 r. stwierdzono, iż podatnik nie złożył deklaracji VAT-7 na po-
datek od towarów i usług za czerwiec 1996 r., a w konsekwencji nie naliczył i nie
odprowadził należnego podatku od prowadzonej działalności, a także nie złożył de-
klaracji, co stanowi naruszenie art. 10 i art. 26 ustawy o podatku od towarów i usług.
W odwołaniu od powyższej decyzji Zbigniew S. zarzucił, że nie wzięto pod uwagę
jego wyjaśnień, z których wynika, iż wysłał on do Urzędu Skarbowego wymaganą
deklarację podatkową listem zwykłym i dlatego nie ma potwierdzenia na tę okolicz-
ność. Ponadto podatnik wyjaśnił, że za miesiąc czerwiec 1996 r. wpłacił należny
podatek w wysokości 625 zł i do odwołania dołączył kserokopię dowodu dokonania
tej wpłaty. Izba Skarbowa w K. decyzją z dnia 29 stycznia 1997 r. [...] utrzymała w
mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia podniesiono, że
podatnik może skorzystać z wynikającego z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towa-
rów i usług prawa do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego jedynie
w określonym ustawą trybie oraz czasie, czego w niniejszej sprawie podatnik nie
uczynił. Na tę decyzję podatnik wniósł skargę do Naczelnego Sądu Administracyj-
nego-Ośrodka Zamiejscowego w Szczecinie zarzucając naruszenie art. 7 i art. 9 KPA
oraz powołując się na pismo Ministerstwa Finansów z dnia 29 sierpnia 1996 r. [...], z
którego - zdaniem podatnika - wynika, że fakt składania deklaracji rozliczeniowych na
poczet podatku od towarów i usług nie ma wpływu na uprawnienie podatnika do ob-
niżenia podatku należnego na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów
i usług. W odpowiedzi na skargę Izba Skarbowa w K. wniosła o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie wyrokiem
z dnia 11 marca 1998 r. [...] uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję
Urzędu Skarbowego w K. z dnia 20 grudnia 1996 r.. W uzasadnieniu tego wyroku
podniesiono, że wprawdzie z art. 19 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług wy-
nika, iż podatnik może zrealizować swoje uprawnienie do odliczenia podatku nali-
czonego od podatku należnego w określonym czasie, ale nie skorzystanie w tym
czasie z tego uprawnienia nie oznacza, że nie może tego uczynić później w drodze
korekty deklaracji podatkowej w podatku od towarów i usług, aż do czasu określenia
przez organ podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za
dany miesiąc w trybie art. 10 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Sąd stanął
na stanowisku, że żaden przepis ustawy nie przewiduje, aby podatnik tracił upraw-
nienie do obniżenia podatku należnego w wyniku naruszenia przez podatnika art. 10
ust. 1 w związku z art. 26 ustawy o podatku od towarów i usług.
3
Minister Sprawiedliwości [...] wniósł rewizje nadzwyczajną od powyższego
wyroku [...], zarzucając mu rażące naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja
1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w
związku z art. 10 ust.1 i ust. 2 oraz art. 19 ust. 1 i ust. 3 ustawy o podatku od towa-
rów i usług, a w konsekwencji na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o NSA wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi, względnie o uchylenie zaskarżo-
nego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrod-
kowi Zamiejscowemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu
rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że stosownie do art. 10 ust. 1 i
art. 26 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik obowiązany jest składać dekla-
rację podatkową za kolejne okresy miesięczne w terminie do dnia 25 każdego mie-
siąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Przy
czym obowiązuje zasada, że ciężar dowodu zadośćuczynienia wymaganiom przepi-
sów podatkowych w tym względzie przez podatnika spoczywa na samym podatniku,
co wynika także z dotychczasowego orzecznictwa sądowego (por. także wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 3 grudnia 1997 r., III RN 86/97 - OSNAPiUS 1998 nr 8, poz.
233). Tymczasem w rozpoznawanej sprawie podatnik uchybił powyższym obowiąz-
kom ustawowym i tym samym utracił prawo do skorzystania z obniżenia podatku na-
leżnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług we wskazanym
okresie czasu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Stosownie do postanowień art.10 ust.1 oraz art. 26 ustawy z dnia 8 stycznia
1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz.
50 ze zm.) podatnik obowiązany jest bez wezwania składać w urzędzie skarbowym
deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego za
kolejne okresy miesięczne i powinien to czynić w terminie do 25 dnia miesiąca nas-
tępującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Równocześnie
ustawa o podatku od towarów i usług stanowi, że podatnik ma prawo do obniżenia
własnego podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i
usług (art. 19 ust. 1), a obniżenie takie następuje w rozliczeniu za miesiąc, w którym
podatnik otrzymał fakturę, rachunek uproszczony lub dokument odprawy celnej albo
4
w miesiącu następnym (art. 19 ust. 3). Oznacza to, że możliwość skorzystania przez
podatnika z prawa do pomniejszenia własnego podatku należnego o kwoty podatku
naliczonego przy nabyciu towarów i usług zależna jest od woli samego podatnika,
który jednakże z prawa tego może skorzystać wyłącznie w ten sposób, iż dokona
stosownego obniżenia podatku w złożonej w odpowiednim czasie deklaracji podat-
kowej (por. także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10
stycznia 1997 r., III SA 1519/95). Natomiast podatnik, który nie uczyni zadość po-
wyższym wymaganiom prawnym, traci prawo do skorzystania z obniżenia kwoty po-
datku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.
W rozpoznawanej sprawie jest bezsporne, iż w wyniku kontroli przeprowa-
dzonej przez organy podatkowe w dniu 29 listopada 1996 r. stwierdzono, że podatnik
- Zbigniew S. nie złożył wymaganej deklaracji podatkowej w podatku od towarów i
usług za miesiąc czerwiec 1996 r., naruszając swe obowiązki wynikające z art. 10 i
art. 26 ustawy o podatku od towarów i usług. Tym samym podatnik nie uczynił za-
dość wymaganiom prawnym określonym w art. 19 ustawy o podatku od towarów i
usług, a w rezultacie utracił w tym zakresie uprawnienie do odliczenia podatku nali-
czonego od podatku należnego. Takiej oceny prawnej zaistniałej sytuacji nie mogą
zmienić ani samo oświadczenie podatnika, że wymaganą deklarację podatkową wys-
łał na adres urzędu skarbowego, ale listem zwykłym i dlatego nie dysponuje żadnym
dowodem nadania potwierdzającym dokonanie tej czynności, ani też przedstawienie
organowi podatkowemu kserokopii dowodu wpłaty określonej kwoty podatku należ-
nego za wskazany okres podatkowy. Bowiem, jak trafnie wywiedziono w rewizji nadz-
wyczajnej, ciężar dowodu zadośćuczynienia przez podatnika wymaganiom przepisów
podatkowych (w danym wypadku wymaganiom wynikającym z art. 10, art. 26 oraz
art. 19 ustawy o podatku od towarów i usług) spoczywa na podatniku, a tymczasem
w rozpoznawanej sprawie podatnik tego nie dowiódł.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. .39313
§1 KPC w związku art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospo-
litej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępo-
wania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================