Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 kwietnia 1999 r.
I PKN 36/99
W celu zadośćuczynienia obowiązkowi prawnemu wynikającemu z art. 38
§ 1 KP w związku z art. 232
KP oraz art. 30 ust. 21
ustawy z dnia 23 maja 1991 r.
o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), w każdym przypadku
zamierzonego wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas
nie określony pracodawca powinien o takim zamiarze powiadomić pisemnie
organizację związkową, zwracając się równocześnie o informację, czy dany
pracownik korzysta z jej obrony stosownie do postanowienia art. 30 ust. 1 i 2
ustawy o związkach zawodowych.
Przewodniczący: SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 1999 r. sprawy z po-
wództwa Grażyny D. przeciwko „O.N.” Państwowej Operze w B. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 22 października 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 czerwca 1998 r.
[...] w sprawie z powództwa Grażyny D. przeciwko „O.N.” Państwowej Operze w B.
na podstawie art. 45 KP uznał za bezskuteczne wypowiedzenie umowy o pracę, po-
nieważ dokonane zostało z naruszeniem art. 38 KP w związku z art. 30 ust. 21
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze
zm.).
Strona pozwana w apelacji od powyższego wyroku zarzuciła naruszenie art.
38 KP oraz art. 30 ust. 21
ustawy o związkach zawodowych poprzez błędną wykład-
nię tych przepisów. W uzasadnieniu apelacji podniesiono w szczególności, że art.
2
232
KP nie określa ani formy w jakiej pracodawca powinien zwrócić się do związku
zawodowego o informacje, ani terminu, w którym powinien to uczynić. Ponadto prze-
pis ten nie przesądza również, czy określony w nim obowiązek pracodawcy można
uznać za spełniony, gdy uzyska on jednorazowo listę członków związku i osób ko-
rzystających z jego obrony, czy też powinien zwracać się o taką informację każdora-
zowo w razie zamiaru rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem. Tymczasem
strona pozwana wystąpiła do organizacji związkowych działających na terenie zakła-
du pracy o informacje o pracownikach korzystających z ich ochrony, w wyniku czego
uzyskała listy członków związków zawodowych, a następnie w dniu 24 września
1997 r. i w dniu 29 września 1997 r. związki zawodowe przedstawiły zaktualizowane
listy swoich członków, jednakże nazwiska powódki nie było na żadnej z tych list. W
tej sytuacji strona pozwana uznała, że jest zwolniona od obowiązku konsultacji z zak-
ładową organizacją związkową zamiaru wypowiedzenia powódce umowy o pracę,
tym bardziej że do chwili wypowiedzenia umowy o pracę także powódka nie poinfor-
mowała strony pozwanej o tym, że jest członkiem związku zawodowego, natomiast
organizacja związkowa o przyjęciu jej w poczet swoich członków poinformowała pra-
codawcę dopiero w kilka dni później. Strona pozwana zarzuciła także, że nie jest
trafne stanowisko Sądu Rejonowego, iż wystąpienie pracodawcy do organizacji
związkowych w trybie art. 30 ust. 21
ustawy o związkach zawodowych musi mieć
charakter oficjalny, a więc powinno nastąpić w formie pisemnej. Tymczasem w
przedmiotowej sprawie, jakkolwiek wystąpienie pracodawcy do organizacji związko-
wej dokonane zostało w formie ustnej, to jednak Związek Zawodowy NSZZ „Solidar-
ność” odpowiedział na nie pisemnie, przedstawiając pracodawcy listę członków wed-
le stanu na dzień 28 kwietnia 1998 r., na której nie figurowało nazwisko powódki.
Skoro więc wypowiedzenie umowy o pracę zostało wręczone powódce w dniu 4 maja
1998 r., to uwzględniając okoliczność, że dni 1 i 3 maja były dniami świątecznymi,
należy przyjąć, iż wypowiedzenie to nastąpiło bezpośrednio po uzyskaniu przez
stronę pozwaną informacji określonej w art. 30 ust. 21
ustawy o związkach zawodo-
wych. W opinii strony pozwanej, która wskazuje w tym kontekście na analogiczny
pogląd prawny sformułowany w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1997 r.
(I PKN 197/97 - OSNAPiUS 1998 nr 9, poz. 270), w tym stanie faktycznym nie była
ona zobowiązana do konsultacji ze związkami zawodowymi zamiaru wypowiedzenia
powódce umowy o pracę.
3
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyro-
kiem z dnia 22 października 1998 r. [...] oddalił apelację, podnosząc w uzasadnieniu
tego wyroku, że Sąd Rejonowy przeprowadził w sposób prawidłowy postępowanie
dowodowe w sprawie i dokonał nie budzącej zastrzeżeń oceny zgromadzonego ma-
teriału dowodowego oraz prawidłowej interpretacji przepisów art. 232
i art. 38 KP oraz
art. 30 ust. 21
ustawy o związkach zawodowych. Ponieważ w rozpoznawanej sprawie
powódka zarzuciła stronie pozwanej, że dopuściła się naruszenia przepisów prawa z
uwagi na brak uprzedniej konsultacji wypowiedzenia umowy o pracę z organizacją
związkową, której była członkiem od dnia 30 kwietnia 1998 r., przeto przedmiotem
oceny Sądu nie mogła być kwestia sposobu zasięgnięcia przez pracodawcę informa-
cji o pracownikach korzystających z obrony związków zawodowych - co sugeruje
strona pozwana, ale problem realizacji obowiązku konsultacji ze związkami zawodo-
wymi, o którym mowa w art. 38 KP, tym bardziej że pracownik może wstąpić do or-
ganizacji związkowej w każdym czasie, także w chwili, gdy spodziewa się zwolnienia
z pracy. Tymczasem w aktach sprawy brak jest dowodu na to, że strona pozwana
zwróciła się oficjalnie do związków zawodowych o podanie informacji o osobach w
nich zrzeszonych lub korzystających z ich obrony. Natomiast wskazany w apelacji
pogląd prawny, wyrażony w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1997 r.
(I PKN 197/97), sformułowany został w odniesieniu do odmiennej sytuacji faktycznej,
bowiem dotyczył braku konsultacji ze związkami zawodowymi w stosunku do osoby
nie zrzeszonej w związkach zawodowych, która nie upoważniła też żadnego związku
zawodowego do obrony swoich praw pracowniczych.
W kasacji strony pozwanej od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 22 października 1998
r. [...] zarzucono naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 30 ust.
21
ustawy o związkach zawodowych w związku z art. 232
KP oraz przyjęcie, że pra-
codawca jest zobowiązany każdorazowo i oficjalnie zasięgać informacji o pracowni-
kach korzystających z ochrony związków zawodowych, a także art. 38 KP przez
przyjęcie, że obowiązek konsultacji istnieje również pomimo braku informacji ze
strony organizacji związkowej o członkostwie pracownika w tej organizacji. W uza-
sadnieniu zarzutów kasacji strona pozwana powtórzyła tę samą argumentację, na
której uprzednio oparła zarzuty apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Kasacja nie jest uzasadniona.
W kasacji od zaskarżonego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy brak
jest zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania, co oznacza, że
strona pozwana - „O.N.” Państwowa Opera w B. nie kwestionuje dokonanych w toku
postępowania ustaleń faktycznych. Podniesiono natomiast zarzut naruszenia prawa
materialnego, a w szczególności art. 30 ust. 21
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm. - powoływanej nadal jako:
ustawa o związkach zawodowych) w związku z art. 232
oraz art. 38 KP wobec błęd-
nego przyjęcia przez Sąd, jakoby pracodawca zobowiązany był każdorazowo i oficjal-
nie zwracać się do organizacji związkowych w celu zasięgania informacji o pracowni-
kach korzystających z ich ochrony, co - w opinii kasacji - prowadziłoby do wniosku,
że wynikający z art. 38 § 1 KP obowiązek konsultacji zamiaru wypowiedzenia pra-
cownikowi umowy o pracę istnieje pomimo braku udzielenia przez organizację związ-
kową informacji o przynależności pracownika do związku zawodowego.
Stosownie do postanowienia art. 38 § 1 KP o zamiarze wypowiedzenia pra-
cownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony pracodawca obowiązany
jest powiadomić na piśmie reprezentującą pracownika organizację związkową, po-
dając zarazem przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Z kolei wedle dyspozy-
cji art. 232
KP, w wypadku gdy przepisy prawa pracy przewidują obowiązek współ-
działania pracodawcy z zakładową organizacją związkową w indywidualnych spra-
wach ze stosunku pracy (dotyczy to także obowiązku wynikającego z art. 38 § 1 KP),
pracodawca ma obowiązek współdziałać z tą organizacją związkową, która repre-
zentuje pracownika z tytułu jego członkostwa w danym związku zawodowym albo z
organizacją związkową, która wyraziła zgodę na obronę praw pracownika nie zrze-
szonego w tej organizacji. Równocześnie art. 30 ust. 21
ustawy o związkach zawo-
dowych stanowi, że w sytuacji obowiązku współdziałania, o którym mowa w art. 232
KP, pracodawca obowiązany jest zwrócić się do organizacji związkowej o informację
o pracownikach korzystających z jej obrony, bądź z tytułu członkostwa w tej organi-
zacji, bądź też z tego względu, że organizacja ta wyraziła zgodę na obronę praw pra-
cownika, który nie jest jej członkiem (art. 30 ust. 1 i ust. 2 ustawy o związkach zawo-
dowych). Należy mieć przy tym na uwadze, że pracownik w każdym czasie może
bądź przystąpić do organizacji związkowej, bądź też może zwrócić się do niej o
obronę jego praw (art. 30 ust. 1 i ust. 2 ustawy o związkach zawodowych), a organi-
5
zacja związkowa nie jest prawnie zobligowana do informowania o tym pracodawcy z
własnej inicjatywy. Dlatego w celu zadośćuczynienia obowiązkowi prawnemu wyni-
kającemu z art. 38 § 1 KP w związku z art. 232
KP oraz art. 30 ust. 21
ustawy o
związkach zawodowych, w wypadku zamierzonego wypowiedzenia pracownikowi
umowy o pracę zawartej na czas nie określony, pracodawca powinien o takim zamia-
rze powiadomić pisemnie organizację związkową, zwracając się równocześnie o in-
formację, czy dany pracownik korzysta z jej obrony stosownie do postanowienia art.
30 ust. 1 i ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Taką interpretację obowiązują-
cych w tym względzie przepisów prawnych przyjęły również Sądy w rozpoznawanej
sprawie. Skoro więc w świetle ustaleń dokonanych w toku postępowania sądowego,
które nie zostały zakwestionowane w kasacji, okazało się, że w dacie wręczenia po-
wódce (tj. w dniu 4 maja 1998 r.) wypowiedzenia umowy o pracę była ona członkiem
związku zawodowego, a pomimo to pracodawca - strona pozwana nie powiadomiła o
zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę organizacji związkowej, to jest oczywiste,
że tym samym Sądy trafnie uznały, że w danym wypadku wypowiedzenie umowy o
pracę nastąpiło z naruszeniem obowiązku pracodawcy, o którym mowa jest w art. 38
KP.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
KPC
orzekł jak w sentencji.
========================================