Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 kwietnia 1999 r.
II UKN 591/98
Zatrudnienie pracownika na tym samym stanowisku na podstawie dwóch
kolejnych umów o pracę na czas określony (łącznie na okres dwóch miesięcy),
po rozwiązaniu z nim umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie praco-
dawcy, nie pozbawia pracownika prawa do wcześniejszej emerytury na podsta-
wie § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 marca 1997 r. w sprawie
zasad wcześniejszego przechodzenia na emeryturę pracowników zwalnianych
z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz.U. Nr 29, poz. 159).
Przewodniczący: SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Andrzej
Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 1999 r. sprawy z wniosku
Genowefy G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O.W. o
wcześniejszą emeryturę, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu Ape-
lacyjnego w Łodzi z dnia 5 sierpnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w O.W. decyzją z dnia 16 paź-
dziernika 1997 r. odmówił Genowefie G. prawa do wcześniejszej emerytury na pods-
tawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 marca 1997 r. w sprawie wcześniej-
szych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących zakła-
du pracy(Dz.U. Nr 29, poz. 159) stwierdzając, że wnioskodawczyni nie udowodniła
wymaganych 35 lat pracy, tylko 25 lat, 1 miesiąc i 13 dni.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 25
lutego 1998 r. [...] zmienił powyższą decyzję i przyznał odwołującej się Genowefie G.
wcześniejszą emeryturę od dnia 1 grudnia 1997 r. Sąd ustalił na podstawie zeznań
świadków, że wnioskodawczyni po ukończeniu szkoły podstawowej w 1961 r. praco-
2
wała stale w gospodarstwie rolno-ogrodniczym w S. oraz przy pracach domowych do
1972 r., kiedy to podjęła pracę w uspołecznionym zakładzie pracy. Łącznie udowod-
niony okres zatrudnienia wnioskodawczyni wyniósł zatem 36 lat i pięć dni, a więc w
ocenie Sądu, spełnione zostały wszelkie warunki do przyznania wnioskodawczyni
prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów rozporządzenia.
Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 5 sierpnia 1998 r. [...] oddalił apela-
cję pozwanego organu rentowego od powyższego wyroku. Sąd ustalił, że wniosko-
dawczyni pracowała od dnia 4 września 1995 r. w Gminnej Spółdzielni „S.Ch.” w D.
na stanowisku praczki w wymiarze ½ etatu. W dniu 28 sierpnia 1997 r. Prezes Za-
rządu Spółdzielni wypowiedział wnioskodawczyni umowę o pracę ze skutkiem na
dzień 30 listopada 1997 r., wskazując jako przyczynę rozwiązania stosunku pracy
zmniejszenie zatrudnienia i zmiany organizacyjne. Uprzednio pismem z dnia 20
sierpnia 1997 r. Zarząd Spółdzielni powiadomił Prezydium Związków Zawodowych o
zamiarze rozwiązania stosunku pracy, między innymi z wnioskodawczynią, z przy-
czyn ekonomicznych i organizacyjnych po stronie Spółdzielni. W związku z podaniem
wnioskodawczyni, w którym stwierdziła, że nie otrzymała emerytury i nie posiada
środków utrzymania, Spółdzielnia zawarła z nią dwie umowy o pracę na czas okreś-
lony od dnia 1 grudnia 1997 r. do 31 grudnia 1997 r. oraz od 1 stycznia 1998 r. do 31
stycznia 1998 r. W ocenie Sądu, rozwiązanie z wnioskodawczynią stosunku pracy
nastąpiło z dniem 30 listopada 1997 r. zgodnie z treścią wypowiedzenia umowy o
pracę, u podstaw którego leżał zamiar likwidacji punktu pralniczego wobec nieren-
towności i zużycia urządzeń, na których wymianę Spółdzielnia nie ma środków. Za-
warcie następnie dwóch umów o pracę na czas określony, a nawet dokonanie pew-
nych zleceń nie wynikało już z potrzeb zakładu pracy, lecz z potrzeb pracownicy
zwolnionej z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Rozwiązanie takie, stwier-
dził Sąd, „chociaż niezupełnie prawidłowe pod względem formalnym jest jednak ży-
ciowo uzasadnione.”
Organ rentowy wniósł od powyższego wyroku skargę kasacyjną, w której za-
rzucił naruszenie prawa materialnego przez błędna wykładnię § 1 ust. 1 rozporzą-
dzenia Rady Ministrów z dnia 25 marca 1997 r. w sprawie zasad wcześniejszego
przechodzenia na emeryturę pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczą-
cych zakładów pracy (Dz.U. Nr 29, poz. 159). W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Spo-
łecznych, w rozpoznawanej sprawie rozwiązanie stosunku pracy z wnioskodawczynią
nie było uzasadnione przyczynami ekonomicznymi w dniu 30 listopada 1997 r., skoro
3
jej stanowisko nie zostało zlikwidowane i istniała możliwość dalszego zatrudniania
wnioskodawczyni na tym stanowisku. W rzeczywistości wnioskodawczyni kontynuo-
wała takie zatrudnienie w ramach „czasowych” umów o pracę do dnia 31 stycznia
1998 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Zgodnie z przepisem § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25
marca 1997 r. w sprawie zasad wcześniejszego przechodzenia na emeryturę pra-
cowników zwalnianych z zakładu pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz.U.
nr 29, poz. 159) pracownicy nabywają prawo do wcześniejszej emerytury bez
względu na wiek, jeżeli spełnione zostały łącznie dwie przesłanki: a) rozwiązanie z
nimi stosunku pracy nastąpiło w okolicznościach określonych w art. 1 ust. 1 i 2 oraz
w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwią-
zywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), b) osiągnęli
do dnia rozwiązania stosunku pracy okres zatrudnienia wynoszący, łącznie z okre-
sami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia, co najmniej 35 lat dla
kobiet i 40 lat dla mężczyzn.
W rozpoznawanej sprawie jest sporne, czy rozwiązanie stosunku pracy z
wnioskodawczynią nastąpiło w okolicznościach określonych w art. 1 ust. 1 i 2 oraz w
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązy-
wania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw. Z akt sprawy wynika, że powodem rozwiązania z wnios-
kodawczynią stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy z dniem 30 lis-
topada 1997 r. był zamiar pracodawcy likwidacji punktu pralniczego z powodu jego
nierentowności i zużycia urządzeń. Nie jest trafny pogląd wyrażony w kasacji, że dal-
sze zatrudnienie wnioskodawczyni na podstawie dwóch kolejnych umów o pracę na
czas określony ( od 1 grudnia 1997 r. do dnia 31 grudnia 1997 r. i od dnia 1 stycznia
1997 r. do dnia 31 stycznia 1997 r.) oraz faktyczne zlikwidowanie punktu pralniczego
dopiero w kwietniu 1998 r. nie zezwala na przyjęcie, że stosunek pracy z wniosko-
dawczynią został rozwiązany z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 powyższej
ustawy. Należy przede wszystkim podkreślić, że dla oceny istnienia przyczyn rozwią-
4
zania stosunku pracy, o których mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, miarodajny jest
moment podejmowania przez kierownika zakładu pracy decyzji o zwolnieniu pracow-
nika ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1995 r., I PRN 6/95, OSNAPiUS
1995 nr 19, poz. 239). Z bezspornie ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, że
w dniu podejmowania przez kierownika zakładu pracy, w którym była zatrudniona
wnioskodawczyni, decyzji o jej zwolnieniu, tj. w dniu 30 listopada 1997 r. istniały
przyczyny, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, bowiem z trzech osób zatrudnio-
nych w 1995 r. w punkcie pralniczym, w tym wnioskodawczyni zatrudnionej na ½
etatu, w tym dniu w zatrudnieniu w dotychczasowym rozmiarze pozostała jedynie
wnioskodawczyni, a ponadto Spółdzielnia „na skutek zmniejszającego się popytu na
usługi pralnicze oraz zużywanie się sprzętu pralniczego” zamierzała zlikwidować ten
punkt pralniczy, także ze względu na „negatywne wyniki ekonomiczne” tego zakładu.
Spełnione zatem zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy przesłanki, że w zakła-
dzie pralniczym nastąpiło zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i
przyczyny te stanowiły wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy z wnioskodaw-
czynią.
W ocenie Sądu Najwyższego, zatrudnienie pracownika na tym samym stano-
wisku na podstawie dwóch kolejnych umów o pracę na czas określony (łącznie na
okres dwóch miesięcy) po rozwiązaniu z nim umowy o pracę z przyczyn leżących po
stronie pracodawcy nie pozbawia pracownika prawa do wcześniejszej emerytury. Nie
można bowiem przyjąć, że warunkiem nabycia przez pracownika prawa do wcześ-
niejszej emerytury według przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
25 marca 1997 r. w sprawie zasad wcześniejszego przechodzenia na emeryturę pra-
cowników zwalnianych z zakładu pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, jest
zlikwidowanie przez pracodawcę stanowiska pracy, na którym był zatrudniony, naj-
później w dniu podejmowania decyzji o rozwiązaniu z nim umowy o pracę z przyczyn
leżących po stronie zakładu pracy. Wystarczy, że w dniu rozwiązania z wnioskodaw-
czynią umowy o pracę pracodawca miał poważny i uzasadniony przyczynami eko-
nomicznymi, a następnie urzeczywistniony w krótkim czasie, zamiar likwidacji stano-
wiska pracy (zakładu), na którym była zatrudniona. Okoliczność, że zakład pralniczy
uległ likwidacji w kwietniu 1998 r., jest w tej sytuacji pozbawiona znaczenia prawne-
go.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================