Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 maja 1999 r.
I PKN 47/99
Wskazanie faktów i rzeczowych okoliczności dotyczących osoby pra-
cownika bądź jego zachowania w procesie świadczenia pracy lub zdarzeń -
także niezależnych od niego - mających wpływ na decyzję pracodawcy, spełnia
warunek podania konkretnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę (art. 30
§ 4 KP).
Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski, Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 maja 1999 r. sprawy z powództwa
Macieja M. przeciwko Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych w K. o przywrócenie
do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 29 października 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Krakowa Nowej Huty wyrokiem z dnia 29 maja
1998 r. uznał za bezskuteczne wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 2 kwietnia
1998 r. dokonane Maciejowi M. przez Towarzystwo Sztuk Pięknych w K. Ustalił, że
powód był zatrudniony w pozwanym Towarzystwie na stanowisku kustosza Dworku
M. na podstawie umowy o pracę. W dniu 7 kwietnia 1998 r. otrzymał pismo rozwią-
zujące z nim umowę o pracę z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia,
w którym jako przyczynę wypowiedzenia umowy pracodawca wskazał „utratę zaufa-
nia”. W ocenie Sądu Rejonowego takie określenie przyczyny jest wadliwe, gdyż jest
mało konkretne i uniemożliwia pracownikowi podjęcie obrony w wypadku wystąpienia
do sądu z żądaniem uznania bezskuteczności wypowiedzenia lub przywrócenia do
pracy. Utrata zaufania może mieć podłoże irracjonalne bądź też mieć swoją podsta-
wę w obiektywnie istniejących faktach. Tymczasem przyczyną wypowiedzenia
2
umowy o pracę może być tylko utrata zaufania mająca oparcie w faktach. Takich zaś
faktów pracodawca nie powołał i nawet nie nawiązał do uchwały Zarządu Towarzys-
twa z dnia 2 kwietnia 1998 r. jako do podstawy faktycznej wypowiedzenia. W związku
z tym niemożliwe było zbadanie, jakie okoliczności spowodowały utratę zaufania,
gdyż okoliczności takich strona pozwana nie podała. Nie wskazała również żadnych
dowodów, powód zaś przeczył zarzutom zawartym w uchwale z dnia 2 kwietnia 1998
r. Dlatego na podstawie art. 45 § 1 w związku z art. 30 § 4 KP Sąd Rejonowy
uwzględnił powództwo.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem
z dnia 29 października 1998 r. oddalił apelację pozwanego. Podzielił stanowisko
Sądu Rejonowego, że podanie jako przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę „utraty
zaufania” jest niewystarczające. Strona pozwana powinna podać konkretne zarzuty,
czego nie uczyniła. Uchwała Zarządu Towarzystwa z dnia 2 kwietnia 1998 r. o wyklu-
czeniu powoda z grona członków nie spełnia warunku prawidłowego podania przy-
czyny, gdyż jest nieprawomocna. Powód bowiem złożył od niej odwołanie, w którym
zakwestionował wszystkie postawione mu zarzuty. Poza tym strona pozwana nie po-
dała, które stwierdzenia zamieszczone w uchwale wpłynęły na utratę zaufania do
powoda.
W kasacji złożonej od powyższego wyroku strona pozwana zarzuciła narusze-
nie art. 30 § 4 KP wskutek błędnej wykładni tego przepisu, a ponadto zarzuciła naru-
szenie przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy,
lecz nie wskazała, których przepisów zarzut ten dotyczy.
Zdaniem strony pozwanej, istotą przepisu art. 30 § 4 KP jest to, by pracownik
wiedział, dlaczego został zwolniony z pracy. Powód zaś wiedział o przyczynach wy-
powiedzenia, ponieważ był obecny na posiedzeniu Zarządu, wysłuchał dyskusji doty-
czącej jego członkostwa i zabierał głos, a następnie otrzymał pismo o wypowiedzeniu
mu umowy o pracę wraz z uchwałą z dnia 2 kwietnia 1998 r., z której wynikały przy-
czyny utraty zaufania.
W konkluzji strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez
zmianę wyroku Sąd Rejonowego i oddalenie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z art. 45 § 1 KP wynika, że w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o
3
pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o
wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika –
orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia lub o przywróceniu do pracy (gdy umowa
uległa już rozwiązaniu). Przepis ten przewiduje zatem dwie podstawy, według któ-
rych należy oceniać czynność pracodawcy w postaci wypowiedzenia pracownikowi
umowy o pracę. Jedną z nich jest istnienie ważnej i rzeczywistej przyczyny, drugą
natomiast – zgodność sposobu dokonania wypowiedzenia z prawem, przy czym na-
wet w przypadku istnienia ważnej przyczyny wypowiedzenie należy ocenić negatyw-
nie, gdy sposób, w jaki zostało dokonane, był sprzeczny z prawem.
Do warunków, od których zależy prawidłowość formalna wypowiedzenia
umowy o pracę zawartej na czas nie określony, należy między innymi wskazanie
przez pracodawcę w oświadczeniu woli przyczyny uzasadniającej jego decyzję (art.
30 § 4 KP). Obowiązek ujawnienia przyczyny ma bowiem umożliwić pracownikowi
obronę przed zarzutami, a sądowi pracy – sprawdzenie zgodności czynności wypo-
wiedzenia z prawem. Realizacja powyższego celu wymaga więc podania przyczyny
w sposób konkretny, chociaż art. 30 § 4 KP wyraźnie tego nie przewiduje. Jednak w
orzecznictwie Sądu Najwyższego i w piśmiennictwie prawniczym utrwalił się pogląd,
według którego, jeżeli dla dokonania określonej czynności wymagana jest przyczyna
uzasadniająca tę czynność, to powinna być ona wskazana w taki sposób, by możliwe
było sprawdzenie jej istnienia i zasadności. W związku z tym nie czyni zadość obo-
wiązkowi podania przyczyny określonemu w art. 30 § 4 KP i ratio legis powyższej
regulacji, użycie ogólnikowych zwrotów wymagających dookreślenia i przytoczenie
wyrażeń ustawowych. Natomiast za spełnienie tego warunku należy uznać wskaza-
nie faktów i rzeczowych okoliczności dotyczących osoby pracownika, jego zachowa-
nia lub postępowania w procesie pracy, zdarzeń – także niezależnych od niego –
mających wpływ na decyzję pracodawcy.
W przedmiotowej sprawie strona pozwana podała „utratę zaufania” jako przy-
czynę wypowiedzenia powodowi umowy o pracę. Nie przytoczyła jednak żadnych
faktów i zdarzeń dotyczących jego postępowania jako pracownika, które tłumaczy-
łyby utratę zaufania, oraz nie wyjaśniła, dlaczego zaufanie to jest konieczne na zaj-
mowanym przez niego stanowisku. Wprawdzie do pisma z dnia 2 kwietnia 1998 r.,
zawierającego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, dołączyła uchwałę
Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, z tej samej daty, o wykluczeniu
powoda z grona członków Towarzystwa, lecz nie można uznać, że powyższa
4
uchwała spełnia przewidziany w art. 30 § 4 KP warunek podania przyczyny wypo-
wiedzenia umowy o pracę. Samo wykluczenie z grona członków Towarzystwa nie
może być uznane za taką przyczynę, skoro stosunek pracy nie był uzależniony od
stosunku członkostwa. Ponadto, uzasadnienie uchwały zawiera niejasne i niepełne
sformułowania i stwierdzenia, które nie pozwalają zorientować się, jakie zarzuty zos-
tały postawione powodowi. W uzasadnieniu tym Zarząd pozwanego Towarzystwa na
przykład napisał, że „w wielu poruszonych kwestiach” powód „złożył wyjaśnienia bu-
dzące podejrzenia co do swojej prawdziwości”, a „wyjaśnienia dotyczące sposobu
korzystania przez niego z księgozbioru... jednoznacznie wskazują na postępowanie
samowolne i wymykające się spod kontroli”. W innej części uzasadnienia uchwały
Zarząd podał, że „raporty o działalności gospodarczej i prowadzonym muzeum w
Dworku M. zawierają mało istotne szczegóły, natomiast pomijają szereg ważnych
wydarzeń” oraz że powód „wielokrotnie” obraził obecnych na posiedzeniu członków
zarządu... zarzucając im bezpodstawnie kłamstwa” itp.
Gdyby więc uznać, że utratę zaufania mają uzasadniać stwierdzenia zawarte
w uzasadnieniu uchwały o wykluczeniu powoda z członków Towarzystwa, to trzeba
zaznaczyć, że z treści tego uzasadnienia – poza zarzutem obrażania, w nieokreślo-
nym czasie, członków Zarządu i pamięci prof. K.E. – nie wynika, na czym polegało
naganne zachowanie powoda i niewłaściwe wykonywanie obowiązków, które w spo-
sób rzeczowy zostały ujęte w zakresie czynności – bez daty – dołączonym do akt
sprawy.
Nie odrzucając więc możliwości wskazania przyczyny uzasadniającej wypo-
wiedzenie umowy o pracę w pismach dołączonych do wypowiedzenia, np. w formie
załączników, protokołów, oświadczeń itp., należy jednak stwierdzić, że w takim przy-
padku z każdego dołączonego pisma musi wynikać konkretna i zrozumiała przyczyna
wypowiedzenia. Tego jednak wymagania nie spełnia uchwała Zarządu pozwanego
Towarzystwa o wykluczeniu powoda z grona jego członków. Tym samym nie jest
słuszny zarzut kasacji, że Sąd Wojewódzki, wydając zaskarżony wyrok, naruszył art.
30 § 4 KP. Przeciwnie, Sąd Wojewódzki trafnie uznał, że podanie jako przyczyny wy-
powiedzenia „utraty zaufania” było niewystarczające, gdyż przyczyna „powinna wyni-
kać z konkretnie postawionych zarzutów”. Powoływana wielokrotnie uchwała Zarzą-
du strony pozwanej nie precyzuje ponadto zarzutów wobec powoda jako pracownika,
lecz ocenia jego postawę jako członka Towarzystwa.
Z tych względów Sąd Najwyższy uznał, że kasacja nie zawiera usprawiedli-
5
wionych podstaw, wobec czego oddalił ją stosownie do art. 39312
KPC.
========================================