Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 maja 1999 r.
I PKN 70/99
Obowiązek zachowania formy pisemnej dotyczy tylko zawiadomienia
pracownika o udzieleniu kary porządkowej, a nie jej nałożenia.
Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Józef Iwulski, Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 maja 1999 r. sprawy z powództwa
Zbigniewa H. przeciwko Urzędowi Miejskiemu w Ż. o uchylenie kary nagany, na
skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Bielsku Białej z dnia 30 czerwca 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zbigniew H. w pozwie skierowanym przeciwko Urzędowi Miejskiemu w Ż.
wniósł o uchylenie kary nagany. W uzasadnieniu pozwu podniósł, iż kara nagany
została mu udzielona w wyniku odmowy wykonania polecenia, które jego zdaniem
nie dotyczyło pracy i było sprzeczne z zakresem czynności określonym w umowie o
pracę, a także prowadziłoby do wykonania czynności sprzecznych z prawem.
Pozwany Urząd Miejski wniósł o oddalenie powództwa podkreślając, że wyda-
nie polecenia służbowego, co prawda przekraczało zakres obowiązków powoda, ale
przepisy (art. 16) ustawy o pracownikach samorządowych uzasadniały jego wydanie.
Wyrokiem z dnia 12 grudnia 1997 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Żywcu oddalił
powództwo.
Sąd Rejonowy ustalił, iż powód był zatrudniony u strony pozwanej na
stanowisku inspektora – pełnomocnika do spraw mienia komunalnego, a od dnia 1
kwietnia 1996 r. został ustalony dla niego nowy zakres czynności na stanowisku in-
spektora do spraw zamówień publicznych. Ponadto w październiku 1996 r. powód
ukończył szkolenie metodyczno-dydaktyczne dla pracowników bhp, a w grudniu tego
2
samego roku podstawowy kurs dotyczący zamówień publicznych.
Sąd ustalił dodatkowo, że powód w 1997 r. nadzorował pracę pracowników
zatrudnionych przez pozwanego w ramach prac publicznych. Dnia 9 września 1997 r.
zastępca burmistrza miasta Ż. wydał powodowi na piśmie polecenie, aby ten zorga-
nizował i nadzorował pracę pracowników robót publicznych, bowiem pracownik, do
którego zakresu czynności należało to zajęcie, przedłużył urlop wypoczynkowy.
Zgodnie z ustaleniami Sądu, powód odmówił wykonania powyższego polecenia, pod-
nosząc, iż przekracza zakres obowiązków inspektora do spraw przetargów oraz że
praca, którą miałby zorganizować i nadzorować, naruszałaby przepisy bhp i przepisy
prawa budowlanego.
Dnia 1 października 1997 r. powód otrzymał karę nagany, a wniesiony przez
niego sprzeciw został odrzucony przez burmistrza miasta Ż. jako bezzasadny.
Wnioskując z powyższego materiału dowodowego Sąd Rejonowy uznał, iż
powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Zdaniem Sądu, podstawowe znaczenie
w tej sprawie ma podporządkowanie pracownika pracodawcy. Jako podstawę
prawną takiego poglądu Sąd Rejonowy przyjął treść art. 16 ustawy z dnia 22 marca
1990 r. o pracownikach samorządowych, który stwierdza, że do obowiązków pra-
cownika samorządowego należy sumienne i staranne wypełnianie poleceń przełożo-
nych, zaś podstawą do pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności porządkowej
jest bezprawne naruszenie przez pracownika porządku i dyscypliny pracy oraz wina
pracownika. W opinii Sądu pierwszej instancji obie te przesłanki zostały spełnione.
Dodatkowo, jak podkreślił Sąd Rejonowy, polecenie skierowane do powoda doty-
czyło nadzorowania wykonania prostych, nieskomplikowanych prac budowlanych,
jakie powód w przeszłości sam wykonywał.
Sąd pierwszej instancji podkreślił również, iż działanie pracodawcy, w przy-
padku powierzenia obowiązków pracownika przebywającego na urlopie innemu pra-
cownikowi, było w pełni uzasadnione i oparte na prawidłowej podstawie prawnej –
art. 42 § 4 KP. Ponadto, zdaniem Sądu Rejonowego, niewykonanie przez powoda
polecenia służbowego musi być zakwalifikowane jako naruszenie ustalonego po-
rządku, o którym mowa w art. 108 § 1 KP (tak podano w uzasadnieniu wyroku) i
może stanowić podstawę nałożenia kary porządkowej.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej, wy-
rokiem z dnia 30 czerwca 1998 r., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił
nałożoną na powoda w dniu 1 października 1997 r. karę nagany.
3
W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki uznał, iż rozstrzygnięcie Sądu Rejo-
nowego naruszyło dyspozycję art. 112 KP. Sąd drugiej instancji po przeanalizowaniu
treści art. 112 KP doszedł do przekonania, iż zdanie drugie zakreśla wyraźnie grani-
ce czasowe – 14 dni od dnia dowiedzenia się przez pracodawcę o naruszeniu po-
rządku pracy lub dyscypliny, do zastosowania kary porządkowej. W rozpatrywanej
sprawie, jak podkreślił Sąd Wojewódzki, pracodawca dowiedział się o okolicznoś-
ciach uprawniających do zastosowania kary porządkowej w dniu udzielenia przez
powoda pisemnej odmowy wykonania polecenia służbowego, tj. w dniu 9 września
1997 r. Wobec powyższego, zdaniem Sądu, nałożenie na powoda kary nagany w
dniu 1 października 1997 r., nastąpiło z przekroczeniem terminu określonego w prze-
pisie art. 112 KP.
Powyższy wyrok strona pozwana zaskarżyła kasacją, w której wniosła o
uchylenie wyroku Sądu Wojewódzkiego w całości i przekazanie sprawy do ponowne-
go rozpoznania. W skardze kasacyjnej pozwany zarzucił naruszenie prawa material-
nego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, a w szczególno-
ści art. 109 § 1 KP w związku z art. 112 KP. W uzasadnieniu kasacji skarżący pod-
niósł, iż dnia 10 września 1997 r. strona pozwana w obecności świadków udzieliła
powodowi ustnej kary nagany, której jedynie potwierdzenie stanowiło pismo z dnia 1
października 1997 r.
W odpowiedzi na kasację powód wniósł o oddalenie kasacji. W uzasadnieniu
zauważył, iż co prawda w Kodeksie pracy brak jest regulacji dotyczącej formy, w ja-
kiej powinna być udzielona kara nagany, jednak, jak wynika z poglądu panującego w
doktrynie, wskazane jest wymierzenie kary porządkowej w formie pisemnej dla wyka-
zania terminów z art. 109 § 1 KP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest uzasadniona.
Przytoczenie, jako podstawy kasacji, jedynie zarzutu naruszenia przepisów
prawa materialnego ma ten skutek, że zasadność kasacji może być oceniana w od-
niesieniu do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, który nie został zakwestiono-
wany przez podniesienie odpowiedniego zarzutu.
Z art. 109 § 1 KP wynika, że kara nie może być zastosowana po upływie 2
tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego, a z § 2
4
tego przepisu, że kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pra-
cownika. Zgodnie z art. 110 KP pracodawca zawiadamia na piśmie pracownika o
zastosowanej karze, a pracownik – w myśl art. 112 § 1 KP – może wnieść sprzeciw
w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia o ukaraniu. W świetle przytoczonych regulacji
należy przyjąć, że obowiązek zachowania pisemnej formy dotyczy tylko zawiadomie-
nia o udzieleniu kary, a nie samego nałożenia, a termin czternastodniowy od dowie-
dzenia się przez pracodawcę o naruszeniu obowiązku pracowniczego, jest zachowa-
ny, jeżeli przed jego upływem kara zostanie nałożona w dowolnej formie. Dowolność
formy i oderwanie nałożenia kary od zawiadomienia o tym, nie oznacza, że nałożenie
kary może dokonać się bez dostatecznie jednoznacznego uzewnętrznienia woli pra-
codawcy. Nałożenie kary jest czynnością formalną, nie może być wątpliwości co do
jej dokonania przez pracodawcę, podobnie, jak w świetle art. 109 § 1 KP, nie może
być wątpliwości co do jego daty, a szczególnie zachowania dwutygodniowego termi-
nu. Sąd pierwszej instancji ustalił, (a Sąd Wojewódzki przejął to ustalenie), że kara
została nałożona 1 października 1997 r., czyli po upływie dłuższego czasu niż dwa
tygodnie od dowiedzenia się o naruszeniu obowiązków przez powoda. Ustalenie to
nie zostało zakwestionowane. Powoływanie się w kasacji na fakt nałożenia kary w
dniu wysłuchania powoda w obecności świadków jest bezprzedmiotowe, skoro nie
twierdzi się, że ustalenia faktyczne, stanowiące podstawę wydania zaskarżonego
wyroku są wynikiem błędów w stosowaniu przepisów prawa procesowego (dotyczą-
cych dokonywania ustaleń faktycznych i postępowania dowodowego).
Sąd Wojewódzki błędnie powołał przepis art. 112 KP, jako podstawę swego
rozstrzygnięcia, termin dwutygodniowy na zastosowanie kary wynika nie z tego prze-
pisu, lecz z art. 109 § 1 KP. Ten błąd uzasadnienia nie ma jednak wpływu na ocenę
kasacji, jako podlegającej oddaleniu (art. 39312
KPC).
========================================