Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 czerwca 1999 r.
III RN 10/99
Funkcjonariuszowi Straży Granicznej, który lokal mieszkalny otrzymał na
podstawie decyzji administracyjnej o przydziale nie przysługuje pomoc finan-
sowa na uzyskanie lokalu (art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o
Straży Granicznej, Dz.U. Nr 78, poz. 462 ze zm.).
Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 1999 r. na rozprawie sprawy ze
skargi Ryszarda Z. na decyzję Komendanta Głównego Straży Granicznej w W. z dnia
2 marca 1998 r. [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy finansowej, na sku-
tek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości wniósł rewizję nadzwyczajną od wyroku Naczelnego
Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 1998 r. [...] w sprawie
ze skargi Ryszarda Z. na decyzję Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 2
marca 1998 r. [...] w przedmiocie odmowy udzielenia pomocy finansowej. Zaskarżo-
nemu wyrokowi rewizja nadzwyczajna zarzuca naruszenie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy
z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 78, poz. 462
ze zm.), art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej
(Dz.U. Nr 78, poz. 462 ze zm.) oraz § 1 ust. 1 i § 6 zarządzenia Ministra Spraw Wew-
nętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. w sprawie pomocy finansowej na
uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu przez funkcjonariusza Straży Granicznej
(M.P. Nr 76, poz. 713).
2
Komendant P. Oddziału Straży Granicznej decyzją z dnia 9 stycznia 1997 r.
[...] odmówił funkcjonariuszowi Straży Granicznej Ryszardowi Z. przyznania pomocy
finansowej na budowę domu jednorodzinnego. Komendant Główny Straży Granicz-
nej po rozpatrzeniu sprawy w trybie odwoławczym decyzją z dnia 2 marca 1998 r. [...]
rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji utrzymał w mocy. W motywach decyzji
podano między innymi, że Ryszard Z. posiada lokal mieszkalny o powierzchni zgod-
nej z przysługującymi mu normami, położony w pobliżu miejsca pełnienia służby.
Zgodnie więc z art. 99 pkt 2 ustawy o Straży Granicznej nie przysługuje mu prawo do
otrzymania lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej. Jest to oko-
liczność wykluczająca możliwość przydzielenia pomocy finansowej.
Skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie na ostateczną
decyzję Komendanta Głównego Straży Granicznej wniósł Ryszard Z. Naczelny Sąd
Administracyjny wyrokiem z dnia 29 października 1998 r. [...] uchylił zaskarżoną de-
cyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Komendanta P. Oddziału Straży Granicznej z
dnia 9 stycznia 1997 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd ten wskazał między innymi, że
ze stanu faktycznego sprawy wynika, iż Ryszard Z. posiada przydzielony decyzją
administracyjną lokal mieszkalny (osobną kwaterę stałą), odpowiadający ustalonej
normie zaludnienia, usytuowany w miejscowości bliskiej miejsca pełnienia służby.
Równocześnie, powołując § 6 ust. 1 i ust. 2 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrz-
nych i Administracji z dnia 30 września 1997 r., NSA stwierdził, że „skoro stan fak-
tyczny sprawy spełniał dyspozycję tego przepisu, to sprawę należało rozpatrzyć i
ocenić w jego aspekcie”, czego organ nie uczynił.
W ocenie wnoszącego rewizję nadzwyczajną wyrok Naczelnego Sądu Admi-
nistracyjnego zapadł z rażącym naruszeniem wskazanych w niej przepisów. Zgodnie
z art. 98 ust. 1 ustawy o Straży Granicznej funkcjonariuszowi, który nie otrzymał lo-
kalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przysługuje
pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej
albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieru-
chomość. Zarządzenie z 30 września 1997 r. stanowi w § 1 ust. 1, że reguluje zasady
przyznawania pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni
mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego
odrębną nieruchomość, funkcjonariuszowi Straży Granicznej, który nie otrzymał lo-
kalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej właściwego organu. W § 6
przewiduje ono przypadki, w których wydaje się decyzje o przyznaniu pomocy finan-
3
sowej, jednakże wykazane tym przepisem sytuacje odnoszą się tylko do funkcjona-
riusza, który przed dniem wejścia jego w życie skorzystał z pomocy finansowej w
formie zaliczkowej. W rozpoznawanej sprawie żadna sytuacji z określonych w § 6
zarządzenia nie zaistniała. Ryszard Z. nie skorzystał bowiem z pomocy finansowej w
formie zaliczkowej, lecz na mocy decyzji Dowódcy P.-M. Brygady Wojsk Ochrony
Pogranicza z dnia 30 marca 1988 r. otrzymał przydział osobnej kwatery stałej [...]
(przy ul. S. w G.), o powierzchni użytkowej wynoszącej 49,20 m2
, w tym mieszkalnej
28,87 m2
. W decyzji podano, że przy ustalaniu powierzchni mieszkalnej kwatery
uwzględniono członków rodziny uprawnionego, tj. jego żonę i córkę. Ustalony stan
faktyczny oraz powołane unormowania wskazują, że w sprawie niniejszej nie znaj-
duje zastosowania § 6 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z
dnia 30 września 1997 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty rewizji nadzwyczajnej są zasadne i dlatego została ona uwzględniona.
W myśl art. 98 ust. 1 ustawy o Straży Granicznej funkcjonariuszowi, który nie otrzy-
mał lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przys-
ługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszka-
niowej albo domu jednorodzinnego lub odrębnego lokalu mieszkalnego stanowiące-
go odrębną nieruchomość. Zasady przyznawania i zwrotu oraz wysokość pomocy
finansowej (art. 98 ust. 2 ustawy o Straży Granicznej) Minister Spraw Wewnętrznych
określił w zarządzeniu z dnia 30 września 1997 r. w sprawie pomocy finansowej na
uzyskanie przez funkcjonariusza lokalu mieszkalnego lub domu. Ryszard Z. otrzymał
lokal mieszkalny na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, a to oznacza, iż
nie ma do niego zastosowania art. 98 ust. 1 ustawy o Straży Granicznej. Nie ma
również do niego zastosowania § 6 zarządzenia z 30 września 1997 r. W myśl § 6
ust. 1 tego zarządzenia przewiduje się wydanie decyzji w sprawie przyznania po-
mocy finansowej ale tylko w przypadku, gdy funkcjonariusz skorzystał z takiej pomo-
cy w formie zaliczkowej i to przed jego wejściem w życie. Do tego przypadku odnosi
się § 6 ust. 2 zarządzenia (z uwagi na zastrzeżenie, że idzie o pomoc finansową, o
której mowa w ust. 1, a więc o pomoc polegającą na wcześniejszym udzieleniu za-
liczki, jeżeli zaliczka ta została udzielona przed wejściem w życie zarządzenia z 30
września 1997 r.), w myśl którego w stosunku do funkcjonariusza zajmującego lokal
4
mieszkalny będący w dyspozycji organu określonego w przepisach o przydziale i
opróżnianiu lokali, decyzję o przyznaniu pomocy finansowej, o której mowa w ust. 1,
wydaje się pod warunkiem opróżnienia tego lokalu przez wszystkie zamieszkałe w
nim osoby i przekazania lokalu do dyspozycji organu w terminie 6 miesięcy od dnia
wypłaty pomocy finansowej – pod rygorem zwrotu przyznanej pomocy. Według Na-
czelnego Sądu Administracyjnego w § 1 ust. 2 zarządzenia z 30 września 1997 r.
określono ogólną negatywną przesłankę, natomiast w jego przepisie § 6 ust. 2 „poz-
wolono na odstąpienie od tych ogólnych zasad w odniesieniu do funkcjonariuszy
zajmujących już lokal mieszkalny będący w dyspozycji organu określonego w przepi-
sach o przydziale i opróżnianiu lokali. Decyzję o przyznaniu pomocy finansowej, o
której mowa w § 6 ust. 1 cyt. zarządzenia wydaje się pod warunkiem opróżnienia
tego lokalu przez wszystkie zamieszkałe w nim osoby i przekazania lokalu do dyspo-
zycji organu w terminie 6 miesięcy od dnia wypłaty finansowej – pod rygorem zwrotu
przyznanej pomocy”. Przedstawione rozumowanie nie jest trafne, gdyż na tle ustalo-
nego stanu faktycznego pomija ono bezpodstawnie to co wynika z odesłania w § 6
ust. 2 zarządzenia z 30 września 1997 r. do ust. 1 tego paragrafu. Przepis § 6 tego
zarządzenia rzeczywiście wprowadza wyjątkowe uregulowanie, ale jak z niego wy-
raźnie wynika dotyczy ono tylko takiego przypadku, gdy funkcjonariusz skorzystał już
przed jego wejściem w życie z pomocy finansowej „w formie zaliczkowej”. Tego typu
unormowanie (z uwagi na jego „przejściowy” charakter) nie budzi przy tym zastrze-
żeń w aspekcie ram dla wydania aktu wykonawczego wyznaczonych Ministrowi
Spraw Wewnętrznych (art. 98 ust. 2 ustawy o Straży Granicznej), który upoważniony
został tylko do określenia zasad przyznawania i zwrotu oraz wysokości pomocy fi-
nansowej, natomiast nie może przekreślić w akcie wykonawczym reguły z art. 98 ust.
1 ustawy o Straży Granicznej, w myśl której pomoc ta nie przysługuje funkcjonariu-
szowi, który otrzymał lokal mieszkalny na podstawie decyzji administracyjnej o przy-
dziale. Odstępstwo ustanowione w § 6 zarządzenia z 30 września 1997 r. jest więc w
istocie odstępstwem o charakterze czasowym od zasady wynikającej z art. 98 ust. 1
ustawy o Straży Granicznej i powtórzonej w § 6 ust. 1 tego zarządzenia, w którym
stanowi się, że określa ono zasady przyznawania pomocy finansowej funkcjonariu-
szowi, „który nie otrzymał lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej
właściwego organu”. Wszystko to prowadzi do konkluzji, że zaskarżony wyrok NSA
oparty został na błędnym odczytaniu zakresu zastosowania § 6 zarządzenia z 30
września 1997 r.
5
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, uwzględniając art. 39315
KPC w
związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie ustawy Kodeksu postę-
powania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościo-
we i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 43, poz. 189), orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================