Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 czerwca 1999 r.
III RN 13/99
Jednodniowa przerwa między ustaniem zatrudnienia a uzyskaniem
prawa do zasiłku chorobowego nie wyklucza możliwości wliczenia okresu jego
pobierania do stażu, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku dla bezrobot-
nych (art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i prze-
ciwdziałaniu bezrobociu, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.).
Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 1999 r. na rozprawie
sprawy ze skargi Joanny P. na decyzję Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w R.
z dnia 7 kwietnia 1998 r. [...] w przedmiocie zasiłku dla bezrobotnych, na skutek re-
wizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego od wyroku Na-
czelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Rzeszowie z dnia 24
lipca 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Rzeszowie.
U z a s a d n i e n i e
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł rewizję nadzwyczajną od
wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Rzeszowie
z dnia 24 lipca 1998 r. [...], któremu zarzucił, iż rażąco narusza art. 27 ust. 1 ustawy z
dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368
ze zm.) oraz art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.).
Zaskarżonym wyrokiem NSA oddalił skargę Joanny P. na decyzję Dyrektora
Wojewódzkiego Urzędu Pracy w R. z dnia 7 kwietnia 1998 r. [...] w przedmiocie za-
siłku dla bezrobotnych. Z akt administracyjnych sprawy wynika, że decyzją z dnia 1
2
kwietnia 1998 r. Kierownik Rejonowego Urzędu Pracy w L. orzekł o uznaniu Joanny
P. za bezrobotną od dnia 1 kwietnia 1998 r. i odmówił przyznania jej zasiłku z tytułu
pozostawania bez pracy. Swoją decyzję wydał na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2, art. 23
ust. 1 i 2, art. 6 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i prze-
ciwdziałaniu bezrobociu, uzasadniając odmowę prawa do zasiłku dla bezrobotnych,
niespełnieniem warunków określonych w art. 23 ust. 1 i 2 tej ustawy. Zgodnie z tymi
przepisami do 365 dni (o których mowa w ust. 1 pkt 2) zaliczeniu podlegają okresy
pobierania renty inwalidzkiej, świadczenia rehabilitacyjnego oraz przypadające bez-
pośrednio po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo za-
przestania prowadzenia pozarolniczej działalności – okresy pobierania zasiłku cho-
robowego, macierzyńskiego lub opiekuńczego, jeżeli podstawę wymiaru tych zasił-
ków stanowiła kwota w wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia. Wnios-
kodawczyni udokumentowała następujące okresy uprawniające do zasiłku: okres
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od 17 marca do 31 maja 1997 r., okres
pobierania zasiłku chorobowego od 2 czerwca 1997 r. do 26 lutego 1998 r. i okres
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od 27 lutego do 31 marca 1998 r.
Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w R. decyzją z dnia 7 kwietnia 1998 r.
utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu podkreślił, że
pomiędzy ustaniem zatrudnienia Joanny P. w dniu 31 maja 1997 r., a okresem po-
bierania przez nią zasiłku chorobowego od dnia 2 czerwca do 26 lutego 1998 r. nas-
tąpiła jednodniowa przerwa, a ponieważ (zdaniem organu) między ustaniem zatrud-
nienia a pobieraniem zasiłku nie może nastąpić nawet jednodniowa przerwa, to w
myśl art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r., wnioskodawczyni nie speł-
niła przesłanek warunkujących przyznanie prawa do pobierania zasiłku dla bezrobot-
nych. W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżąca wyjaśniła, że
między ustaniem zatrudnienia a okresem pobierania zasiłku chorobowego rzeczywiś-
cie nastąpił jeden dzień przerwy. Dniem tym jednakże była niedziela i w związku z
tym zainteresowana nie miała możliwości udania się do przychodni lekarskiej. Po-
nieważ (zdaniem skarżącej) w innych przepisach prawnych niedziela traktowana jest
inaczej niż zwykły dzień (np. przy regulowaniu płatności), dlatego skarżąca wniosła o
„rozpatrzenie skargi pod tym kątem”.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalając skargę wskazał, iż w przypadku wys-
tąpienia przerwy pomiędzy ustaniem zatrudnienia a okresem pobierania zasiłku cho-
robowego, do wymaganych 365 dni nie może zostać zaliczony okres pobierania za-
3
siłku chorobowego. Bez znaczenia, w ocenie tego Sądu, była więc okoliczność, że
była to przerwa jednodniowa i że dniem tym była niedziela. Jego zdaniem, z woli bo-
wiem ustawodawcy wyłączona została możliwość jakiejkolwiek przerwy między
wskazanymi okresami, a więc słowo „bezpośredni” należało odczytywać jako „nas-
tępnego dnia po”.
Zdaniem Prezesa NSA prawdą jest, że ustawodawca dokonując nowelizacji
art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy z 14 grudnia 1994 r. ustawą z dnia 6 grudnia 1996 r. o
zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektó-
rych ustaw (Dz.U. Nr 147, poz. 87), która weszła w życie 1 stycznia 1997 r., w prze-
pisie tym dodał słowo „bezpośrednio”, co może być rozumiane jako wyraz dążenia do
bardziej rygorystycznego uregulowania wchodzącej w grę materii. Celem tej noweli-
zacji było niewątpliwie zdyscyplinowanie bezrobotnych oraz ukrócenie przypadków
wykorzystywania dotychczasowych przepisów przez osoby nieuczciwe. Nie można
jednak przyjąć, ażeby ustawodawcy chodziło o taką interpretację słowa „bezpośred-
nio”, jakiej dokonał skład orzekający w niniejszej sprawie. W przeciwnym wypadku
ustawodawca użyłby zwrotu bardziej jednoznacznego, np. „następnego dnia”. Należy
uznać, że zmiana przepisu zakładała dość szybkie następstwo czasowe ale polega-
jące na tym, iż pomiędzy wskazanymi w przepisie zdarzeniami prawnymi (zatrudnie-
nie – zasiłek chorobowy) sytuacja zainteresowanego w zakresie określonym istotą
art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy nie powinna ulec zmianie. Sytuacja Joanny P. była właśnie
taką, bowiem w okresie pomiędzy zatrudnieniem a uzyskaniem zasiłku chorobowego
nie miało miejsca żadne zdarzenie, które by zmieniało istotnie sytuację zaintereso-
wanej z punktu widzenia podstaw do uzyskania zasiłku chorobowego. Oznacza to
więc, że pozbawienie skarżącej możliwości nabycia zasiłku dla bezrobotnych na
skutek aż tak restryktywnej wykładni omawianego przepisu rażąco narusza ten prze-
pis, zaś pozostawienie zaskarżonego orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjne-
go w obrocie prawnym jest nie do pogodzenia z wymogami porządku prawnego w
demokratycznym państwie prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości
społecznej (art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).
Ponadto Prezes NSA wskazał, że odmienny pogląd od wyrażonego w zaskar-
żonym orzeczeniu przyjął Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniach o sygn. akt
II SA/Kr 2253/97, II SA/Kr 2166/97 z dnia 13 maja 1998 r. oraz II SA/Kr 97/98 z dnia
24 września 1998 r.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna zasługuje na uwzględnienie. Zgodzić należy się z
twierdzeniem, że znowelizowanie w grudniu 1996 r. art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy o za-
trudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu miało na celu zaostrzenie rygorów, od speł-
nienia których zależy wliczanie okresu pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecz-
nego do stażu zasiłkowego (okresu, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku dla
bezrobotnych). Wynika to między innymi z porównania art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (w obecnym brzmieniu) z art. 6 ustawy z
dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 143 ze
zm.). Pierwszy z wymienionych przepisów posługuje się formułą „przypadające bez-
pośrednio po ustaniu zatrudnienia okresy pobierania zasiłku chorobowego, macie-
rzyńskiego lub opiekuńczego”, natomiast w art. 6 ustawy z 17 grudnia 1974 r. mowa
jest o zasiłku chorobowym przysługującym osobie, „która stała się niezdolną do pracy
po ustaniu zatrudnienia”, nie później niż w ciągu trzech miesięcy (przypadek z art. 6
pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1974 r.) albo jednego miesiąca (przypadek ujęty w jej art. 6
pkt 2). Nie oznacza to jednak, iż – jak słusznie podnosi się w rewizji nadzwyczajnej –
występujący w art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobo-
ciu zwrot „bezpośrednio” po ustaniu zatrudnienia powinien być identyfikowany z wy-
rażeniem „następnego dnia” po ustaniu zatrudnienia. Przy ocenie „bezpośredniości”,
o której tu mowa, muszą być uwzględnione okoliczności konkretnej sprawy, w tym
zwłaszcza to, że następnym dniem po ustaniu zatrudnienia wnioskodawczyni była
niedziela. Na rzecz takiego stanowiska obok przesłanek natury językowo-logicznej
przemawiają – i to głównie – racje natury funkcjonalno-celowościowej. W tym kontek-
ście należy podnieść, iż szczególnie trudne do zaakceptowania konsekwencje – wy-
nikające z identyfikowania zwrotu „bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia” z wyraże-
niem „następnego dnia po ustaniu zatrudnienia” – powstają na tle zasiłku macie-
rzyńskiego po ustaniu zatrudnienia. Zasiłek ten przysługuje po ustaniu zatrudnienia,
jeżeli rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w okresie ciąży, przy czym poród – co
jest oczywiste- może nastąpić w różnym czasie po ustaniu umowy o pracę, a to
oznacza, że i zasiłek macierzyński będzie przysługiwał za różne okresy przypadające
po rozwiązaniu stosunku pracy, przy czym tylko w wyjątkowych przypadkach pierw-
szy dzień okresu, za który on przysługuje będzie się zbiegał z dniem ustania zatrud-
5
nienia. To zaś prowadziłoby do wniosku – przy przyjęciu wykładni identyfikującej
„bezpośredniość” z „następnym dniem” – że przepis art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy o za-
trudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, w części dotyczącej zasiłku macierzyńskie-
go, byłby praktycznie martwy, a jednocześnie mógłby być uważany za kolidujący z
art. 177 § 4 KP zdanie czwarte, w którym postanawia się, że okresy pobierania
świadczeń z tytułu urodzenia dziecka po rozwiązaniu umowy o pracę z pracownicą w
okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego wlicza się do okresu zatrudnienia, od któ-
rego zależą uprawnienia pracownicze. Ostatecznie zgodzić należy się ze stanowis-
kiem Prezesa NSA, iż słowo „bezpośrednio” występujące w art. 23 ust. 2 pkt 3
ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu nie może być utożsamiane z
„następnym dniem” (po ustaniu zatrudnienia), a wobec tego – na tle rozpoznawane-
go stanu faktycznego sprawy – należy stwierdzić, że nie było podstaw do wyłączenia
ze stażu zasiłkowego skarżącej spornego okresu pobierania przez nią zasiłku choro-
bowego po ustaniu zatrudnienia, z tego powodu, iż między ustaniem jej stosunku
pracy, a nabyciem prawa do zasiłku chorobowego wystąpiła przerwa jednego dnia,
którym była niedziela.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, przy uwzględnieniu art. 39313
§ 1
KPC w związku z 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowa-
nia cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej – Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 43, poz. 189), orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================