Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 czerwca 1999 r.
III RN 9/99
Uchwała zarządu gminy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste oso-
bie prawnej określonej w trybie art. 88a ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r.
o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jednolity tekst: Dz.U. z
1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) ma charakter cywilnoprawnego oświadczenia
woli.
Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Walerian Sanetra, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 1999 r. na rozprawie sprawy ze
skargi Mariana I. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia
16 grudnia 1997 r. w przedmiocie umorzenia postępowania o stwierdzenie nieważ-
ności uchwał Zarządu Gminy W.-B., na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Na-
czelnego Sądu Administracyjnego od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie z dnia 12 sierpnia 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę.
U z a s a d n i e n i e
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia 15 września 1997
r. [...] odmówiło wszczęcia postępowania na wniosek Teodozji i Mariana I. o stwier-
dzenie nieważności uchwał Zarządu Gminy W.-B. z dnia 31 października 1995 r. [...]
oraz z dnia 4 lutego 1997 r. [...] w sprawie oddania w użytkowanie wieczyste Spół-
dzielni Budowlano-Mieszkaniowej „C.” gruntu położonego w W. w rejonie ulicy R. i
ulicy A. W uzasadnieniu tej decyzji podano, że ustanowienie użytkowania wieczys-
tego na podstawie art. 88a ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce
gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz.
127 ze zm. - powoływana nadal jako: ustawa o gospodarce gruntami) następuje w
2
drodze złożenia przez zarząd gminy cywilnoprawnego oświadczenia woli, a ocena
zgodności z prawem tego rodzaju oświadczeń woli gminy, które dotyczą mienia sta-
nowiącego jej własność, nie należy do zakresu właściwości Kolegium. W wyniku po-
nownego rozpoznania sprawy w trybie art. 127 § 4 w związku z § 3 KPA, Samorzą-
dowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia 16 grudnia 1997 r. [...] uchyliło
własną decyzję z dnia 15 września 1997 r. i postępowanie w sprawie umorzyło jako
bezprzedmiotowe. W uzasadnieniu tej ostatniej decyzji Kolegium podtrzymało swoje
uprzednie stanowisko co do cywilnoprawnego charakteru oświadczenia woli zarządu
gminy w sprawie ustanowienia użytkowania wieczystego na podstawie art. 88a ust. 2
ustawy o gospodarce gruntami, ale równocześnie podniosło, że w takiej sytuacji nie
ma podstaw do wydania jakiejkolwiek decyzji przez Kolegium; skoro więc uchwały
Zarządu Gminy W.-B. nie były decyzjami administracyjnymi, to nie powinna zostać
również wydana decyzja o odmowie wszczęcia postępowania na podstawie wniosku
o stwierdzenie ich nieważności. W wyniku skargi strony Naczelny Sąd Administra-
cyjny wyrokiem z dnia 12 sierpnia 1998 r. [...] uchylił obie wymienione wyżej decyzje
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. W uzasadnieniu tego rozstrzygnię-
cia Sąd stwierdził, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste na podstawie art. 88a
ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami następuje wprawdzie w drodze cywilnoprawne-
go oświadczenia woli gminy, jednakże ustalenie podmiotu i przedmiotu przyszłego
prawa dokonuje się uprzednio w drodze rozstrzygnięcia zarządu gminy, które podej-
mowane jest w formie uchwały i ma prawne znamiona decyzji administracyjnej.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego pismem z dnia 4 lutego 1999 r.
[...] wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Adminis-
tracyjnego z dnia 12 sierpnia 1998 r. [...] zarzucając mu rażące naruszenie art. 105 §
1 KPA i art. 88a ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami oraz art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy
z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368
ze zm.), a w konsekwencji na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy wniósł o uchylenie zas-
karżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w
Warszawie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej pod-
niesiono w szczególności, że składane przez zarząd gminy oświadczenie woli w
sprawie przekazania nieruchomości w trybie art. 88a ust. 2 ustawy o gospodarce
gruntami na rzecz wymienionych w tym przepisie osób prawnych nie jest poprzedza-
ne wydaniem decyzji administracyjnej i to niezależnie od tego, czy właściciel danej
nieruchomości wyraża, czy też nie wyraża zgody na oddanie w tym trybie nierucho-
3
mości w użytkowanie wieczyste. Podobnie, przekazanie nieruchomości w trybie art.
208 ust. 2 obowiązującej obecnie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (Dz.U. Nr 115, poz. 741 ze zm.), który stanowi odpowiednik po-
przednio obowiązującego art. 88a ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami, nie przewi-
duje orzekania w formie decyzji administracyjnej o wynikających z tego przepisu
roszczeniach osób prawnych. Zatem Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W.
prawidłowo uznało, że wspomniane uchwały Zarządu Gminy W.-B. są cywilnopraw-
nymi oświadczeniami woli, a nie decyzjami administracyjnymi i w konsekwencji
ocena ich legalności nie może być dokonana w postępowaniu administracyjnym, lecz
tylko w postępowaniu przed sądem powszechnym. W tej sytuacji należało umorzyć
postępowanie jako bezprzedmiotowe na podstawie art. 105 § 1 KPA. Równocześnie
w rewizji nadzwyczajnej podniesiono, że wyrażony w zaskarżonym wyroku pogląd
prawny jest sprzeczny ze stanowiskiem, jakie Naczelny Sąd Administracyjny zajął w
wyroku z dnia 15 maja 1998 r. (I SA 2150/97), którym oddalono skargę na decyzję
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W., uchylającą na podstawie art. 138 §
1 pkt 2 KPA wcześniejszą decyzję tego Kolegium i umarzającą postępowanie admi-
nistracyjne w sprawie jako bezprzedmiotowe.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Art. 88a ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wyw-
łaszczaniu nieruchomości (jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm. -
powoływana nadal jako: ustawa o gospodarce gruntami) stanowił, że w wypadku, gdy
spełnione zostaną określone w tym przepisie przesłanki prawne, wskazanym w nim
osobom prawnym: „przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego
gruntów oraz nieodpłatne przeniesienie własności znajdujących się na nich obiektów
budowlanych”. Należy mieć przy tym na uwadze, że przepis art. 88a ust. 2 ustawy o
gospodarce gruntami stanowił lex specialis w stosunku do trybu przekazywania nie-
ruchomości, który określony został w art. 80 ust. 2 tej ustawy i nie przewidywał w tym
wypadku uprzedniego wydania przez właściwy organ gminy jakiejkolwiek decyzji ad-
ministracyjnej w tej sprawie. Natomiast stosownie do ogólnej zasady prawnej, odda-
nie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do gminy w użytkowanie wieczys-
te następuje zawsze w trybie umownym (art. 234 KC). Oznacza to, że realizacja tych
4
roszczeń, o których mowa była w art. 88a ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami, do-
konywała się wyłącznie w drodze czynności cywilnoprawnych. Tym samym podej-
mowana w tym wypadku uchwała zarządu gminy w sprawie oddania gruntu określo-
nej osobie prawnej w użytkowanie wieczyste miała charakter cywilnoprawnego
oświadczenia woli, a nie decyzji administracyjnej. W kontekście rozpoznawanej
sprawy oznacza to także w konsekwencji, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze
w W. postąpiło prawidłowo podejmując decyzję z dniu 16 grudnia 1997 r. [...], mocą
której uchyliło własną decyzję z dnia 15 września 1997 r. i umorzyło postępowanie w
sprawie jako bezprzedmiotowe.
Biorąc powyższe pod uwagę, stosownie do wniosku rewizji nadzwyczajnej,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z
dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483) oraz art. 39313
§ 1 KPC w związku art.
10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, roz-
porządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępo-
waniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz.
189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================