Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 10 czerwca 1999 r.
III ZP 11/99
Określona w art. 390 § 1 KPC możliwość przedstawienia do rozstrzyg-
nięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego powstałego w konkretnej
sprawie nie dotyczy postępowania w sprawach z protestu wyborczego.
Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Andrzej Wasilewski, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 1999 r. na posiedzeniu
niejawnym zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w
Białymstoku postanowieniem z dnia 29 kwietnia 1999 r. [...] o następującej treści:
Czy do ustalenia nieważności wyboru radnego do rady gminy wystarczające
jest stwierdzenie naruszenia przepisów ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wy-
borcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województwa (Dz.U. nr 95, poz. 602)
dotyczących przebiegu głosowania, ustalania wyników głosowania albo wyników wy-
borów lub dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, czy też konieczne jest
również stwierdzenie, że naruszenie konkretnych przepisów ustawy z 16 lipca 1998 r.
lub dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom mogło mieć wpływ na wybór
określonej osoby na radnego ?
p o s t a n o w i ł:
o d m ó w i ć podjęcia uchwały.
U z a s a d n i e n i e
Grupa wyborców zamieszkałych we wsi L. oraz pełnomocnik Komitetu Wybor-
czego Akcji Wyborczej „Solidarność” wnieśli protest przeciwko wyborowi wskazanego
2
radnego Rady Gminy w S.W. dokonanego w wyborach do rad gmin przeprowa-
dzonych w dniu 11 października 1998 r. domagając się unieważnienia tego wyboru.
Sąd Okręgowy w Łomży, po rozpoznaniu tego protestu na rozprawie, postano-
wieniem z dnia 10 lutego 1998 r. oddalił protest i uznał ważność kwestionowanego
wyboru w okręgu wyborczym [...] do Rady Gminy w S.W.
Na skutek zażalenia zainteresowanych sprawę rozpoznawał Sąd Apelacyjny w
Białymstoku. Sąd ten uznał, że powstało zagadnienie prawne dotyczące wykładni
przepisów art. 58 ust. 1 i 2 oraz art. 61 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordyna-
cja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. Nr 12, poz.
28 ze zm.) i przedstawił to zagadnienie, określone w postanowieniu z dnia 29 kwiet-
nia 1999 r., do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu powołując się na podstawię z
art. 390 § 1 KPC.
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy
z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr
13, poz. 48 ze zm.) z przyczyn następujących:
Postępowanie w sprawach protestów wyborczych, w tym postępowanie sądo-
we, zostało uregulowane w przepisach rozdziału 10 powołanej wyżej Ordynacji wy-
borczej. To ta ustawa jest źródłem prawa w tym zakresie, a ustalone w niej reguły
postępowania obowiązują na zasadzie lex specialis. Regulację tę charakteryzuje to,
że zawiera własne określenia zasad i sposobów postępowania w sprawach protes-
tów wyborczych, a ponadto, w zakresie postępowania przed sądami odsyła w okreś-
lonych kwestiach do przepisów postępowania właściwych w sprawach cywilnych.
Najogólniejsze tego rodzaju odesłanie zawiera art. 60 ust. 1 stanowiący, że sąd
okręgowy rozpoznaje protesty w postępowaniu nieprocesowym, w ciągu 30 dni po
upływie terminu do wnoszenia protestów w składzie trzech sędziów, z udziałem zain-
teresowanych, wojewódzkiego komisarza wyborczego i przewodniczących właści-
wych komisji wyborczych, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania
cywilnego.
Rozważając kwestię zakresu i sposobu stosowania przepisów Kodeksu pos-
tępowania cywilnego należy zwrócić uwagę na to, że w powołanym wyżej przepisie
zawarte są pewne określenia szczególne co do składu, w jakim rozpoznaje protesty
sąd okręgowy, co do podmiotów, które muszą mieć zapewniony udział w postępowa-
niu przed sądem, a także co do terminu w jakim protest ma być rozpoznany. W po-
zostałych kwestiach proceduralnych mają mieć zastosowanie przepisy Kodeksu pos-
3
tępowania cywilnego, ale na zasadzie odpowiedniości. Należy uwzględniać ko-
nieczność zachowania owych szczególnych zasad postępowania, które wprowadziła
Ordynacja wyborcza. Podobną strukturę regulacji zawiera art. 61 ust. 3 Ordynacji
wyborczej, określający kwestię środka odwoławczego od orzeczenia sądu
okręgowego do właściwego sądu apelacyjnego. Jednakże w tym unormowaniu
zwraca uwagę to, że ustawa ogranicza się do ustalenia, że sąd apelacyjny rozpoz-
naje sprawę w ciągu 30 dni oraz, że na postanowienie sądu nie przysługuje środek
zaskarżenia.
Oprócz uregulowań wyżej wskazanych należy ponadto wskazać na te przepi-
sy, które określają właściwość (kompetencję) orzeczniczą sądu, który „rozpoznając
protesty rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru radnego” (art. 61
ust. 1) oraz, że orzeczenie sądu może powodować w konsekwencji przeprowadzenie
wyborów ponownych lub podjęcie wskazanych czynności wyborczych (art. 62 ust. 1).
Rozważając powyższe okoliczności Sąd Najwyższy doszedł do przekonania,
że w określeniu przez Ordynację wyborczą form postępowania przed sądami w
sprawach protestów wyborczych wyrażają się specyficzne potrzeby i cele procesu
wyborczego, w którym szczególnie istotne znaczenie ma czynnik czasu. Chodzi o to,
ażeby wynik wyborów, jeżeli jest kwestionowany, uzyskał możliwie szybko prawo-
mocne wyjaśnienie. Stąd też musi być traktowany z największą uwagą przepis sta-
nowiący, że sąd apelacyjny rozpoznaje sprawę w ciągu 30 dni. Nie nasuwa także
zastrzeżeń ograniczenie postępowania sądowego do dwóch instancji przez ustale-
nie, że od orzeczenia sądu apelacyjnego nie przysługuje środek zaskarżenia.
Tych szczególnych zasad i celów postępowania z protestu wyborczego, roz-
patrywanego jako jeden z elementów szeroko rozumianego procesu wyborczego, nie
można byłoby zapewnić przez przyjęcie, że sąd apelacyjny może odroczyć roz-
poznanie sprawy na podstawie art. 390 § 1 KPC, ażeby do wyłonionego zagadnienia
prawnego mógł ustosunkować się Sąd Najwyższy.
Odpowiednie stosowanie Kodeksu postępowania cywilnego w rozważanej
kwestii powinno zatem oznaczać, że określona w art. 390 § 1 KPC możliwość uzys-
kiwania rozstrzygnięć Sądu Najwyższego nie obejmuje postępowania w sprawach z
protestu wyborczego. Sąd Najwyższy ma natomiast możliwość i wielokrotnie już z
niej korzystał, podejmowania uchwał mających na celu wyjaśnienie budzących wątp-
liwości przepisów prawa wyborczego w trybie art. 13 pkt 3 i art. 16 ustawy o Sądzie
Najwyższym.
4
========================================