Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 lipca 1999 r.
I PKN 58/99
Niemożliwe jest udzielenie nauczycielowi urlopu dla poratowania zdro-
wia, jeżeli w momencie wystąpienia z wnioskiem o ten urlop, stosunek pracy
jest już rozwiązany w wykonaniu orzeczenia komisji dyscyplinarnej o wydale-
niu z zawodu.
Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 lipca 1999 r. sprawy z powództwa
Wandy B. przeciwko Szkole Podstawowej w L.K. o wynagrodzenie za czas urlopu dla
poratowania zdrowia, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 13 marca 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 13 marca 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie oddalił apelację powódki Wandy B. w zakresie roszczenia
o wynagrodzenie za czas urlopu dla poratowania zdrowia przeciwko Szkole Podsta-
wowej w L.K., a w zakresie rozstrzygnięcia o zasiłku rodzinnym uchylił zaskarżony
wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Działdowie i przekazał sprawę w tym zakre-
sie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. według właściwości. Sąd
Wojewódzki podzielił ustalenia Sądu Rejonowego, iż – jako nauczyciel mianowany -
powódka została decyzją dyrektora pozwanej szkoły z dnia 19 lutego 1996 r. zawie-
szona w pełnieniu obowiązków nauczyciela z powodu uderzenia ucznia w twarz, któ-
rej to decyzji nie przyjęła, a następnie odmawiała przyjmowania korespondencji w
postępowaniu dyscyplinarnym jakie się przeciwko niej toczyło z udziałem obrońcy.
Odmówiła też przyjęcia orzeczenia dyscyplinarnego nakładającego na nią karę zwol-
nienia z pracy. W oparciu o orzeczenie dyscyplinarne dyrektor pozwanej szkoły pis-
2
mem z dnia 18 września 1996 r. rozwiązał z powódką stosunek pracy; pismo zostało
wysłane listem poleconym, którego przyjęcia powódka odmówiła. W styczniu 1997 r.
powódka przedstawiła pozwanej zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że ze
względu na stan zdrowia powinna powstrzymywać się od pracy w okresie od 1 lutego
1997 r. do 31 stycznia 1998 r. w celu przeprowadzenia leczenia. Pismem z dnia 2
lutego 1997 r., którego przyjęcia odmówiła, dyrektor pozwanej Szkoły poinformował
ją o niemożliwości udzielenia płatnego urlopu dla poratowania zdrowia z uwagi na
rozwiązanie stosunku pracy. Sąd Wojewódzki uznał, że rozstrzygnięcie Sądu pierw-
szej instancji jest prawidłowe, ponieważ powódka nie zakwestionowała w drodze
prawem przewidzianej i we właściwych terminach ani orzeczenia Komisji Dyscypli-
narnej, ani decyzji pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy, a tym samym orze-
czenie Komisji stało się prawomocne i minął termin do wniesienia odwołania od roz-
wiązania stosunku pracy. Nie będąc pracownikiem szkoły (nauczycielem) powódka
nie mogła nabyć prawa do urlopu dla poratowania zdrowia.
Kasacja powódki od powyższego wyroku zarzuca naruszenie art. 139 § 2
KPC, art. 212 KPC, art. 177 § 1 pkt 3 KPC oraz art. 5 KPC.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest oczywiście bezzasadna. Zgodnie z treścią przepisu art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, bierze jednak pod roz-
wagę z urzędu nieważność postępowania. Nie dopatrując się takiej nieważności w
niniejszej sprawie Sąd Najwyższy stwierdza, że zarówno z treści pozwu, jak i pism
powódki [...] wynika, że powódce chodzi wyłącznie o wynagrodzenie za okres urlopu
dla poratowania zdrowia, który w jej mniemaniu powinien być jej udzielony. Nie wnosi
zaś ani o przywrócenie do pracy, ani kwestionowanie orzeczenia dyscyplinarnego,
które uznaje za prawomocne. Wniosek ustanowionego dla powódki pełnomocnika z
urzędu o przywrócenie jej do pracy stał się nawet przyczyną cofnięcia mu przez po-
wódkę pełnomocnictwa. Powódka nie jest ubezwłasnowolniona, liczyła w chwili wnie-
sienia pozwu 47 lat, posiada wyższe wykształcenie humanistyczne, przeto brak jest
podstaw, by z góry zakładać, iż nie jest ona w stanie właściwie sprecyzować swoich
twierdzeń i wniosków, a tylko w takim przypadku lub szczególnej zawiłości sprawy
należy rozważać celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1996 r., I PR 194/96 – niepublikowany), zaś w
3
wyroku z dnia 12 maja 1998 r., II UKN 42/98 (OSNAPiUS 1999 nr 9, poz. 319), Sąd
Najwyższy ustosunkowując się do zarzutu kasacyjnego naruszenia art. 212 KPC sta-
nął na stanowisku, iż Sąd nie jest obowiązany zwracać stronie uwagi na celowość
ustanowienia pełnomocnika tylko z tego powodu, że rozpoznawana sprawa jest
sprawą o ustalenie prawa do renty inwalidzkiej. Podzielając ten pogląd można go
rozciągnąć i na sprawę o prawo do urlopu dla poratowania zdrowia. Na rozprawie w
dniu 16 grudnia 1997 r. [...] przewodniczący podniósł fakt rozwiązania stosunku
pracy i pouczył powódkę o roszczeniu o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie z
tego tytułu z jednoznacznym wnioskiem o przywrócenie terminu do tego żądania, o
ile powódka kwestionuje rozwiązanie umowy o pracę, oraz pouczył o rewizji nadzwy-
czajnej od orzeczenia Komisji dyscyplinarnej. Twierdzenie zatem kasacji o narusze-
niu art. 5 KPC jest gołosłowne. Sąd pierwszej instancji ustanowił też dla powódki peł-
nomocnika z urzędu [...], z którego ona zrezygnowała i konsekwentnie ponawiała
swoje roszczenie o zapłatę za urlop dla poratowania zdrowia, przeto za zbędne nale-
żało uznać ustanowienie innego pełnomocnika. Nie można zatem podzielić kasa-
cyjnego zarzutu naruszenia przepisu art. 212 KPC, jak i naruszenia art. 177 § 1 pkt 3
KPC; jeżeli bowiem powódka nie zamierzała kwestionować orzeczenia dyscyplinar-
nego, zawieszenie postępowania w sytuacji, kiedy pozew został wniesiony po upły-
wie niemal 7 miesięcy od daty wydania tego orzeczenia, należało uznać za niecelo-
we.
Trafne jest co prawda w kasacji zakwestionowanie powołania przez Sąd dru-
giej instancji przepisu art. 139 § 2 KPC jako podstawy skutecznego doręczenia po-
wódce pisma rozwiązującego stosunek pracy, bowiem przepis ten, jako zamieszczo-
ny w tytule VI Dziale I Rozdziale 2 KPC dotyczy doręczania pism sądowych, a nie
jakiejkolwiek korespondencji. Sąd drugiej instancji słusznie zauważył jednak, że po-
wódka ani nie chciała przyjąć do wiadomości faktu rozwiązania stosunku pracy ani
go prawnie wzruszyć, przeto wskazanie art. 139 § 2 KPC nie ma jakiegokolwiek
wpływu na wynik sprawy.
O oddaleniu roszczenia powódki o zapłatę za okres urlopu dla poratowania
zdrowia decyduje fakt, że urlop taki, zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycz-
nia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.)
przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu. Powódka natomiast w dacie wystąpienia o
urlop dla poratowania zdrowia nie była już zatrudniona, ponieważ pismem z dnia 18
września 1996 r. dyrektor pozwanej szkoły zawiadomił ją o rozwiązaniu stosunku
4
pracy z dniem 19 września 1996 r. w wykonaniu orzeczenia komisji dyscyplinarnej.
Bez znaczenia jest, czy powódka w rzeczywistości zapoznała się z treścią tego pis-
ma, zgodnie bowiem z przepisem art. 61 KC oświadczenie woli, które ma być złożo-
ne innej osobie, jest złożone z chwilą gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła za-
poznać się z jego treścią.
Na tle stosowania tego przepisu, w szczególności w stosunkach pracy, istnieje
utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego, w świetle którego oświadczenie zakładu
pracy o rozwiązaniu umowy o pracę jest złożone pracownikowi z chwilą, gdy doszło
do niego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią chociaż tego nie uczynił
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1995 r. I PRN 2/95, OSNAPiUS
1995 nr 18, poz. 229).
W aktach osobowych powódki znajduje się przesyłka polecona [...] z dnia 19
września 1996 r. przesłana za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, adresowana do
powódki i zawierająca pismo rozwiązujące stosunek pracy oraz świadectwo pracy,
na której znajduje się adnotacja „adresat odmówił przyjęcia”, przekreślenie nazwiska
adresata ze strzałkami na nadawcę – Urząd Gminy w L.K. oraz podpis nieczytelny.
Dowodzi to, iż powódka mogła zapoznać się z treścią tej przesyłki, a tym samym, że
zostało jej złożone oświadczenie woli w sposób prawidłowy. Ujemne skutki niezłoże-
nia odwołania od tego oświadczenia, jak i nieskorzystanie z pouczeń adwokata i
Sądu muszą zatem obciążać powódkę. Skutkiem takim jest brak prawa do urlopu dla
poratowania zdrowia, ponieważ prawomocne orzeczenie komisji dyscyplinarnej zo-
bowiązywało dyrektora szkoły do rozwiązania z powódką stosunku pracy, zaś brak
odwołania od pisma z dnia 18 września 1996 r. uniemożliwił zbadanie, czy rozwią-
zanie to było zgodnie z przepisami prawa. Z kolei rozwiązanie stosunku pracy unie-
możliwia udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia, skoro przysługuje on tylko nau-
czycielowi pozostającemu w zatrudnieniu.
Okoliczność, że powódka nie chce przyjąć do wiadomości faktu ustania sto-
sunku pracy i pozostaje w błędnym przekonaniu, że oświadczenie woli pracodawcy i
komisji dyscyplinarnej do niej nie dotarły nie może skutkować uznania jej żądania
zapłaty za uzasadnione. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności w rozumieniu art. 3
KPC Sąd opiera się na dowodach dostarczonych przez strony i bierze za podstawę
wyrokowania stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 KPC) i w
przedmiotowej sprawie Sąd Najwyższy nie znajduje podstaw do zakwestionowania w
oparciu o przytoczone podstawy kasacji rozstrzygnięcia Sądu drugiej instancji.
5
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na zasadzie art. 39312
orzekł jak w sen-
tencji wyroku.
========================================