Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 września 1999 r.
II UKN 130/99
Związek zdarzenia z pracą (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r.
o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jednolity
tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) zostaje zerwany wówczas, gdy pra-
cownik bez prawnego usprawiedliwienia nie wykonuje pracy. Nie dotyczy to
jednak krótkotrwałych przerw pozostających w związku z wykonywanymi nor-
malnie czynnościami.
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 września 1999 r. sprawy z po-
wództwa Stanisława H. przeciwko Zakładowi Budżetowemu Gospodarki Komunalnej
i Mieszkaniowej w O. o ustalenie, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 22
października 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 17 marca 1998 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lubaniu
oddalił powództwo Stanisława H. przeciwko Zakładowi Budżetowemu Gospodarki
Komunalnej i Mieszkaniowej w O. o uznanie zdarzenia z dnia 11 marca 1996 r. za
wypadek przy pracy, ustalając, że w dniu tym powód nie świadczył pracy, stąd też
doznane przez niego złamanie nogi około godziny 700
na ulicy M. w O., nie pozosta-
wało w związku z pracą. Powód nie wykazał także, że wykonywał czynności w inte-
resie pracodawcy, co wyklucza uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy – art. 6
ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.).
Powyższe rozstrzygnięcie zapadło po ponownym rozpoznaniu sprawy, bowiem
2
pierwszy wyrok Sądu Rejonowego w tej sprawie (z dnia 19 marca 1999 r. [...]) został
uchylony przez Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocła-
wiu (wyrok z dnia 16 października 1997 r. [...].
Po rozpoznaniu apelacji Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 22 października
1998 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok, uznając zdarzenie za wypadek przy pracy. W
ocenie Sądu Wojewódzkiego w dniu 11 marca 1996 r. powód przystąpił do wykony-
wania swoich czynności o godzinie 500
rano – był zamiataczem ulic – odśnieżając
ulicę i przystanki autobusowe, Doznany w takich okolicznościach uraz jako związany
z wykonywaniem pracy, jest wypadkiem przy pracy.
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją pozwany i zarzucając naruszenie prawa
materialnego – art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. – przez błędną wykładnię,
oraz naruszenie przepisów postępowania – art. 382, 328 § 2, 233 § 1 KPC - wniósł o
jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpozna-
nia. W ocenie skarżącego Sąd Wojewódzki nie prowadził postępowania dowodowe-
go, a swojej odmiennej oceny zebranego przez Sąd pierwszej instancji materiału do-
wodowego, nie uzasadnił w sposób należyty, w szczególności nie ustosunkował się
do zeznań wszystkich świadków.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja nie zawiera uzasadnionych podstaw. Przede wszystkim nie jest trafny
podniesiony w niej zarzut naruszenia art. 382 KPC. Przepis ten wskazuje, że sąd
drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierw-
szej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Nie oznacza to, że sąd drugiej ins-
tancji jest zobligowany do uzupełniania postępowania dowodowego, nie uniemożliwia
on również czynienia przez sąd apelacyjny (rozpoznający apelację) odmiennych niż
sąd pierwszej instancji ustaleń, także bez uzupełniania postępowania dowodowego.
W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 marca 1999 r. (III CZP 59/98 OSNC
1999 z. 7-8, poz. 124) Sąd Najwyższy wskazał, że sąd drugiej instancji może zmienić
ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu pierwszej instancji
bez przeprowadzania postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne usta-
lenia, poza szczególnymi okolicznościami.
Odnosząc to do okoliczności sprawy, należy zauważyć, że Sąd Wojewódzki
nie dopatrzył się sprzeczności w zeznaniach powoda oraz świadka Stefana K. w
3
istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy fragmentach, w tym dotyczących rozpoczęcia
pracy i okoliczności, w jakich doszło do przerwania pracy przez powoda wobec po-
trzeby powrotu po klucze do targowiska. Trafnie też Sąd Wojewódzki stwierdził, że
odstąpienie od odśnieżania i udanie się po klucze do targowiska nie oznacza zerwa-
nia więzi z pracą. Skoro powód był zobowiązany do otwarcia targowiska o godzinie
700
, to udając się po zapomniane klucze od targowiska działał w ramach wykonywa-
nych czynności, nie zerwał więc związku z pracą. Nie można też skutecznie stawiać
zarzutu naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 328 § 2 KPC w związku z art. 391
KPC. Sporządzając uzasadnienie swego rozstrzygnięcia Sąd drugiej instancji wska-
zał jego podstawę faktyczną i prawną, a okoliczność, że szczegółowo nie odniósł się
do zeznań słuchanych w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji świadków,
którzy samego zdarzenia nie widzieli, mimo iż może świadczyć o pewnym narusze-
niu zasad sporządzania uzasadnień, nie może być uznana za uchybienie mogące
mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Przy ustaleniu, iż powód nie zerwał związku z pracą, nie jest także uzasadnio-
ny zarzut naruszenia prawa materialnego – art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca
1975 r. – poprzez jego błędną wykładnię. W sprawie nie budzi wątpliwości ani nag-
łość zdarzenia, ani jego zewnętrzna przyczyna, trafnie także Sąd Wojewódzki przyjął,
że w dniu zdarzenia (11 marca 1996 r. około godziny 500
) powód wraz ze świadkiem
S.K. przystąpił do pracy przy odśnieżaniu ulicy i przystanków. Udając się do domu po
zapomniane klucze od bramy targowiska, powód nie zerwał związku z wykonywaną
pracą. Związek z pracą zostaje zerwany wówczas, gdy pracownik bez prawnego
usprawiedliwienia nie wykonuje pracy, nie dotyczy to jednak krótkotrwałych przerw
pozostających w związku z wykonywanymi normalnie czynnościami. Jedynie w
sytuacji gdy wypadek nastąpi w czasie, kiedy poszkodowany w okresie przeznaczo-
nym na pracę, zachowuje się w sposób nie tylko nie wynikający z zakresu czynności,
ale wręcz z nimi sprzeczny, można mówić o zerwaniu związku z pracą. Przerwa w
pracy spowodowana udaniem się po zapomniane klucze, jako usprawiedliwiona do-
raźnymi potrzebami, nie może być traktowana jako zerwanie związku z pracą, powo-
dujące uchylenie ochrony przewidzianej w art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej.
W sytuacji więc gdy podniesione w kasacji zarzuty okazały się nieuzasadnione
należało orzec jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================