Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 października 1999 r.
I PKN 323/99
W przypadku, gdy absencje w pracy pracownika są częste i długotrwałe
nie można od pracodawcy wymagać, by brał pod uwagę możliwość poprawy
zdrowia pracownika i od tego uzależniał wypowiedzenie mu umowy o pracę.
Przewodniczący: SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra
(sprawozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 października 1999 r. sprawy z po-
wództwa Bożeny K. przeciwko Zespołowi Opieki Zdrowotnej w K. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 18 stycznia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
W imieniu powódki Bożeny K. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 18 stycznia
1999 r. [...], którym Sąd ten oddalił jej apelację od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Końskich z dnia 20 października 1998 r. [...].
Sąd Pracy oddalił powództwo Bożeny K. przeciwko Zespołowi Opieki Zdro-
wotnej w K. o przywrócenie do pracy. W uzasadnieniu wyroku podniesiono, że po-
wódka wnosiła o przywrócenie do pracy twierdząc, że zwolnienie jej z pracy było
bezzasadne, albowiem absencja chorobowa wynikała z warunków zatrudnienia. Po-
wódka pracowała w Przychodni Rejonowej w K. jako lekarz stomatolog. Z powodu
choroby w 1995 r. przebywała na zwolnieniu 67 dni, w 1996 r. przez 96 dni, w 1997 r.
przez 170 dni, zaś w 1998 r. od 15 stycznia do 31 marca, a następnie przez cały
wrzesień. Oprócz powódki w przychodni zatrudnionych jest jeszcze dwóch stomato-
logów. Są tam trzy gabinety. Każdy z lekarzy musi raz w tygodniu pracować w godzi-
nach popołudniowych. Każdy stomatolog ma swój rejon, a do każdego z tych rejo-
2
nów należy szkoła. Częsta nieobecność powódki w pracy powodowała skargi pa-
cjentów, którzy nie byli leczeni. Inni lekarze przyjmowali tylko „przypadki ostre, bólo-
we”. Sytuacja taka powodowała dezorganizację pracy i złą atmosferę wśród zatrud-
nionych stomatologów. W piśmie z dnia 30 września 1996 r. dyrektor strony pozwa-
nej uprzedził powódkę o możliwości rozwiązania z nią umowy o pracę w razie dalszej
jej nieobecności. W dniu 17 maja 1998 r. wypowiedziano jej umowę o pracę z za-
chowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, uzasadniając to „jej niedyspo-
zycyjnością spowodowaną wysoką absencją chorobową”. W tych okolicznościach
Sąd Pracy uznał, że wypowiedzenie jest uzasadnione. Częsta i długotrwała nieobec-
ność powódki w pracy dezorganizowała działalność przychodni i „powodowała złą
atmosferę wśród pozostałych stomatologów”. Nie ma przy tym znaczenia, że nie-
obecność ta nie była przez nią zawiniona, gdyż – zgodnie z orzecznictwem Sądu
Najwyższego – nienależyte wykonywanie obowiązków pracowniczych stanowi uza-
sadnioną przyczynę wypowiedzenia nie tylko wtedy, gdy jest zawinione, lecz także,
gdy jest niezawinione przez pracownika. Nie można bowiem wymagać od pracodaw-
cy, by zatrudniał pracownika przez nieograniczony żadnym terminem czas na danym
stanowisku, jeśli obowiązkom związanym z tym stanowiskiem pracownik nie może
podołać, bez względu na okoliczności, które to spowodowały.
Po rozpatrzeniu apelacji powódki Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał
ją za nieuzasadnioną. Stwierdził w szczególności, że trafnie Sąd Pracy ustalił, iż czę-
sta i długotrwała nieobecność powódki w pracy dezorganizowała usługi stomatolo-
giczne strony pozwanej. Zarzut niewyjaśnienia okoliczności powstania schorzeń Bo-
żeny K. nie ma znaczenia w sprawie. „Cytowane przez Sąd pierwszej instancji
orzecznictwo Sądu Najwyższego wyraźnie stwierdza, że kryterium zatrudniania pra-
cownika jest jego przydatność dla zakładu pracy. Ta linia orzecznictwa jest kontynu-
owana i w wyroku z dnia 4 grudnia 1997 r., I PKN 422/97 (OSNAPiUS 1998 nr 20,
poz. 600) wyraźnie Sąd Najwyższy stwierdził „Nieprzewidziane, długotrwałe i powta-
rzające się nieobecności pracownika w pracy, wymagające podejmowania przez pra-
codawcę działań natury organizacyjnej (wyznaczania zastępstw) są uzasadnioną
przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę, chociażby były niezawinione przez pra-
cownika i formalnie usprawiedliwione”. Powoływanie się przez powódkę na warunki
pracy jako przyczynę schorzenia kręgosłupa nie ma znaczenia, gdyż pracę stomato-
loga wykonuje ona również we własnym (prywatnym) gabinecie od 1989 r., czyli po-
3
nad 10 lat. „Jest więc tam narażona na takie same niedogodności, jak w Zespole
Opieki Zdrowotnej”.
W kasacji zaskarżonemu nią wyrokowi postawiono zarzut, iż narusza on art.
45 w związku z art. 8 KP „przez przyjęcie, że absencja chorobowa spowodowana
schorzeniem nabytym w warunkach zatrudnienia stanowi wystarczającą podstawę
wypowiedzenia powódce umowy o pracę oraz że dokonane w związku z tym wypo-
wiedzenie było uzasadnione i zgodne z zasadami współżycia społecznego”. Ponadto
w kasacji zarzucono, że naruszony został art. 217 KPC „przez pominięcie dowodu z
opinii biegłych lekarzy specjalistów medycyny pracy zgłaszanego przez pełnomoc-
nika powódki”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i skutkiem tego nie mogła zostać
uwzględniona. Wypowiedzenie umowy o pracę jest zwykłym sposobem rozwiązania
umowy o pracę, co musi być uwzględnione przy ocenie jego zasadności lub bezza-
sadności w konkretnym przypadku. Częste i długotrwałe nieobecności powódki w
pracy, prowadzące do dezorganizacji pracy jej placówki zatrudnienia, słusznie
uznane zostały w zaskarżonym wyroku za uzasadniające wypowiedzenie, które zos-
tało jej złożone. Zarzut naruszenia art. 45 w związku z art. 8 KP jest nietrafny. Nie
bardzo przy tym wiadomo jak w kasacji pojmuje się związek między tymi przepisami;
wyjaśnienia w tym zakresie w niej zawarte nie są jednoznaczne. W szczególności
idzie o to, czy w jej ujęciu wypowiedzenie umowy o pracę było uzasadnione, a jedy-
nie w następstwie skorzystania z prawa kształtującego przez pracodawcę doszło do
jego nadużycia, bo mimo zasadności wypowiedzenia koliduje ono z zasadami współ-
życia społecznego, czy też, że w ogóle wypowiedzenie należy uznać za bezzasadne,
a więc po prostu sprzeczne z wymaganiem wynikającym z art. 45 § 1 KP. Narusze-
nie zasad współżycia społecznego kasacja zdaje się upatrywać w tym, że absencja
chorobowa powódki „związana była ze schorzeniem nabytym w warunkach zatrud-
nienia”. Ustalenia takiego jednakże, po pierwsze, brak w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku, a po drugie, nawet gdyby przyjąć, że warunki pracy u strony pozwanej
pozostawały w związku ze schorzeniami powódki, to o naruszeniu zasad współżycia
społecznego uzasadniającym sięgnięcie do art. 8 KP można by – choć i to jest bar-
dzo wątpliwe – ewentualnie mówić tylko wtedy, gdyby się okazało , że warunki za-
4
trudnienia z przyczyn leżących po stronie pracodawcy nie odpowiadały obowiązują-
cym wymaganiom (przepisom i zasadom bhp), czego jednakże kasacja nie twierdzi.
W myśl art. 39311
KPC. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji. Te
zaś wyznaczone są zwłaszcza przez to w jaki sposób ujęte zostały w niej jej podsta-
wy – przez które, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, pojmuje
się konkretne przepisy, których naruszenie w zaskarżonym wyroku się zarzuca –
oraz ich uzasadnienie (art. 3933
KPC). Prowadzi to do konkluzji – z uwagi na okreś-
lenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia w rozpoznawanej kasacji – że Sąd
Najwyższy nie mógł przyjąć za wiarygodne, iż warunki zatrudnienia u strony pozwa-
nej pozostawały w związku ze schorzeniami powódki, gdyż związku takiego nie usta-
lił Sąd drugiej instancji, wskazując przy tym, że powódka od ponad 10 lat wykonuje
zawód stomatologa także we własnym gabinecie. Tym samym za bezpodstawną
musi być uznana ta część argumentacji uzasadnienia kasacji na rzecz tezy o naru-
szeniu zasad współżycia społecznego, w której sugeruje się, że powodem absencji
chorobowej powódki były warunki w jakich wykonywała ona pracę u strony pozwanej.
Powoływanie się w uzasadnieniu kasacji na to, iż powódka była długoletnim, sumien-
nym pracownikiem, również nie może być wzięte pod uwagę przez Sąd Najwyższy,
gdyż Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych również i w tym zakresie nie czynił
ustaleń, a ponadto uznanie, iż w konkretnym przypadku dochodzi do wypowiedzenia
umowy o pracę, które ma merytoryczne podstawy, pracownikowi o długoletnim stażu
pracy i należycie wykonującemu swoje obowiązki, to za mało, dla postawienia tezy,
że z tego tylko powodu wypowiedzenie to koliduje z zasadami współżycia społeczne-
go i skutkiem tego stanowi nadużycie prawa ze strony pracodawcy.
Również zarzut naruszenia art. 217 KPC jest bezpodstawny. Z uwagi na
przedmiot sporu powoływanie biegłych w celu oceny aktualnego stanu zdrowia po-
wódki pozbawione było znaczenia. Zasadność wypowiedzenia powinna być bowiem
oceniana według stanu istniejącego w chwili jego złożenia, a nie na podstawie tego,
co zdarzy się, czy może zdarzyć się później. W przypadku, gdy absencje w pracy da-
nego pracownika są częste i długotrwałe nie można od pracodawcy wymagać, by
brał pod uwagę możliwość poprawy zdrowia pracownika i od tego uzależniał wypo-
wiedzenie mu umowy o pracę. Skoro zaś nie można tego wymagać od pracodawcy,
to badanie jaki był stan zdrowia powódki po wypowiedzeniu jej umowy o pracę nie
mogło mieć wpływu na ocenę jego prawidłowości i w tym sensie było bezprzedmio-
towe. Wprawdzie w myśl art. 217 § 1 KPC strona może aż do zamknięcia rozprawy
5
przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swych wniosków lub dla
odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej, ale sąd pomija środki dowodowe,
jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione (art. 217 § 2 KPC).
Ponieważ obecny stan zdrowia powódki nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy
(odpowiedzi na pytanie, czy wypowiedzenie było, czy nie było prawidłowe), a ustale-
nie tego było bezprzedmiotowe, a to tym samym oznacza, iż pominięcie zgłoszonego
przez stronę powodową środka dowodowego przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych nie stanowiło naruszenia art. 217 § 2 KPC.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, mając na uwadze także art. 39312
KPC, orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================