Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 listopada 1999 r.
II UKN 186/99
Sprzeczny z art. 150 pkt 3 i 4 KPC sposób powiadomienia pełnomocnika
strony o terminie rozprawy nie oznacza, iż doszło do nieważności postępowa-
nia wskutek pozbawienia strony możności obrony jej praw (art. 379 pkt 5 KPC),
tym bardziej, gdy sąd ustosunkował się do wniosków dowodowych zawartych
w piśmie procesowym pełnomocnika strony, doręczonym przed wyznaczonym
terminem rozprawy.
Przewodniczący: SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Beata Gudowska, Jerzy
Kuźniar (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 1999 r. sprawy z wniosku
Bogumiły W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B.-B. o
prawo do renty inwalidzkiej, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 listopada 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 3 marca 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Bielsku Białej oddalił odwołanie wnioskodawczyni Bogumiły W.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w B.B. z dnia 25 listopada
1996 r., odmawiającej przyznania prawa do renty inwalidzkiej, po ustaleniu, że w
dziesięcioleciu od 29 października 1986 r., do 28 października 1996 r. wnioskodaw-
czyni nie wykazała 5 lat okresów składkowych uzupełnionych okresami nieskładko-
wymi, nie spełnia więc wymagań koniecznych dla przyznania dochodzonego świad-
czenia wymienionych w art. 32 i 33 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Sąd Apelacyjny w Katowicach podzielił to stanowisko i apelację wnioskodaw-
czyni oddalił. Ocenił również, w związku z zarzutami apelacji, że nie doszło do nie-
2
ważności postępowania, a zarzut pozbawienia strony możności obrony jej praw - art.
379 pkt 5 KPC - nie jest uzasadniony. Biorąc pod uwagę „odformalizowanie postę-
powania cywilnego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
odformalizowaniu uległ także sposób i formy zawiadamiania (...) także pełnomocni-
ków o terminach rozpraw”. Zawiadomienie skierowane więc do pełnomocnika - jako
do strony - oraz niepowiadomienie wnioskodawczyni o terminie rozprawy w dniu 3
marca 1998 r. nie daje podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania (wyrok z
dnia 5 listopada 1998 r. [...]).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając „nieważ-
ność postępowania przed Sądem pierwszej instancji przez pozbawienie strony po-
wodowej możności obrony swych praw (...) na skutek naruszenia art. 149 § 2 i 150
KPC i niepowiadomienia strony powodowej o terminie rozprawy w dniu 3 marca 1998
r. oraz naruszenie art. 328 § 2 KPC”, wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy
Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, po uchyleniu również jego
wyroku.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z art. 39311
KPC Sąd Najwyższy
rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, co oznacza, że jest związany przytoczonymi
podstawami kasacji i jej wnioskami, biorąc pod uwagę z urzędu nieważność postę-
powania. Wyrok w rozpoznawanej sprawie, dotyczącej uprawnień wnioskodawczyni
do renty inwalidzkiej, został zaskarżony kasacją, która zarzuciła jedynie nieważność
postępowania polegającą na pozbawieniu strony (wnioskodawczyni) możności
obrony swych praw (art. 379 pkt 5 KPC) poprzez naruszenie przez Sąd pierwszej
instancji przepisów art. 149 § 2 i 150 KPC i niezawiadomienie strony o terminie roz-
prawy w dniu 3 marca 1998 r. Zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 328 § 2
KPC, określającego niezbędne elementy uzasadnienia wyroku, nie został w kasacji
uzasadniony w sposób prawem przewidziany. Skarżący nie podał również w jaki spo-
sób to ewentualne uchybienie mogło wpłynąć na treść wyroku, nie odnosząc się w
żaden sposób do trafności merytorycznej orzeczenia. Ma rację skarżący, że sposób
powiadomienia strony o terminie rozprawy w dniu 3 marca 1998 r. był nieprawidłowy,
sprzeczny z art. 149 § 2 KPC, zaś zawiadomienie pełnomocnika wnioskodawczyni o
tym terminie nie zawierało koniecznych elementów, określonych w art. 150 pkt 3 i 4
3
KPC, nie wskazując stron, przedmiotu sprawy i celu posiedzenia, nie akcentując
również, że pełnomocnik wnioskodawczyni jest powiadamiany o terminie rozprawy w
tym właśnie charakterze. Trafnie zauważa Sąd Apelacyjny, iż w sprawach z zakresu
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sposoby wezwania stron, a także innych
osób mogą być odmienne niż te, które przewidują ogólne przepisy postępowania (art.
472 § 1 i 2 KPC - w uzasadnieniu wyroku omyłkowo powoływano art. 471 KPC , nie
może to jednak oznaczać, ani pominięcia zawiadomienia, ani opracowania go w spo-
sób naruszający prawo.
Konstatacja jednak, że w sprawie naruszono - w toku postępowania przed Są-
dem pierwszej instancji - art. 149 § 2 i 150 pkt 3 i 4 KPC, nie daje podstawy do
stwierdzenia, że wnioskodawczyni została w ten sposób pozbawiona możności
obrony swych praw, co doprowadziło do nieważności postępowania.
Przede wszystkim należy wskazać, że nieważność przewidziana w art. 379 pkt
5 KPC zachodzi, gdy strona została całkowicie pozbawiona możności obrony swych
praw, nie zaś w sytuacji gdy jedynie utrudniono jej popieranie przed sądem docho-
dzonych roszczeń, przy czym to pozbawienie dotyczyć może tylko „praw material-
nych” jej przysługujących, nie zaś „praw procesowych” (por. wyroki Sądu Najwyższe-
go z dnia 2 kwietnia 1998 r., I PKN 521/97, OSNAPiUS 1999 nr 6, poz. 203 - oraz z
dnia 1 października 1998 r., I PKN 359/98, notka w OSNAPiUS 1999 nr 21, poz.
681).
Niewłaściwy sposób powiadomienia pełnomocnika wnioskodawczyni o termi-
nie rozprawy, nie pozbawił jej „praw materialnych”, bowiem przedłożone wnioski do-
wodowe bądź to zostały uwzględnione, bądź też ich pominięcie zostało należycie
uzasadnione, na co trafnie zwraca uwagę Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżo-
nego wyroku.
Wszystko to pozwala na stwierdzenie, że kasacja nie zawiera usprawiedliwio-
nych podstaw, co mając na względzie orzeczono jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================