Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 listopada 1999 r.
II UKN 208/99
Dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na podstawie aktual-
nego okresowego zaświadczenia lekarskiego, zawierającego obiektywnie
błędną ocenę jego zdolności do pracy, stanowi zewnętrzną przyczynę wypadku
w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983
r. Nr 30, poz. 144 ze zm.).
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 1999 r. sprawy z po-
wództwa Marii S. przeciwko N. Spółce Węglowej Spółce Akcyjnej w T. Kopalni Węgla
Kamiennego „Z.” w L. o sprostowanie protokołu powypadkowego, na skutek kasacji
powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Katowicach-Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 3 grudnia 1998 r. [...]
1. z m i e n i ł zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Tychach z dnia 21 września 1998 r. [...] i ustalił, że zgon Stanisława S. w dniu 18 lis-
topada 1996 r. nastąpił na skutek wypadku przy pracy,
2. z a s ą d z i ł od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 100 zł (sto) ty-
tułem kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 21 września 1998 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Tychach
oddalił powództwo Marii S. przeciwko N. Spółce Węglowej S.A. w T. - Kopalni Węgla
Kamiennego „Z.” w L. o sprostowanie protokołu powypadkowego i uznanie, że
śmierć jej męża Stanisława S. w dniu 18 listopada 1996 r. była skutkiem wypadku
przy pracy, ustalając następujący stan faktyczny. W tym dniu mąż powódki zgłosił się
do pracy na III zmianę na godz. 1830
, po przerwie spowodowanej chorobą kolana,
2
trwającej od 8 października 1996 r. Idąc do miejsca pracy z tzw. II dworca (pod zie-
mią) nagle zasłabł i stracił przytomność, a udzielona po około 30-40 minutach pomoc
lekarska okazała się nieskuteczna. Wykonana sekcja zwłok wykazała, iż przyczyną
zgonu była ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa na podłożu zmian chorobo-
wych serca – zaawansowana miażdżyca tętnic wieńcowych. Stwierdzono także roz-
ległą bliznę pozawałową ściany tylno-bocznej lewej komory serca. Stanisław S. nigdy
nie leczył się kardiologicznie, a w dniu zgonu miał ważne badania okresowe prze-
prowadzone w dniu 20 maja 1996 r. W wydanej opinii [...] Akademia Medyczna w K.
stwierdziła, że warunki pracy męża powódki nie miały charakteru ponadnormatywne-
go a poprzedzająca zgon niezdolność do pracy z powodu schorzenia kolana nie mo-
gła mieć wpływu na wystąpienie zawału. Schorzenia samoistne, które doprowadziły
do zgonu, stanowią o bezwzględnym przeciwwskazaniu do wykonywania pracy do-
łowej, zdarza się jednak, że zawał serca jest pierwszym objawem istniejącego i roz-
wijającego się procesu chorobowego – tak jak w tym przypadku. Wobec braku przy-
czyny zewnętrznej zdarzenia w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodo-
wych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.), powództwo nie mogło
zostać uwzględnione. „Mąż powódki w dniu zdarzenia był zdolny do pracy na pods-
tawie orzeczeń lekarskich, za treść których strona pozwana nie ponosi odpowiedzial-
ności”. Stanowisko to podzielił Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Katowicach-Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku, oddalając apelację powódki
(wyrok z dnia 3 grudnia 1998 r. [...]).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją powódka i zarzucając błędną wykładnię
prawa materialnego - art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej – wniosła o jego uchylenie i
przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, po
uchyleniu również jego wyroku. Według skarżącej w przypadku starannego przepro-
wadzenia okresowego badania lekarskiego, jej mąż nie powinien zostać dopuszczo-
ny do pracy pod ziemią i już ta okoliczność przemawia za objęciem tego zdarzenia
ochroną przewidzianą ustawą wypadkową.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej podniesiony w kasacji, jest
-w ocenie Sądu Najwyższego -uzasadniony.
3
Ogólnie należy zauważyć, że ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. objęła
ochroną odszkodowawczą zdarzenia dotykające pracowników w związku z pracą w
szerokim zakresie, gdy się weźmie zwłaszcza pod uwagę definicję wypadku przy
pracy, a także zakreśloną odpowiedzialność pracodawcy, opartą na zasadzie ryzyka
znacznie szerzej rozumianego niż w prawie cywilnym właściwie, bez możliwości
uwolnienia się od niej. Jedynie bowiem sytuacje wskazane w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy
wyłączają prawo pracownika do świadczeń przewidzianych ustawą, zaś odpowie-
dzialności pracodawcy nie wyłącza siła wyższa czy wina osoby trzeciej. Wiąże się to
z założeniem, że świadczenia odszkodowawcze nie muszą wyrównywać całej
szkody w rozumieniu prawa cywilnego (szkoda rzeczywista i spodziewany zysk), wy-
sokość ich bowiem jest zryczałtowana i nie uwzględnia całej specyfiki odszkodowa-
nia z prawa cywilnego. Na tym tle należy odnosić się do ustawowej definicji wypadku
przy pracy, w tym zwłaszcza określając przyczynę zewnętrzną zdarzenia, przy
uwzględnieniu orzecznictwa Sądu Najwyższego przyjmującego, że może nią być
także dopuszczenie do pracy pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym,
które w danym dniu czyniło go niezdolnym do pracy (por. wyrok z dnia 9 grudnia
1977 r., III PRN 49/77, OSP 1979/3, poz. 48). Dopuszczenie pracownika do pracy
przeciwwskazanej ze względu na stan zdrowia może stanowić zewnętrzną przyczynę
wypadku przy pracy, także wtedy gdy pracodawcy nie można postawić zarzutu
zawinionego działania, a więc nieuwzględnienia przedłożonego zaświadczenia le-
karskiego.
Obecny skład Sądu Najwyższego podziela pogląd zawarty w wyroku z dnia 18
sierpnia 1999 r., II UKN 89/99 (jeszcze niepublikowanym), że obowiązek dopuszcze-
nia do pracy pracownika, który legitymuje się aktualnym wynikiem badania profilak-
tycznego, nie ma charakteru bezwzględnego. Nie chodzi bowiem o przedstawienie
jakiegokolwiek zaświadczenia, ale takiego, które stanowi efekt właściwej oceny zdol-
ności pracownika do pracy na danym stanowisku, dokonanej po przeprowadzeniu
wszystkich badań wymaganych od pracownika przez art. 211 pkt 5 KP w związku z
przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996
r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla ce-
lów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332 ze zm.). Zaświadczenie
lekarskie, które zawiera obiektywnie błędną ocenę zdolności pracownika do wykony-
wania pracy, nie zapewnia właściwej ochrony przed szkodliwymi w konkretnym sta-
4
nie zdrowia warunkami pracy, a dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na
podstawie aktualnego okresowego orzeczenia lekarskiego – obiektywnie błędnego –
może stanowić zewnętrzną przyczynę wypadku w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy
wypadkowej. Schorzenia samoistne, które doprowadziły do zgonu męża powódki,
stanowiły bezwzględne przeciwwskazanie do wykonywania pracy pod ziemią, w tych
więc warunkach i z uwagi na wyżej przytoczone stanowisko, dopuszczenie go do
pracy dołowej stanowiło zewnętrzną przyczynę zdarzenia, które w związku z tym
winno być kwalifikowane jako wypadek przy pracy.
Z tych względów, gdy podniesiona w kasacji podstawa art. 3931
pkt 1 KPC
została wykazana, a brak naruszenia istotnych przepisów postępowania i zarzutów w
tym zakresie, należało orzec jak w sentencji po myśli art. 39315
KPC. O kosztach
orzeczono na podstawie art. 98 KPC mając na względzie taryfowe wynagrodzenie
pełnomocnika powódki.
========================================