Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 grudnia 1999 r.
I PKN 389/99
Zasądzenie odszkodowania w miejsce żądanego przez pracownika przy-
wrócenia do pracy na dotychczasowe stanowisko pracy (zajmowane przed
wadliwie dokonanym wypowiedzeniem zmieniającym) nie powoduje rozwiąza-
nia umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia, lecz kontynuowanie za-
trudnienia na zmienionych warunkach, chyba że pracownik w terminie wskaza-
nym w art. 42 § 3 KP odmówił przyjęcia zaproponowanych przez pracodawcę
warunków pracy.
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Andrzej Kijowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 1999 r. sprawy z powództwa
Edwarda K. przeciwko Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji Spółce z ograni-
czoną odpowiedzialnością w L.W. o ustalenie i wynagrodzenie, na skutek kasacji
strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Olsztynie z dnia 9 marca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie wyrokiem z
dnia 9 marca 1999 r. [...] oddalił apelację Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji
Spółka z o.o. w L.W. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Kętrzynie z dnia 18
września 1998 r. [...], ustalającego, że stronę apelującą i powoda Edwarda K. łączy
umowa o pracę z dnia 1 sierpnia 1981 r. oraz zasądzającego od tegoż Przedsiębiors-
twa na rzecz powoda kwotę 5.585, 04 zł tytułem wynagrodzenia za czas niewykony-
wania pracy.
W dniu 30 października 1997 r. strona pozwana wypowiedziała powodowi do-
tychczasowe stanowisko pracy maszynisty stacji uzdatniania wody, proponując od 2
2
lutego 1998 r. zatrudnienie w charakterze montera – konserwatora sieci wodno - ka-
nalizacyjnej. Powód wniósł odwołanie od wypowiedzenia, żądając przywrócenia do
pracy na poprzednich warunkach. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kętrzynie, ustaliwszy,
że wypowiedzenie zostało dokonane z naruszeniem przepisów, wyrokiem z dnia 19
czerwca 1998 r. [...] oddalił powództwo Edwarda K. o przywrócenie do pracy na po-
przednich warunkach i zasądził na jego rzecz od Przedsiębiorstwa Wodociągów i
Kanalizacji odszkodowanie.
Z dniem 1 listopada 1997 r. powód został przeniesiony do pracy w grupie kon-
serwatorów wodno – kanalizacyjnych. Pismem z dnia 11 grudnia 1997 r. Edward K.
zarzucił pozwanemu, że powierzając mu wykonywanie pracy na innym niż wynikają-
ce z umowy o pracę stanowisku pracy naruszył regulamin pracy, a ponadto jego wy-
nagrodzenie uległo zmniejszeniu i w związku z powstałą sytuacją będzie on zmuszo-
ny wystąpić do sądu o unieważnienie wypowiedzenia, zwrot utraconych zarobków i
odszkodowanie, zaznaczając, że na ustosunkowanie się pracodawcy do kwestiono-
wanych „decyzji” oczekuje do 31 grudnia 1997 r. W dniu 30 stycznia 1998 r. strona
pozwana, wobec odmowy przyjęcia „nowych” warunków zatrudnienia i ustania w
związku z tym stosunku pracy, wezwała Edwarda K. do złożenia podania o przyjęcie
do pracy. Powód poinformował pracodawcę, że jego pismo z dnia 11 grudnia 1997 r.
nie zawierało odmowy zatrudnienia na zmienionych warunkach. W dniu 2 lutego
1998 r. Spółka wydała powodowi świadectwo pracy stwierdzając, że stosunek pracy
rozwiązał się w dniu 31 stycznia 1998 r. W dniach 2, 3 i 4 lutego 1998 r. powód stawił
się do pracy, jednak w dniu 5 lutego strona pozwana odmówiła dopuszczenia go do
jej wykonywania.
W ocenie Sądu, powód nie złożył oświadczenia woli o odmowie przyjęcia za-
proponowanych warunków pracy i płacy. Pismo z dnia 11 grudnia 1997 r. nie ma ta-
kiego charakteru. Wniesienie odwołania od wypowiedzenia nie jest równoznaczne z
odmową przyjęcia nowych warunków zatrudnienia. Wyrok Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Kętrzynie wydany w sprawie [...], rozstrzygał o zasadności i zgodności z
prawem wypowiedzenia zmieniającego. Przedmiotem postępowania w sprawie [...]
jest ustalenie, że między stronami procesowymi trwa stosunek pracy. Ponieważ po-
wód był gotów do świadczenia pracy a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących
pracodawcy, za czas niewykonywania pracy przysługuje mu na podstawie art. 81 § 1
KP wynagrodzenie.
Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji zaskarżyło ten wyrok kasacją.
3
Wskazując jako jej podstawy: naruszenie prawa materialnego, a to: art. 81 § 1 KP,
art. 65 § 1 KC w związku z art. 300 KP i art. 61 KC w związku z art. 300 KP „poprzez
przywiązanie nadmiernej wagi do zachowania powoda po złożeniu oświadczenia o
nie przyjęciu nowych warunków oraz brak uwzględnienia stanowiska pozwanego”
oraz naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 365 § 1 i 366 KPC „po-
przez nieuwzględnienie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z
dnia 19 czerwca 1998 r. w sprawie [...] oddalającego roszczenie powoda o przywró-
cenie do pracy”, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania wraz z orze-
czeniem o kosztach postępowania. Zdaniem pełnomocnika skarżącej Spółki, zna-
czenie wyroku uznającego wprawdzie wypowiedzenie zmieniające za niezgodne z
prawem, ale zasądzającego w miejsce przywrócenia do pracy na poprzednich wa-
runkach odszkodowanie jest równoznaczne z ustaleniem, że po 31 stycznia 1998 r.
strony nie pozostają w stosunku pracy. Ograniczenie rozstrzygnięcia w sprawie [...]
jedynie do odmowy przywrócenia powoda na poprzednie warunki pracy jest bezza-
sadne, a postępowanie toczone w sprawie [...] stanowi naruszenie zasady „ne bis in
idem” oraz godzi w powagę rzeczy osądzonej. Ewentualne przyjęcie, że stosunek
pracy między stronami procesowymi trwał po 31 stycznia 1998 r., uzasadnia zasą-
dzenie wynagrodzenia za gotowość do pracy najwyżej za 4 dni lutego 1998 r. W
przeciwnym razie sytuacja pracowników zatrudnionych u strony pozwanej byłaby
gorsza od sytuacji powoda, który nie świadcząc pracy otrzymywałby za nią zapłatę.
Zdaniem skarżącego, pismo Edwarda K. z dnia 11 grudnia 1997 r. zawiera wyraźną
odmowę przyjęcia zaproponowanych warunków pracy. Tak bowiem należy rozumieć
zwrot, iż „nie zgadza się z zaistniałą sytuacją”. Pismo to zawierało także informację,
że będzie dochodził przed sądem swoich praw i zostało złożone na dwa dni przed
upływem połowy okresu wypowiedzenia, tj. przed datą wyznaczającą termin do zło-
żenia odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków pracy. Sąd błędnie nadał mu
inne znaczenie, przywiązując nadmierną wagę do późniejszych zachowań powoda.
Odwołanie oświadczenia woli złożonego przez powoda wymagało zgody strony poz-
wanej, która takiej zgody nie wyraziła.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 366 KPC prawomocny wyrok ma powagę rzeczy osądzonej tylko
4
co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. W
takim też zakresie, zgodnie z art. 365 § 1 KPC, wiąże nie tylko strony i sąd, który go
wydał, ale również inne sądy i inne organy państwowe.
Przedmiotem rozpoznania w sprawie [...] i rozstrzygnięcia zawartego w wyroku
z dnia 19 czerwca 1998 r. było żądanie Edwarda K. przywrócenia do pracy na sta-
nowisku zajmowanym przed wypowiedzeniem zmieniającym i powierzeniem mu
pracy w grupie konserwatorów wodno – kanalizacyjnych. W postępowaniu tym Sąd
ustalił, że wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy zostało dokona-
ne z naruszeniem przepisów, ale przywrócenie powoda na poprzednie stanowisko
pracy byłoby niecelowe i na podstawie art. 45 § 2 KP orzekł, w miejsce żądanego
przez powoda przywrócenia do pracy, odszkodowanie. Wyrok nie rozstrzyga o trwa-
niu stosunku pracy „ w ogóle”, ale o trwaniu stosunku pracy na zmienionych warun-
kach. Innymi słowy, rozstrzyga o tym, że stosunek pracy po upływie okresu wypo-
wiedzenia, tj. po 31 stycznia 1998 r. będzie kontynuowany na zmienionych warun-
kach. Po tej dacie Edward K. będzie nadal zatrudniony w pozwanej Spółce, jednak
na stanowisku montera – konserwatora sieci wodno – kanalizacyjnej.
Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie jest żądanie ustalenia, że sto-
sunek pracy między stronami procesowymi trwa na zmienionych już warunkach. A
zatem, trafnie przyjął Sąd drugiej instancji, że w sprawach [...] nie zachodzi ani iden-
tyczność przedmiotu rozstrzygnięcia ani podstaw sporu. Zarzut naruszenia art. 365 §
1 KPC i art. 366 KPC nie jest przeto uzasadniony.
Zgodnie z art. 65 § 1 KC, oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego
wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia
społecznego oraz ustalone zwyczaje. Okoliczności złożenia przez powoda pisma z
dnia 11 grudnia 1997 r. wskazują na jego sprzeciw co do sposobu i trybu powierze-
nia wykonywania pracy w grupie konserwatorów. Wyznaczenie adresatowi pisma
terminu do ustosunkowania się do poczynionych zarzutów, zapowiedź wystąpienia
do sądu z roszczeniami płacowymi, nie wskazują na zamiar rozwiązania stosunku
pracy. Sąd dokonując interpretacji pisma z dnia 11 grudnia 1997 r. zwrócił uwagę na
odmienną jego treść w porównaniu z pismami złożonymi przez innych pracowników.
Uwzględnił późniejsze zachowania powoda, a zwłaszcza informację złożoną
pracodawcy, że pismo nie stanowiło odmowy przyjęcia nowych warunków pracy i
jego obecność w pracy po 31 stycznia 1998 r. W tych okolicznościach trafnie wyłożył,
że zamiarem powoda nie było rozwiązanie stosunku pracy. Odmowa przyjęcia
5
zaproponowanych warunków musi być wyraźna. Skoro powód nie złożył oświadcze-
nia woli tej treści, zgoda strony pozwanej na odwołanie nie istniejącego oświadczenia
woli była, oczywiście, bezprzedmiotowa.
Z art. 81 § 1 KP wynika prawo pracownika do wynagrodzenia za cały czas
gotowości do pracy. Rację ma Sąd, że błędne przyjęcie przez pracodawcę, iż stosu-
nek pracy łączący go z pracownikiem ustał, nie rodzi dla niego konsekwencji finan-
sowych przewidzianych w art. 47 KP, lecz w powołanym art. 81 § 1 KP. Argument
jakoby sytuacja powoda była przez to uprzywilejowana w porównaniu z sytuacją pra-
cowników pozostających w zatrudnieniu jest o tyle chybiony, że do takiej sytuacji do-
prowadziła strona pozwana przez bezprawne niedopuszczenie Edwarda K. do pracy
i uniemożliwienie mu wykonywania obowiązków. Wynagrodzenie należne na podsta-
wie art. 81 § 1 KP przysługuje za cały czas trwania przeszkody w świadczeniu pracy.
Nie jest ono odszkodowaniem, lecz wynagrodzeniem gwarancyjnym.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================