Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 lutego 2000 r.
II UKN 377/99
Nie nabywa uprawnień do wcześniejszej emerytury na podstawie § 1 ust.
1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 marca 1997 r. w sprawie zasad
wcześniejszego przechodzenia na emeryturę pracowników zwalnianych z pracy
z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz.U. Nr 29, poz. 159) pracownik
posiadający 40-letni okres zatrudnienia, jeżeli po rozwiązaniu umowy o pracę
jest on nadal zatrudniony na dotychczasowym stanowisku, choćby ze zmniej-
szonym wymiarem czasu pracy i wynagrodzeniem.
Przewodniczący SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Krystyna Bednarczyk, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2000 r. sprawy z wniosku
Spółdzielni Inwalidów „N.” w B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w B. o ustalenie braku obowiązku zwrotu nadpłaconych świadczeń, na sku-
tek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21
kwietnia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 27 stycznia 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku oddalił odwołanie Spółdzielni Inwalidów „N.” w B. od de-
cyzji Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w B. z dnia 1 lipca 1998 r., którą
zobowiązano Spółdzielnię do zwrotu kwoty 29.001,17 zł wypłaconej przez organ
rentowy Romualdowi L., któremu została przyznana wcześniejsza emerytura z uwagi
na rozwiązanie stosunku pracy w ramach tzw. zwolnień grupowych, gdy tymczasem
pracował on nadal w tym samym zakładzie pracy i na tym samym stanowisku ze
zmniejszonym o 1/8 wymiarem czasu pracy i na czas określony – przedłużony
następnie na kolejne 6 miesięcy.
2
Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 1999 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku oddalił apelację Spółdzielni od powyższego wyroku. Sąd
drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, iż przyczyną rozwiązania z
Romualdem L. stosunku pracy nie były okoliczności określone w art. 1 ust. 1 ustawy
z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), ponieważ Romuald L. piastował stano-
wisko kierownika działu eksploatacji w Spółdzielni zarówno przed jak i po rozwiąza-
niu stosunku pracy z dniem 31 stycznia 1996 r. i stanowisko to zostało zachowane w
strukturze organizacyjnej spółdzielni, a tym samym informacja o rozwiązaniu stosun-
ku pracy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 ustawy z 28 grudnia 1989 r. nie znaj-
dowała potwierdzenia w ówcześnie istniejącym stanie faktycznym i była niepraw-
dziwa. Sąd Apelacyjny zauważył, że umowa o pracę została z Romualdem L. rozwią-
zana na jego wniosek, uzasadniony stażem pracy uprawniającym do przejścia na
wcześniejszą emeryturę, zaś gdyby pracownik ten nie wystąpił do Spółdzielni z takim
wnioskiem, byłby nadal zatrudniony na dotychczasowych warunkach pracy i płacy (tj.
na stanowisku kierownika działu eksploatacji w pełnym wymiarze czasu pracy, a nie
w wymiarze 0,88 etatu).
Kasacja Spółdzielni Inwalidów „N.” zarzuca wyrokowi Sądu drugiej instancji
naruszenie prawa materialnego – art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest oczywiście bezzasadna.
Za trafnością ustaleń Sądu pierwszej instancji, niekwestionowanych przez Sąd
drugiej instancji, przemawia wynikający z akt rentowych dowód [...], że Spółdzielnia
już z dniem 31 października 1995 r. potwierdziła dla celów emerytalnych rozwiązanie
z Romualdem L., kierownikiem działu eksploatacyjnego, umowy o pracę przez zakład
pracy z przyczyn ekonomicznych (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.).
Jednakże decyzją z dnia 7 listopada 1995 r. organ rentowy odmówił wyżej wymienio-
nemu prawa do wcześniejszej emerytury z braku 40 lat zatrudnienia, ustalając łączny
okres pracy na 39 lat 9 miesięcy i 20 dni (w tym 31 lat i 3 dni okresów nieskładko-
wych). Jest oczywiste w przedmiotowej sprawie, że po dniu 31 października 1995 r.
stanowisko kierownika działu administracyjnego spółdzielni nie zostało zlikwidowane
3
i Romuald L. piastował je nadal bez ograniczeń do dnia 31 stycznia 1996 r., w której
to dacie miał już „dopracowany” brakujący do 40-letniego okres zatrudnienia. W tych
okolicznościach w pełni uzasadniony okazał się wniosek Sądu Apelacyjnego, iż
działanie Spółdzielni, polegające na pozostawieniu Romualda L. na dotychczasowym
stanowisku do czasu dopracowania brakujących mu trzech miesięcy do czter-
dziestoletniego stażu pracy uprawniającego do wcześniejszej emerytury, jak również
poświadczenie, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy była likwidacja stanowiska
pracy miało na celu nabycie przez niego uprawnień do tego świadczenia ubezpie-
czeniowego. Za trafny należało także uznać kolejny wniosek, że dalsze zatrudnienie
wnioskodawcy na dotychczasowych, minimalnie zmienionych warunkach, dowodziło
fikcyjności likwidacji etatu. Wobec braku kasacyjnego zarzutu naruszenia przepisów
prawa procesowego Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami Sądu drugiej instancji.
Jednocześnie Sąd Najwyższy stwierdza, że stan faktyczny w przedmiotowej sprawie
odbiega znacząco od stanów faktycznych w powołanych przez Spółdzielnię w toku
postępowania orzeczeniach Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1997 r., II UKN
69/86 i z dnia 23 czerwca 1995 r., II UZP 12/95, gdyż nie można by się tam,
odmiennie niż w niniejszej sprawie, dopatrzyć pozorności rozwiązania stosunku
pracy wyłącznie w celu nabycia uprawnień do wcześniejszej emerytury. Skoro zatem
celem współdziałania Spółdzielni „N.” i Romualda L. było nabycie prawa do wcześ-
niejszej emerytury przez tego ostatniego poprzez w istocie fikcyjne zmniejszenie
zatrudnienia, to cel ten należy uznać za sprzeczny z celami ustawy z dnia 28 grudnia
1989 r. i nie zasługujący na ochronę prawną. Tym samym kasacyjny zarzut obrazy
powołanego przepisu jest całkowicie chybiony.
Sąd Najwyższy nie znalazł zatem usprawiedliwionych podstaw do uwzględ-
nienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================