Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 kwietnia 2000 r.
I PKN 590/99
Przewidziany w art. 52 § 2 KP miesięczny termin do złożenia oświadcze-
nia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia rozpoczyna bieg od
zawiadomienia o przyczynie uzasadniającej to rozwiązanie osoby lub organu
zarządzającego zakładem w imieniu pracodawcy lub innej osoby upoważnionej
do dokonywania w imieniu pracodawcy czynności prawnych z zakresu prawa
pracy.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Jadwiga
Skibińska-Adamowicz, Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2000 r. sprawy z po-
wództwa Katarzyny C. i Bogdana J. przeciwko Bankowi Z. Spółce Akcyjnej w W. o
przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda Bogdana J. od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 1 lipca 1999 r. [...]
1. o d d a l i ł kasację,
2. zasądził od Bogdana J. na rzecz strony pozwanej 100 zł tytułem kosztów
postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z
dnia 1 lipca 1999 r. [...] oddalił apelacje Katarzyny C. i Bogdana J. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Opolu z dnia 29 stycznia 1999 r. [...], oddalającego po-
wództwa apelujących o przywrócenie do pracy w Banku Z. S.A. w W.
Powódka była zatrudniona u strony pozwanej na podstawie umowy o pracę od
dnia 1 lutego 1993 r. Od sierpnia 1996 r. pełniła obowiązki Naczelnika Wydziału Kre-
dytów w Oddziale w O. Do jej obowiązków należało między innymi pełnienie nadzoru
nad prawidłowością stosowania obowiązujących w Banku procedur kredytowych,
ocenianie propozycji kredytowych pracowników, inicjowanie i organizowanie zadań
2
wydziału w przedmiocie odzyskiwania kredytów zagrożonych w spłacie, sprawowanie
zastępstwa za Dyrektora Oddziału.
Powód był zatrudniony w pozwanym Banku na podstawie umowy o pracę od 1
marca 1990 r., ostatnio na stanowisku Dyrektora Oddziału w O. Do zakresu jego
obowiązków należało prawidłowe i skuteczne wykonywanie zadań jednostki zgodnie
z przepisami prawa, przepisami wewnętrznymi Banku, decyzjami prezesa Zarządu i
Zarządu Banku oraz zarządzanie płynnością jednostki, planowanie przychodów i
kosztów działalności jednostki w sposób oszczędny i efektywny, kontrola realizacji
tych planów, organizowanie obsługi klientów i sprzedaży produktów Banku w sposób
sprawny, efektywny i bezpieczny.
W dniach od 16 czerwca do 10 lipca 1998 r. w Oddziale Banku Z. S.A. w O.
zostało przeprowadzone postępowanie wyjaśniające w celu zbadania prawidłowości
dokonywanych przez ten Oddział transakcji wykupu wierzytelności i dyskonta weksli.
Ustalono, że powodowie w transakcjach wykupu weksli nie przestrzegali trybu po-
dejmowania decyzji kredytowych oraz wymogów procedury kontrolnej. Nie dokony-
wano oceny zdolności kredytowej zarówno zbywców, jak i dłużników. Bez uzasad-
nienia stosowano w odniesieniu do kontrolowanych podmiotów uproszczoną proce-
durę oceny zdolności kredytowej. Objęte kontrolą podmioty nie powinny być, według
rewidentów, kredytobiorcami Banku ani stronami transakcji bankowych. Niektóre kre-
dyty opiniowane były przez komitet dyskontowy (w skład którego wchodzili powodo-
wie, główny księgowy, inspektor opiniujący i radca prawny) pozytywnie bez oceny
zdolności kredytowej wnioskodawcy. W dniu 1 września 1998 r. rewidenci Biura Re-
wizji przedstawili jego Dyrektorowi pisemne wyniki kontroli. Powód zapoznał się z
wnioskami pokontrolnymi w dniu 2 września i w pięciu punktach zgłosił do protokołu
zastrzeżenia. W protokole skreślono niektóre akapity. W dniu 7 września 1998 r.
sprawozdanie z przeprowadzonej w Oddziale kontroli przedstawiono prezesowi Za-
rządu Banku z pismem przewodnim dyrektora Biura Rewizji datowanym na 4 wrześ-
nia. W dniu 6 października 1998 r. strona pozwana złożyła powódce oświadczenie
woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. W tym samym dniu złożono
także powodowi oświadczenie woli o rozwiązaniu z dniem 7 października 1998 r.
umowy o pracę bez wypowiedzenia wobec podejmowania decyzji o udzielaniu kre-
dytów dyskonta weksli i wykupu wierzytelności bez oceny zdolności kredytowej, a w
szczególności pomijanie opinii komitetu kredytowego przy podejmowaniu decyzji
kredytowych, kontynuowanie współpracy z podmiotami, których transakcje finansowe
3
dokonywane na rachunkach bankowych wzbudzały podejrzenie co do ich legalności.
W ocenie Sądu, wyniki postępowania wyjaśniającego potwierdzające zanie-
dbania w zakresie działalności kredytowej Oddziału Banku Z. w O. dowodzą ciężkie-
go naruszenia przez powodów podstawowych obowiązków pracowniczych i stanowią
uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Swoim
zachowaniem Katarzyna C. i Bogdan J. narazili pozwanego na stratę w kwocie około
8 milionów zł w chwili rozwiązania stosunku pracy. Straty te mogą znacznie
przekraczać tę kwotę. Zgodnie z § 39 Statutu Banku Z. S.A., czynności z zakresu
prawa pracy dokonuje Prezes Zarządu lub upoważniony przez niego pracownik.
Prace rewidentów zakończone zostały w dniu 1 września 1998 r., zaś dyrektor Biura
Rewizji pismem z dnia 4 września wystąpił do Prezesa Zarządu z wnioskiem o roz-
wiązanie umów o pracę z powodami. Prezes Zarządu otrzymał to pismo w dniu 7
września, czyniąc na wniosku odręczną adnotację ( 5 i 6 września 1998 r. były
dniami wolnymi od pracy). Dyrektor Biura Rewizji nie mógł podejmować decyzji w
kwestii rozwiązania z powodami umów o pracę, albowiem, zgodnie z § 9 ust. 3 za-
rządzenia z dnia 29 grudnia 1996 r. Prezesa Zarządu Banku Z., do jego obowiązków
należy informacja o wynikach kontroli. Miesięczny termin do rozwiązania z powodami
stosunku pracy rozpoczął bieg w dniu 7 września 1998 r. i został przez pracodawcę
zachowany.
Wyrok Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zaskarżył kasacją Bogdan J.
Wskazując jako jej podstawę naruszenie prawa materialnego „poprzez niewłaściwe
zastosowanie oraz błędną wykładnię art. 52 § 1 i 2 KP przez przyjęcie, że data po-
wzięcia wiadomości przez Dyrektora Biura Rewizji Banku Z. S.A. o okolicznościach
uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie rozpoczyna
biegu 1- miesięcznego terminu o którym mowa w art. 52 § 2 K.p.”, wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku i zasądzenie odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za
okres wypowiedzenia w kwocie 12.737,49 zł z odsetkami od dnia wniesienia pozwu
oraz o zwrot kosztów procesu. Pełnomocnik skarżącego twierdzi, że miesięczny ter-
min do złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia
należy liczyć od powzięcia wiadomości o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie
stosunku pracy przez Dyrektora Biura Rewizji, tj. od 1 września 1998 r. Jego zda-
niem, kategoria osób uprawnionych do dokonywania czynności z zakresu prawa
pracy obejmuje innych, poza Prezesem Zarządu, członków kierownictwa pozwanego
Banku, w tym „ tych wszystkich pracowników, do których obowiązków pracowniczych
4
należało informowanie Prezesa Zarządu o takich zdarzeniach”, które uzasadniają
rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Nadto, polemizuje z hipotetycznym
stwierdzeniem Sądu, pomieszczonym w przedostatnim zdaniu uzasadnienia zaskar-
żonego wyroku [...], że nawet przy założeniu przekroczenia terminu przez stronę poz-
waną, przywrócenie powoda do pracy, zważywszy okoliczności sprawy, pozosta-
wałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.
W odpowiedzi na kasację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie
kosztów procesu według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pełnomocnik Bogdana J. powołał jako podstawę kasacyjną naruszenie prawa
materialnego. Według art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w grani-
cach kasacji. Wobec braku zarzutu procesowego, ustalenia stanowiące faktyczną
podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku należy uznać za prawi-
dłowe. W tej sytuacji jest nimi związany także Sąd Najwyższy.
Zgodnie z art. 52 § 1 pkt 1 KP pracodawca może rozwiązać umowę o pracę
bez wypowiedzenia w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych
obowiązków pracowniczych. Sąd drugiej instancji ustalił, że Bogdan J., tolerując
przez kilka lat praktykę udzielania kredytów niezgodną z przepisaną procedurą, a
nawet jako członek komitetu dyskontowego uchybiając tej procedurze, narażając
swoim zachowaniem stronę pozwaną na stratę w kwocie około 8 milionów złotych, w
sposób ciężki naruszył podstawowe obowiązki pracownicze. Tym samym prawidłowo
wyłożył i zastosował art. 52 § 1 pkt 1 KP. Według art. 52 § 2 KP prawo do rozwiąza-
nia umowy o pracę bez wypowiedzenia wygasa po upływie miesiąca „od uzyskania
przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.”
Pracodawcą powoda był Bank Z. S.A. w W. – jednostka organizacyjna zatrudniająca
pracowników (art. 3 KP). Stosownie do art. 31
§ 1 KP „za pracodawcę będącego
jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje
osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.”O
tym, kto dokonuje czynności prawnych w imieniu pracodawcy, rozstrzygają przede
wszystkim przepisy określające strukturę organizacyjną zakładu. Statut Banku Z.
S.A. w § 39 zastrzega dokonywanie tych czynności dla Prezesa Zarządu lub pra-
cownika przez niego upoważnionego. Do dokonywania czynności w sprawach z
5
zakresu prawa pracy z pracownikami Oddziałów Banku upoważnieni zostali przez
Prezesa Zarządu Spółki dyrektorzy tychże oddziałów. Zgodnie z § 9 ust. 3 zarzą-
dzenia Prezesa Zarządu Banku Z. S.A. z dnia 29 grudnia 1996 r. w sprawie wprowa-
dzenia Regulaminu Audytu i Kontroli Wewnętrznej, Dyrektor Biura Rewizji przedkłada
Prezesowi Zarządu informację o wynikach kontroli wraz z wnioskami. Ze względu na
zakres kompetencji Dyrektora Biura Rewizji nie można mu przypisać uprawnień pra-
codawcy. Pełnomocnik skarżącego popełnia błąd identyfikując obowiązek wystąpie-
nia z wnioskiem „personalnym” z podjęciem decyzji „personalnej”, tj. ze złożeniem
oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy. Sąd drugiej instancji właściwie
zinterpretował postanowienia powołanych aktów wewnętrznych obowiązujących u
strony pozwanej, przyjmując, że osobą uprawnioną do rozwiązania umowy o pracę z
Bogdanem J., jako dyrektorem Oddziału Banku, był Prezes Zarządu Spółki. Powzię-
cie przez niego wiedzy o naruszeniu przez powoda w sposób ciężki podstawowych
obowiązków pracowniczych należało traktować jako „uzyskanie przez pracodawcę
wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy”. Dzień przedstawie-
nia przez Dyrektora Biura Rewizji Prezesowi Zarządu Banku Z. sprawozdania z kon-
troli przeprowadzonej w Oddziale w O. wyznacza początkowy termin miesięcznego
okresu z art. 52 § 2 KP. Ocena, że miesięczny termin do rozwiązania umowy o pracę
został przez stronę pozwaną zachowany, jest w pełni usprawiedliwiona. Z protokołem
pokontrolnym z dnia 1 września 1998 r. powód zapoznał się w dniu 2 września i
wniósł do niego zastrzeżenia. Zostały one częściowo uwzględnione, a ostateczny,
skorygowany tekst protokołu z wnioskami pokontrolnymi został przedstawiony Pre-
zesowi Zarządu Banku w dniu 7 września 1998 r. Zważywszy, że dni 5 i 6 września
były dniami wolnymi od pracy, trudno Dyrektorowi Biura Rewizji przypisać opiesza-
łość. Ponieważ termin oznaczony w miesiącach kończy się w dniu, który datą lub
nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu (art. 112 KC w związku z art. 300
KP), termin do złożenia Bogdanowi J. oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o
pracę bez wypowiedzenia upływał w dniu 7 października 1998 r. Oświadczenie woli
tej treści strona pozwana złożyła powodowi w dniu 6 października 1998 r., a zatem w
okresie miesiąca, licząc od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności
uzasadniającej rozwiązanie umowy. Zarzut naruszenia art. 52 § 2 KP jest w opisanej
sytuacji nieuzasadniony.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
6
========================================