Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 maja 2000 r.
I PKN 627/99
Podniesienie w kasacji zarzutu naruszenia art. 8 KP wymaga jednocze-
snego wskazania okoliczności uzasadniających twierdzenie o niezgodności
czynienia użytku z prawa z zasadami współżycia społecznego lub jego spo-
łeczno-gospodarczym przeznaczeniem.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Katarzyna Gonera, Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2000 r. sprawy z powództwa
Reginy B. przeciwko W. Bankowi Kredytowemu S.A. Oddziałowi Regionalnemu w T.
o przywrócenie do pracy, odszkodowanie, zapłatę wynagrodzenia i zasiłku chorobo-
wego, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 24 czerwca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację i nie obciążył powódki kosztami postępowania kasacyjne-
go.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Inowrocławiu wyrokiem z dnia 17 lutego 1999 r.
oddalił powództwo Reginy B. przeciwko W. Bankowi Kredytowemu S.A. Oddziałowi
Regionalnemu w T. o przywrócenie do pracy, zasądzenie kwoty 1500 zł tytułem wy-
równania wynagrodzenia oraz kwoty 2.800 zł tytułem wynagrodzenia za dwa miesią-
ce pracy w okresie wypowiedzenia, którą to pracę pozwany uniemożliwił skracając
okres wypowiedzenia.
Rozstrzygnięcie to zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych:
Powódka zatrudniona była w pozwanym Banku od 1988 r., początkowo na
stanowisku starszego inspektora, a ostatnio jako specjalista w Dziale Administracyj-
nym. Uchwałą Zarządu Banku z 8 lipca 1997 r. powołano Oddział Regionalny w T.,
któremu podporządkowano Oddział w I. Do podstawowych zadań oddziału regional-
2
nego należy obsługa administracyjna regionu. Wobec powyższego w 1997 r. zlikwi-
dowano Wydział Administracyjny w Oddziale w I., w którym pracowało 13 osób, a
obecnie pozostało 3,5 etatu. Powódka zajmowała się zakupami drobnego wyposa-
żenia materiałów biurowych. Pracownicy departamentu kadr Banku przeprowadzili
rozmowy ze wszystkimi pracownikami tego działu. Po konsultacji z dyrektorem banku
w I. uznano, że powódka nie spełnia wymagań („standardów”) kwalifikacyjnych pra-
cownika banku, który powinien mieć predyspozycje do kontaktu z klientem i dobrą
znajomość „produktu” banku. Powódka nie miała dotąd kontaktu z klientami banku, a
naczelnicy wydziałów nie wyrazili zgody na jej zatrudnienie; w innych wydziałach
brak było wolnych etatów. „Ze względów humanitarnych”, dla umożliwienia powódce
osiągnięcia 30-letniego stażu pracy, zaproponowano jej pracę w Oddziale Regional-
nym w T., lecz powódka odmówiła. W tym stanie rzeczy, pracodawca 24 październi-
ka 1997 r. wypowiedział powódce umowę o pracę z powodu likwidacji stanowiska w
związku z reorganizacją struktur zarządzania. Powódka odwołała się od tego wypo-
wiedzenia, a Sąd Rejonowy w Inowrocławiu wyrokiem z dnia 6 kwietnia 1998 r.
przywrócił ją do pracy, uznawszy, że pracodawca naruszył art. 38 §1 KP, nie prze-
prowadzając konsultacji zamiaru wypowiedzenia ze związkami zawodowymi. Sąd nie
badał merytorycznej zasadności wypowiedzenia. Wyrok ten uprawomocnił się 2
czerwca 1998 r. i w tym dniu powódka zgłosiła się do pracy. Ponieważ wydział, w
którym pracowała, został zlikwidowany w 1997 r., nie przydzielono jej żadnej pracy.
Od 2 do 12 czerwca, od godziny 715
do 15 siedziała przy pustym biurku. Powódka
postanowiła kontynuować leczenie i chorowała od 15 czerwca 1998 r. do 3 sierpnia
1998 r. Wcześniej korzystała ze zwolnienia lekarskiego od 4 grudnia 1997 r. do 1
czerwca 1998 r.
Powódka była już pracownikiem Oddziału Regionalnego w T., dokąd przenie-
siono sprawy administracyjne z uwagi na likwidację Wydziału Administracyjnego Od-
działu w I. Dyrektor Oddziału Regionalnego zawiadomił o zamiarze wypowiedzenia
powódce umowy o pracę zarówno Związek Zawodowy WBK S.A. w P., jak i tenże
Związek w I., podając jako przyczynę wypowiedzenia likwidację stanowiska zajmo-
wanego przez powódkę w związku z reorganizacją struktur zarządzania jednostkami
operacyjnymi WBK S.A. Związek zawodowy w I. w odpowiedzi powołał się na swoje
stanowisko z 1997 r., kiedy to wnioskował o zatrudnienie powódki na innym stanowi-
sku, gdyż z uwagi na wiek będzie ona miała trudności ze znalezieniem pracy. Praco-
dawca 4 sierpnia 1998 r. wypowiedział powódce umowę o pracę z powodu likwidacji
3
jej stanowiska pracy. Okres wypowiedzenia skrócono do 1 miesiąca i uznano, że od-
szkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia powódka otrzymała już poprzednio
w związku z pierwszym wypowiedzeniem.
Zarząd pozwanego Banku podjął decyzję o podwyższeniu wynagrodzeń pra-
cowniczych od 1 kwietnia 1998 r. Ustalono, że podwyżki nie obejmą pracowników
zatrudnionych na czas określony, będących w okresie wypowiedzenia (z wyjątkiem
osób przechodzących na emeryturę lub rentę) oraz pracowników, którzy częstymi
nieobecnościami chorobowymi dezorganizują pracę. Powódka nie otrzymała pod-
wyżki z uwagi na nieobecność z powodu choroby od grudnia 1997 r. do czerwca
1998 r. Umowa o pracę została rozwiązana z powódką 30 września 1998 r.
Sąd Rejonowy uznał, że wypowiedzenie było uzasadnione, a pracodawca
prawidłowo wytypował powódkę do zwolnienia. Powódka, mimo wykształcenia eko-
nomicznego, przez wiele lat wykonywała na zapleczu Banku prace administracyjno -
gospodarcze, oceniona została jako pracownik przeciętny, wykonujący pracę wolno i
nie mający predyspozycji do pracy z klientami banku.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy po roz-
poznaniu apelacji powódki od tego wyroku zmienił go w ten sposób, że zasądził na
jej rzecz tytułem wynagrodzenia kwoty 111 zł, 65,74 zł, 117,12 zł i 59,50 zł oraz 2618
zł tytułem odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia, przekazał sprawę do
rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w części dotyczącej zapłaty zasił-
ku chorobowego, a w pozostałym zakresie oddalił apelację.
Sąd Okręgowy uznał, że pracodawca, pomijając powódkę przy generalnej
podwyżce wynagrodzenia, naruszył zakaz dyskryminacji pracowników i obowiązek
równego ich traktowania. Nie mogło zostać zaakceptowane pominięcie pracowników
w okresie wypowiedzenia umów o pracę i tych, którzy bez swojej winy korzystali ze
świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Dlatego zasądzono na rzecz powódki wy-
równanie wynagrodzenia, z tym że za okres pobierania przez nią zasiłku chorobo-
wego sprawa przekazana została Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Sąd drugiej
instancji uznał też za uzasadnione roszczenie powódki o zasądzenie odszkodowania
za skrócenie okresu wypowiedzenia. Odszkodowanie to należy się za każde skróce-
nie okresu wypowiedzenia. Bez znaczenia jest reaktywowanie stosunku pracy, gdyż
nie niweczy ono skrócenia dokonanego wcześniej wypowiedzenia. Natomiast, zda-
niem Sądu Okręgowego, apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie w zakresie rosz-
czenia powódki o przywrócenie do pracy. Zebrany w pierwszej instancji materiał do-
4
wodowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał za wystarczający do meryto-
rycznego rozstrzygnięcia, a wykładnię i zastosowanie przepisów prawa materialnego
- za prawidłowe. Wobec zlikwidowania stanowiska pracy powódki nieistotna była
kwestia oceny jej kwalifikacji przez pracodawcę, stażu pracy i porównania jej z in-
nymi pracownikami. Wskazana przyczyna wypowiedzenia była aktualna wobec
trwałości zmian organizacyjnych, które nastąpiły u pozwanego. Wypowiedzenie nie
jest ograniczone terminem liczonym od ujawnienia się przyczyny tego wypowiedze-
nia. Zasadność wypowiedzenia nie jest uzależniona od zaoferowania pracownikowi
innej pracy, którą dysponuje pracodawca. Powódka w innym procesie dochodzi rosz-
czenia z art. 12 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Powódka wniosła kasację od tego wyroku „w części oddalającej powództwo o
przywrócenie do pracy”, podnosząc zarzut naruszenia art. 45 KP i art. 10 ust. 1 w
związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, jak również art. 8 KP „przez przyjęcie, że
przyczyny wypowiedzenia powódce umowy o pracę były w momencie złożenia przez
pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę uzasadnione”. Kasacja
zawiera wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu kasacji podnosi się, mię-
dzy innymi, że od początku 1998 r. u pozwanego pracodawcy nastąpił wzrost zatrud-
nienia, w tym również w zlikwidowanym wcześniej dziale administracji i kadr. Dla
uzasadnienia zarzutu naruszenia art. 8 KP podnosi się natomiast, że należało wziąć
pod uwagę staż pracy powódki, jej kwalifikacje zawodowe i wiek oraz tworzenie no-
wych placówek Banku i zatrudnianie nowych pracowników.
Strona pozwana wniosła o oddalenie kasacji i zasądzenie kosztów postępo-
wania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja nie jest uzasadniona. Twierdzi się w niej, że przyczyna wypowiedze-
nia - likwidacja stanowiska pracy - nie była już aktualna w dacie ponownego wypo-
wiedzenia, którego dotyczyła rozpoznawana sprawa. Tymczasem Sąd Okręgowy
ustalił w zaskarżonym wyroku, że wskazana przez pracodawcę przyczyna była aktu-
alna. Ustalenie to nie zostało w kasacji podważone przez podniesienie odpowiednie-
5
go zarzutu. Zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego nie upoważnia Sądu
Najwyższego do oceny prawidłowości ustaleń faktycznych stanowiących podstawę
zaskarżonego wyroku. Sąd Najwyższy jest bowiem związany granicami kasacji, które
wyznaczają jej podstawy, czyli podniesione zarzuty naruszenia wskazanych w niej
przepisów prawa (art. 39311
KPC). Wobec niepodniesienia zarzutu naruszenia prze-
pisów postępowania odnoszących się do postępowania dowodowego, oceny dowo-
dów i czynienia ustaleń faktycznych wspomniane ustalenie nie podlegało weryfikacji i
było dla Sądu Najwyższego wiążące przy ocenie zarzutu naruszenia art. 45 KP i art.
10 ust. 1 w związku z art.1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze
zm.). Trwała likwidacja stanowiska pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wy-
powiedzenia, a zatem nie można twierdzić, że wypowiedzenie dokonane z tego po-
wodu jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 KP. Jednocześnie może ona być
uznana za zmianę organizacyjną, o której jest mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r., a więc za okoliczność będącą wyłączną przyczyną wypowiedzenia
dokonanego przez pracodawcę na podstawie art. 10 ust. 1 tej ustawy. Twierdzenie,
że nie nastąpiło zmniejszenie zatrudnienia u pozwanego pracodawcy, również nie
zostało powiązane z odpowiednim zarzutem, zatem nie mogło być rozważane przez
Sąd Najwyższy. Z uzasadnienia kasacji nie wynika, na czym miałoby polegać zarzu-
cane błędne rozumienie lub stosowanie art. 45 KP i art. 10 ust.1 w związku z art. 1
ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r., ani jaka powinna być prawidłowa wykładnia
tych przepisów.
Gdy chodzi natomiast o zarzut naruszenia art. 8 KP, to nie wskazuje się w ka-
sacji, jakie okoliczności uzasadniałyby twierdzenie o sprzeczności z zasadami współ-
życia społecznego dokonanego wypowiedzenia. Wprawdzie bezpodstawnie Sąd
Okręgowy uznał za pozbawione znaczenia takie okoliczności, jak kwalifikacje i staż
pracy powódki (okoliczności te mają oczywiście znaczenie dla oceny prawidłowości
wyboru pracownika do zwolnienia z pracy), lecz nie wystarcza to do postawienia za-
rzutu naruszenia art. 8 KP. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódce zaproponowa-
no pracę w przeniesionym do T. wydziale, a ona tej propozycji nie przyjęła. Sąd
Okręgowy zaakceptował ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy. Ustaleń tych nie
kwestionuje się też w kasacji. W tych okolicznościach nie można uznać, by praco-
dawca czynił sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub ze społeczno- gos-
6
podarczym przeznaczeniem prawa użytek z prawa do dokonania wypowiedzenia
umowy o pracę. Wziął on bowiem pod uwagę, że powódka z uwagi na wiek może
mieć trudności w znalezieniu pracy i dał jej szansę wykonywania dotychczasowej
pracy do czasu uzyskania uprawnień emerytalnych.
Kasacja jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała zatem od-
daleniu (art. 39312
KPC).
========================================