Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 maja 2000 r.
II UKN 545/99
Możliwość dochodzenia roszczeń uzupełniających na podstawie przepi-
sów prawa cywilnego przez osobę uprawnioną do świadczeń z ustawy z dnia
12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób za-
wodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) nie jest rów-
noznaczna z istnieniem interesu prawnego w ustaleniu (art. 189 KPC), że wypa-
dek przy pracy nastąpił z wyłącznej winy pracodawcy, skoro okoliczności zda-
rzenia i ewentualne przyczynienie się poszkodowanego mogą być ustalone w
procesie o odszkodowanie.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Kazimierz Jaśkowski, Andrzej Kijowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2000 r. sprawy z powództwa
Danieli B. przeciwko Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej Spółce z ograniczoną od-
powiedzialnością w W. o sprostowanie protokołu powypadkowego, na skutek kasacji
powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Warszawie z dnia 29 stycznia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 13 października 1998 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Ostrowi Mazowieckiej, uwzględnił powództwo Danieli B. wniesione przeciwko Przed-
siębiorstwu Energetyki Cieplnej Spółce z o. o i sprostował protokół wypadkowy spo-
rządzony po śmiertelnym wypadku przy pracy jej męża, przez wykreślenie zdania:
"ponadto pracujący w wagonie pracownicy nie zachowali należytej ostrożności, po-
zostając w wagonie w czasie rozładunku", w punkcie 7 przez wykreślenie zdania:
"natomiast nastąpił brak należytej ostrożności polegający na przebywaniu w wagonie
w czasie rozładunku" a w punkcie 6 protokołu polecono wpisać, że "pracodawca nie
2
przestrzegał przepisów i zasad bhp, co w sposób istotny przyczyniło się do zajścia
wypadku w dniu 19.XII.l997 r. przez: 1/ nie uzgodnienie sygnałów podawanych przez
operatora suwnicy z kabiny suwnicy pracownikom znajdującym się w wagonie, 2/
eksploatowanie suwnicy bez czynnego sygnału dźwiękowego; 3/ zezwolenie na
pracę suwnicy w czasie kiedy pracownicy znajdowali się w wagonie węglarce; 4/ do-
puszczenie do pracy Wojciecha B. w strefie zagrożenia tj. w zasięgu chwytaka suw-
nicy; 5/ najechanie przez operatora suwnicy chwytakiem nad wagon, w którym znaj-
dowali się pracownicy; 6/ dopuszczenie Wojciecha B. do pracy bez środków ochrony
indywidualnej (kasku ochronnego); 7/ brak dostatecznego oświetlenia na placu skła-
dowania miału węglowego, co uniemożliwiło operatorowi suwnicy prawidłową obser-
wację pracy chwytaka w trakcie rozładunku miału węglowego, zwłaszcza, że odbywał
się on w porze nocnej, 8/ stosowanie suwnicy bramowej z chwytakiem do rozłado-
wania skawalonych zmarzniętych brył, podczas gdy przeznaczona jest ona wyłącznie
do rozładunku miału węglowego; 9/ dopuszczenie do pracy Wiesława B. bez należy-
tego przeszkolenia na stanowisku pracy - instruktażu szczegółowego”.
Wobec apelacji strony pozwanej, Sąd Okręgowy- Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie, zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo, stwier-
dzając, że zdarzenie z dnia 19 grudnia 1997 r., w którym śmierć poniósł mąż powód-
ki Wojciech B. było wypadkiem przy pracy, co wynika z protokołu, stąd nie ma pods-
taw do skutecznego kwestionowania prawa do świadczeń przysługujących upraw-
nionym członkom rodziny na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U z
1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.). Na rozprawie przed Sądem Okręgowym powódka
przyznała, że otrzymała już należne świadczenia z tej ustawy. W tych okolicznoś-
ciach nie przysługuje jej roszczenie o ustalenie - sprostowanie protokołu wypadko-
wego, nie ma ona w tym bowiem interesu prawnego – art. 189 KPC.
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją powódka i zarzucając naruszenie art. 189
KPC, wniosła o jego uchylenie przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego roz-
poznania, albo o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa. Według skarżącej,
ponieważ może ona obecnie dochodzić roszczeń uzupełniających na podstawie
prawa cywilnego, ma interes prawny w ustaleniu, że jej zmarły mąż nie przyczynił się
do wypadku.
W odpowiedzi na kasację, strona pozwana wniosła o jej oddalenie.
3
Sąd Najwyższy rozważył co następuje:
Stosownie do przepisu art. 189 KPC, powód może żądać ustalenia przez sąd
istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli ma w tym interes
prawny. Oznacza to, że nie jest możliwe w drodze takiego powództwa żądanie usta-
lenia stanu faktycznego lub faktu, z wyłączeniem faktu prawotwórczego.
W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że interes prawny w rozumieniu tego
przepisu z reguły nie zachodzi wtedy, gdy osoba zainteresowana może w innej dro-
dze, np. w procesie o świadczenie, osiągnąć w pełni ochronę swych praw.
W rozpoznawanej sprawie nie jest kwestionowany charakter prawny zdarze-
nia, w wyniku którego śmierć poniósł mąż powódki. Zdarzenie to zostało uznane za
wypadek przy pracy, a powódka otrzymała należne z ustawy wypadkowej świad-
czenia. Okoliczność, że w aktualnym stanie prawnym może ona dochodzić na pods-
tawie przepisów prawa cywilnego roszczeń uzupełniających, nie może być uznana
za uzasadniającą istnienie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 KPC dla usta-
lenia, że wypadek nastąpił z wyłącznej winy pracodawcy, bez jakiegokolwiek przy-
czynienia ze strony męża powódki. Okoliczności te będą bowiem ustalane, jako
istotne, w toku ewentualnego procesu odszkodowawczego opartego na przepisach
prawa cywilnego. W procesie takim, stwierdzenia zawarte w sporządzonym dla in-
nych potrzeb protokole powypadkowym, będą poddane weryfikacji, a sąd rozpozna-
jący sprawę oceni zasadność powództwa, w tym ewentualne przyczynienie się stron.
W tych warunkach, gdy kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw, należało
orzec jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================