Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 czerwca 2000 r.
I PKN 705/99
1. Premia przewidziana w regulaminie wynagradzania, której wypłata
uzależniona jest od jej uruchomienia i szczegółowego ustalenia warunków
premiowania przez pracodawcę, do czasu wykonania tych czynności jest tzw.
premią uznaniową (nagrodą).
2. Odręczna notatka przełożonego zawierająca obliczenia ewentualnej
nagrody, której adresatem nie jest pracownik, nie stanowi przyrzeczenia jej
wypłaty.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2000 r. sprawy z powódz-
twa Jerzego P. przeciwko Domowi Handlowemu Nauki Spółce z o.o. z siedzibą w W.
Oddziałowi w G. o zapłatę premii, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apela-
cyjnego w Gdańsku z dnia 24 czerwca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 24 czerwca 1999 r. [...] oddalił
apelację Jerzego P. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Bydgoszczy z dnia 9 kwietnia 1999 r. [...], oddalającego powództwo ape-
lującego o wypłatę premii za lipiec i sierpień 1997 r. w kwocie 37.602,14 zł oraz za
maj i czerwiec 1998 r. w wysokości 6.500 zł.
Sąd ustalił, że powód był zatrudniony u strony pozwanej od 1 lipca 1996 r. do
31 stycznia 1997 r. na stanowisku specjalisty handlowca w wymiarze ½ etatu na
podstawie umowy o pracę na czas nie określony za wynagrodzeniem 200 zł, a od 1
lutego 1997 r. z wynagrodzeniem 500 zł. Od 1 lipca 1997 r. zatrudniony był w pełnym
wymiarze czasu pracy za miesięcznym wynagrodzeniem wynoszącym 800 zł. Pis-
2
mem z dnia 2 lipca 1998 r. pozwany rozwiązał z Jerzym P. umowę o pracę bez wy-
powiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 i 3 KP.
Zgodnie z umową o pracę z dnia 30 czerwca 1997 r. powodowi przysługiwała
premia uznaniowa zależna od efektów pracy. Według punktu 6 obowiązującego u
strony pozwanej regulaminu wynagradzania, pracownicy mogą otrzymać premię
(prowizję) na zasadach określonych w regulaminie premiowania. Punkt 7 tego regu-
laminu stwierdza, że wynagrodzenie pracownika może obejmować: płacę zasadni-
czą, premię, prowizję, ryczałt, dodatki za godziny nadliczbowe, pracę w warunkach
szkodliwych dla zdrowia, w porze nocnej oraz inne wypłaty wynikające ze stosunku
pracy. Punkt 11 odsyła do odrębnego regulaminu premiowania, stanowiącego za-
łącznik nr 4 do regulaminu wynagradzania. „Ramowe zasady premiowania pracowni-
ków Domu Handlowego Nauki” stanowią, że fundusz premiowy powstaje w wyniku
uruchomienia przez Dyrektora Oddziału lub Spółki, premie dla pracowników nie bę-
dących Dyrektorami Oddziałów uruchamia Dyrektor Spółki, zaś szczegółowe zasady
premiowania ustalają Dyrektorzy Oddziałów, po zatwierdzeniu przez Zarząd.
Dyrektor Oddziału pozwanego w G. nie ustalił szczegółowych zasad premio-
wania, a premia, jak wynika z analizy list płac, nie była pracownikom wypłacana. W
ocenie Sądu, premia za efekty pracy przewidziana w łączącej strony procesowe
umowie o pracę nie miała charakteru roszczeniowego. Powód wywodził swoje prawo
do żądanego świadczenia z czterech dokumentów: (a) Zasady podziału marży wy-
pracowanej w Filii B. DHN Spółki z o.o.; (b) zasady podziału marży; (c) rozliczenia p.
P. za miesiąc lipiec 1997 r.; (d) rozliczenia p. P. za miesiąc sierpień 1997 r. Doku-
menty te nie są przyznaniem nagrody. Nie stanowią także przyrzeczenia wypłaty
nagrody.
Rozliczenia powoda ze stroną pozwaną ilustrują rzeczywiste stosunki w filii
Spółki w B. Wynagrodzenie, które faktycznie pobierał powód było znacznie wyższe
od umówionego. Otrzymywał różne kwoty i korzyści – tzw. kilometrówki, zwrot kosz-
tów remontu mieszkania, koszty reprezentacji, wynagrodzenie z tytułu fikcyjnych
umów zlecenia zawieranych z nim samym oraz z członkami jego rodziny. Były to wy-
płaty poza listą płac, od których nie pobrano i nie odprowadzono podatku od wyna-
grodzenia. Taka forma wynagrodzenia objęta była zgodną wolą oraz zamiarem stron.
Jerzy P. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę naruszenie
prawa materialnego, a to art. 29 KP przez przyjęcie, że „warunki wynagradzania Po-
woda a w szczególności wypłacania powodowi oprócz wynagrodzenia za pracę za-
3
sadniczą, określały również ‘premię uznaniową zależną od efektów pracy’ i były
określone tylko w pisemnej umowie o pracę pomiędzy Stronami i w Regulaminie
Premiowania Pracowników Pozwanego, a przecież Powód pracował u Pozwanego w
przedmiotowym okresie czasu, to jest w miesiącach lipiec i sierpień 1997 r. i w mie-
siącach maj i czerwiec 1998 r., według ustnej umowy o pracę a sama umowa pisem-
na o pracę została dopiero podpisana przez Powoda i Pozwanego dnia 26 czerwca
1998 r. ” oraz art. 60 KC przez przyjęcie, że „ wyliczenie premii przez Pozwanego i
zaakceptowanie przez Pozwanego do wypłaty dla Powoda... nie miały charakteru
oświadczenia woli Pozwanego co do zasad i sposobu wynagradzania za pracę, w
tym premiowania za pracę Powoda”, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i prze-
kazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji „przy rozpoz-
naniu przez ten Sąd kosztów zastępstwa procesowego za I i za II instancję oraz za
instancję „kasacyjną””. Pełnomocnik skarżącego wywodził, że w spornych okresach
Jerzy P. pracował na podstawie ustnej umowy o pracę. Premia za efekty pracy była
mu wypłacana „chociaż w innych formach np. umów zlecenia, tzw. „kilometrówkach” i
innych formach”. Sąd błędnie ocenił dokumenty przedłożone przez powoda. Stano-
wiły one przyznanie oraz przyrzeczenie premii.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest szczególnym środkiem zaskarżenia o ograniczonym zakresie
przedmiotowym, podmiotowym i czasowym. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w jej
granicach, biorąc pod uwagę z urzędu tylko nieważność postępowania (art. 39311
KPC). Jerzy P. jako podstawę kasacyjną wskazał naruszenie przepisów prawa mate-
rialnego. W takiej sytuacji, wobec braku zarzutu procesowego, ustalenia stanowiące
faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku należy uznać
za niewadliwe. Jest nimi związany także Sąd Najwyższy przy rozpoznawaniu kasacji.
Art. 29 KP określa treść umowy o pracę, wskazując przykładowo warunki,
które strony powinny uzgodnić (rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, termin rozpo-
częcia pracy i wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy) oraz formę oświad-
czeń woli. Umowa o pracę z dnia 30 czerwca 1997 r., sporządzona na piśmie, zawie-
rała te elementy. Sąd ustalił, że powodowi przysługiwało miesięczne wynagrodzenie
zasadnicze w wysokości 800 zł oraz „premia uznaniowa zależna od efektów pracy”.
Regulamin wynagradzania pracowników przewidywał premię jako składnik dodatko-
4
wy wynagrodzenia za pracę, odsyłając w tym zakresie do odrębnego regulaminu
premiowania (punkt 11). Reguły premiowania konkretyzował załącznik nr 4 do tego
regulaminu – „Ramowe zasady premiowania pracowników Domu Handlowego Nau-
ki”. Dyrektor Spółki nie uruchomił funduszu premiowego, a Dyrektor Oddziału nie
ustalił szczegółowych zasad premiowania. „Premia” przewidziana w regulaminie wy-
nagradzania pracowników i załączniku nr 4 miała więc charakter uznaniowy. Rosz-
czenie o wypłatę tego świadczenia zależało od jego przyznania.
Zgodnie z art. 60 KC, „wola osoby dokonywającej czynności prawnej może
być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób
dostateczny (oświadczenie woli).” Sąd ustalił, że powołane przez powoda „rozlicze-
nia” podziału wypracowanej marży nie stanowią ani przyznania, ani przyrzeczenia
premii. Są nieformalnymi, roboczymi notatkami sporządzonym przez główną księ-
gową na wewnętrzne potrzeby pracodawcy. „Zasady podziału marży” nie obejmują
zdań w sensie logiczno – językowym, lecz luźne notatki, z przekreśleniami i budzą-
cymi wątpliwości znakami zapytania. Wobec ustalenia, że „dokumenty te nie zawie-
rają oświadczenia woli”, gdyż „nie są przejawem woli, który w sposób dostatecznie
wyraźny wyraża zamiar wywołania określonego skutku prawnego”, zarzut naruszenia
art. 60 KC nie jest usprawiedliwiony.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================