Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 czerwca 2000 r.
II UKN 580/99
Zmiany właściwości miejscowej oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Spo-
łecznych nie prowadzą do nieważności postępowania wskutek niewłaściwej
reprezentacji organu rentowego (art. 379 pkt 2 KPC).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2000 r. sprawy z wniosku
Teresy J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B.-B. o
prawo do emerytury, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Katowicach z dnia 29 kwietnia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 28 października 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Bielsku Białej oddalił odwołanie wnioskodawczyni Teresy J.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w B.B. z dnia 18 sierpnia
1998 r., odmawiającej przyznania prawa do emerytury na podstawie ustawy z dnia
14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U Nr
40, poz. 267 ze zm.), wobec nieosiągnięcia wieku emerytalnego. Sąd ten nadto roz-
ważał, wobec zarzutów odwołania, czy wnioskodawczyni, z którą rozwiązano stosu-
nek pracy w dniu 30 kwietnia 1993 r. w związku z likwidacją zakładu pracy, spełniła
przesłanki zawarte w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 26 stycznia 1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwal-
nianych z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 27) oraz
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 czerwca 1989 r. w sprawie wcześniejszych
emerytur dla pracowników niektórych likwidowanych zakładów pracy (Dz.U Nr 40,
poz. 218). W ocenie Sądu nie została spełniona przesłanka 35-letniego okresu za-
2
trudnienia na dzień rozwiązania stosunku pracy z tego pierwszego rozporządzenia,
natomiast co do przepisu § 1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 17 czerwca 1989 r., z któ-
rego wnioskodawczyni wydawała się wywodzić swoje prawa, wykazała wprawdzie
20-letni okres zatrudnienia w dacie rozwiązania stosunku pracy z uwagi na likwidację
zakładu pracy, lecz nie była wówczas osobą, której do osiągnięcia wieku emerytal-
nego brakowało nie więcej niż 5 lat, gdyż liczyła wówczas 41 lat.
W apelacji wniesionej od tego wyroku wnioskodawczyni zarzuciła nieważność
postępowania, bowiem nie mogła wziąć udziału w rozprawie w dniu 28 października
1998 r. z uwagi na chorobę, Sąd zaś mimo tego nie odroczył rozprawy. Sąd Apela-
cyjny zarzutu tego nie podzielił, stwierdzając, że wnioskodawczyni nie została na
rozprawę wezwana, a jedynie o niej zawiadomiona, nadto nie składała wniosku o
odroczenie rozprawy (wyrok z dnia 29 kwietnia 1999 r., [...]).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
przepisów postępowania – art. 208 § 1 KPC w związku z art. 299 i 473 KPC przez
usankcjonowanie przez Sąd Apelacyjny niewezwania wnioskodawczyni do osobis-
tego stawiennictwa na rozprawę, po której zapadł wyrok, a nadto naruszenie art. 214
w związku z art. 224 § 1 i 391 KPC przez niewyjaśnienie czy jej mąż składający zwol-
nienie lekarskie, nie wnosił nadto o odroczenie rozprawy, oraz naruszenie art. 5 KPC
w związku z nieudzieleniem wnioskodawczyni przez ”
Sądy obu instancji” potrzebnych
wskazówek, mimo że działała bez pełnomocnika, wniosła o jego uchylenie i przeka-
zanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, po uchyleniu
również jego wyroku.
W toku postępowania kasacyjnego, pełnomocnik wnioskodawczyni podniósł
nadto zarzut nieważności postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach,
bowiem – w jego ocenie – strona pozwana nie była należycie reprezentowana. Od
dnia 1 stycznia 1999 r. nastąpiły zmiany organizacyjne w zakresie właściwości orga-
nów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i od tej daty sprawy z obszaru W., zostały
przekazane według właściwości Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w
C., zaś odwołania od decyzji tego Oddziału rozpoznaje według właściwości Sąd
Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach w pierwszej instan-
cji.
W odpowiedzi na kasację, pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie,
stwierdzając, że nie doszło - wbrew jej zarzutom - do naruszenia przepisów postępo-
wania przed Sądem drugiej instancji, natomiast od strony merytorycznej, stanowisko
3
Sądu nie może być podważone, wnioskodawczyni bowiem nie zakwestionowała
ustaleń dokonanych przez Sąd.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Według art. 39311
zdanie drugie KPC strony mogą przytaczać nowe uzasad-
nienie podstaw kasacyjnych, a nie nowe podstawy kasacji, jeżeli upłynął już termin
wskazany w art. 3934
KPC. Powyższe nie ma jednak znaczenia w sprawie, bowiem
nieważność postępowania Sąd Najwyższy bierze pod uwagę z urzędu. Fakt, iż we
właściwości organów ZUS na terenie województwa śląskiego, zaszły w 1999 r.
zmiany organizacyjne, nie może być w żadnym razie kwalifikowany jako powodujący
nieważność postępowania, gdy przed Sądem organ ten był reprezentowany przez
pracownika Oddziału, który wydawał zaskarżoną decyzję, a który w chwili rozpozna-
wania sprawy w toku postępowania apelacyjnego, nie był już właściwy. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, który działał na podstawie art. 7 ustawy z dnia 25 listopa-
da 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst:
Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.), wykonywał zadania z zakresu ubezpieczeń
społecznych za pośrednictwem między innymi oddziałów, niemniej to nie oddziały
były organami rentowymi, ale Zakład jako zorganizowana całość. W tej sytuacji nie
można skutecznie zarzucać, że doszło do nieważności postępowania z przyczyn
określonych w art. 379 pkt 2 KPC.
Przed odniesieniem się do kasacji należy wstępnie zauważyć, że w przypad-
ku, gdy opiera się ona na podstawie określonej w art. 3931
pkt 2 KPC (naruszenie
przepisów postępowania), konieczne jest wskazanie, że uchybienie mogło mieć
istotny wpływ na wynik sprawy. Kasacja w ogóle nie odnosi się do tej okoliczności, a
jej zarzuty sprowadzają się jedynie do wymienienia naruszonych jej zdaniem przepi-
sów, bez podjęcia próby wykazania, że uchybienia te mogły wpłynąć na wynik
sprawy.
W ocenie Sądu Najwyższego nie doszło do naruszenia art. 208 § 1 pkt 1 KPC
w związku z art. 299 KPC. Zarzut ten w istocie dotyczy postępowania przed Sądem
pierwszej instancji, a ponadto jest zupełnie nieuzasadniony. Pierwszy z tych przepi-
sów dotyczy uprawnień przewodniczącego, drugi zaś sądu. To, że przewodniczący
może wezwać stronę na rozprawę nie oznacza oczywiście, że ma on taki obowiązek
W przypadku bowiem gdy strona tylko zawiadomiona o terminie rozprawy nie bierze
4
w niej udziału, przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia sprawozdawca
przedstawia jej wnioski, twierdzenia i dowody na podstawie akt sprawy (art. 211
KPC). Przepis art. 299 KPC zaś uprawnia sąd do dopuszczenia dowodu z przesłu-
chania stron, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały
niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowód ten ma więc charakter
subsydiarny i bez zarzutu niekompletności ustaleń Sądu (braków w materiale
dowodowym), nie ma on prawnego znaczenia .Podobnie należy ocenić dalsze za-
rzuty kasacji (naruszenia art. 214, 224 § 1 KPC ). Zarzuty te, zresztą nieuzasadnio-
ne, odnoszą się do postępowania przed Sądem pierwszej instancji i nie mogą być
podstawą kasacji, dotyczącej wyroku Sądu drugiej instancji kończącego postępowa-
nie w sprawie. Nie można także dopatrzyć się naruszenia przez Sąd Apelacyjny art.
5 KPC, gdy się weźmie pod uwagę ,iż uprawnienia wnioskodawczyni do świadczenia
były badane niejako z urzędu, co wynika z wstępnych uwag uzasadnienia, nie wska-
zywała ona bowiem żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń.
Z tych wszystkich względów, gdy kasacja nie zawiera usprawiedliwionych
podstaw, należało orzec jak w sentencji na podstawie art. 39312
KPC .
========================================