Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 czerwca 2000 r.
II UKN 587/99
Rokowania odzyskania zdolności do pracy, które na podstawie art. 24
ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) stanowią podstawę orze-
czenia o celowości przekwalifikowania wówczas, gdy wykonywanie pracy w
innym zawodzie stwarza szansę poprawy stanu zdrowia w stopniu umożliwia-
jącym dotychczasowe zarobkowanie.
Przewodniczący SSN Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2000 r. sprawy z wniosku
Mariana M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o rentę
z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, na skutek kasacji
organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 10 marca
1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 12 sierpnia 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w O. odmówił przyznania wnioskodawcy Marianowi M. prawa do renty z tytułu nie-
zdolności do pracy w związku z chorobą zawodową wobec niestwierdzenia takiej
niezdolności.
Po rozpoznaniu odwołania wnioskodawcy od tej decyzji Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z dnia 14 grudnia 1998 r. zmie-
nił ją i przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do
pracy w związku z chorobą zawodową od 1 lipca 1998 r. Sąd ustalił, że wnioskodaw-
ca urodzony 25 grudnia 1930 r., wykonywał zawód nauczyciela. Decyzją Państwo-
wego Terenowego Inspektora Sanitarnego w O. z dnia 22 czerwca 1998 r. stwier-
2
dzono chorobę zawodową – obustronny niedowład fałdów głosowych. Sąd przepro-
wadził dowód z opinii biegłego lekarza otolaryngologa, który stwierdził, że z powodu
przewlekłej choroby narządu głosu z niewydolnością głośni na tle zawodowym wnios-
kodawca jest częściowo niezdolny do pracy na stałe. Zmiany są utrwalone i nie
ulegną poprawie. Wnioskodawca jest niezdolny do wykonywania wszelkich prac
związanych z niewielkimi nawet wysiłkami głosowymi. Może natomiast wykonywać
pracę na obecnie zajmowanym stanowisku dyrektora do spraw ekonomiczno-
administracyjnych. Zdaniem Sądu wnioskodawca spełnia warunki określone w art. 18
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.), gdyż
jest niezdolny do pracy w rozumieniu art. 23 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Od tego wyroku wniósł apelację organ rentowy, zarzucając, że wnioskodawca
nie jest uprawniony do renty z tytułu choroby zawodowej, bowiem stwierdzenie tej
choroby nastąpiło po jego przejściu na emeryturę.
Wyrokiem z dnia 10 marca 1999 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych we Wrocławiu oddalił apelację. Sąd Apelacyjny uznał, że ustalenia
faktyczne oparte na opinii biegłego nie były w apelacji kwestionowane, a pogląd
prawny Sądu pierwszej instancji jest prawidłowy. Nie ma podstaw prawnych do łą-
czenia możliwości stwierdzenia niezdolności do pracy z brakiem po stronie ubezpie-
czonego uprawnień emerytalnych. Gdyby przyjąć koncepcję apelacji, że nabycie
uprawnień emerytalnych i zaprzestanie wykonywania pacy zawodowej znosi możli-
wość kwalifikacji niezdolności do pracy, to w ślad za tym musiałaby postępować
utrata uprawnień rentowych. W obowiązującym stanie prawnym zasad takich nie ma,
a przeciwnie, ustawodawca nawiązuje do równolegle istniejących uprawnień emery-
talnych i rentowych, ustanawiając instytucję zbiegu prawa do emerytury i renty z ty-
tułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Wnioskodawca ma kwa-
lifikacje nauczyciela i w tym zawodzie przepracował niemal całe życie zawodowe.
Praca pedagogiczna wymaga sprawnego posługiwania się narządem głosu. Nie
można podzielić poglądu apelacji, by wnioskodawca niewydolny głosowo zachował
pełną zdolność do pracy, ponieważ może wykonywać pracę w administracji szkolnej.
Zdolność do pracy należy odnosić do pracy nauczycielskiej, bowiem takie są kwalifi-
kacje wnioskodawcy. W tym zakresie wydolność pracownicza jest w istotny sposób
ograniczona z uwagi na skutki choroby zawodowej.
3
Wyrok ten zaskarżył kasacją Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w O. i
wskazując jako podstawę jej naruszenie prawa materialnego - art. 23 i 24 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin oraz
art. 18 i 25 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych - wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania,
ewentualnie o zmianę tego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej
instancji i oddalenie odwołania. W uzasadnieniu kasacji organ rentowy zarzucił, że
kwestionował w toku postępowania opinię biegłego lekarza i niezdolność wniosko-
dawcy do pracy jest nadal sporna. Ponadto pogląd Sądu Apelacyjnego, że niezdol-
ność do pracy należy odnosić do pracy nauczycielskiej nie znajduje oparcia w treści
art. 23 ust. 1 i 24 ust. 1 pkt 2 ustawy o z. e. p. Przy ocenie stopnia i trwałości nie-
zdolności do pracy uwzględnia się możliwość wykonywania dotychczasowej pracy
lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego. Pracę ad-
ministracyjną wnioskodawca może wykonywać bez ograniczeń. Oprócz kwalifikacji
nauczycielskich ma on także kwalifikacje administracyjne, gdyż pełnił stanowisko
dyrektora szkoły, nie musi zatem zdobywać nowych kwalifikacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustalenia faktyczne Sądu drugiej instancji nie mogą być w kasacji skutecznie
kwestionowane, jeżeli nie zgłoszono zarzutu, że zostały poczynione z naruszeniem
przepisów postępowania. Skoro kasacja oparta jest wyłącznie na podstawie naru-
szenia prawa materialnego – art. 3931
pkt 1 KPC – podstawą oceny może być tylko
stan faktyczny ustalony przez oba Sądy na podstawie opinii biegłego. Ustalenia te
dawały podstawę do przyjęcia, że wnioskodawca spełnił warunki wymagane przepi-
sem art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypad-
ków przy pracy i chorób zawodowych. Przepis ten stanowi, że renta przysługuje pra-
cownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stał się nie-
zdolny do pracy. Na podstawie art. 25 tej ustawy niezdolność do pracy ocenia się
według zasad określonych w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin. Definicję niezdolności do pracy daje przepis art.
23 tej ostatniej ustawy, który stanowi, że niezdolną do pracy jest osoba, która całko-
wicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia
4
sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifiko-
waniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykony-
wania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która
w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych
kwalifikacji. Z tego ostatniego sformułowania wynika, że częściowo niezdolną do
pracy jest osoba, której stan zdrowia nie pozwala na wykonywanie pracy w dotych-
czasowym zakresie, lecz może ona wykonywać pracę albo w zmniejszonym wymia-
rze albo pracę lżejszą na ściśle określonych stanowiskach. Zgodnie z powołanym
przepisem nie ma niezdolności do pracy, jeżeli istnieją rokowania odzyskania zdol-
ności do pracy po przekwalifikowaniu. Rokowania odzyskania zdolności do pracy,
które na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy dają podstawę do orzecze-
nia celowości przekwalifikowania, istnieją wówczas, gdy wykonywanie pracy w innym
zawodzie daje szansę poprawy stanu zdrowia w stopniu umożliwiającym dotychcza-
sowe zarobkowanie. Sytuacja taka nie występuje w przypadku wnioskodawcy, u
którego zmiany chorobowe mają charakter trwały i nie ma szansy na poprawę. Wnio-
skodawca może wykonywać pracę tylko na ściśle określonych stanowiskach, na
których nie jest wymagany wysiłek głosowy. Nastąpiła zatem w znacznym stopniu
utrata zdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami i była podstawa do uznania wnio-
skodawcy za częściowo niezdolnego do pracy w wyniku choroby zawodowej.
Zarzut naruszenia prawa materialnego okazał się nieuzasadniony i z tych
przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
KPC oddalił kasację jako po-
zbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================