Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 29 września 2000 r.
II UKN 759/99
W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedo-
puszczalne jest merytoryczne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza pods-
tawę faktyczną zaskarżonej odwołaniem decyzji.
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 września 2000 r. sprawy z wniosku
Edwarda J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o rentę
z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 8 października 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 13 października 1997 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Od-
dział w R. odmówił przyznania wnioskodawcy Edwardowi J. prawa do renty z tytułu
niezdolności do pracy wobec niestwierdzenia takiej niezdolności.
W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca żądał przyznania mu prawa do
renty z tytułu niezdolności do pracy oraz waloryzacji renty za IV kwartał 1995 r.
Wyrokiem z dnia 26 maja 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie oddalił odwołanie. Rozpoznając ponownie sprawę po
uchyleniu wyroku przez Sąd Apelacyjny Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii
biegłych lekarzy internisty, neurologa, pulmunologa i chirurga. Biegli stwierdzili u
wnioskodawcy zmiany chorobowe, które według ich oceny nie powodują niezdolności
do pracy. W lutym 1994 r. wnioskodawca został uznany za niezdolnego do pracy z
powodu gruźlicy płuc. Prawo do renty z tego tytułu ustało 1 maja 1996 r. wobec od-
zyskania zdolności do pracy. W świetle opinii biegłych wnioskodawca nie spełnia
określonych w art. 36 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
2
pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) warunków do przywrócenia
mu prawa do renty. Wobec wstrzymania prawa do renty przed 1 września 1996 r.
wnioskodawca nie nabył prawa do waloryzacji na podstawie ustawy z dnia 7 lutego
1997 r. o waloryzacji emerytur i rent za IV kwartał 1995 r. (Dz.U. Nr 15, poz. 84).
Apelacja wnioskodawcy od wyroku w części dotyczącej prawa do renty z tytułu
niezdolności do pracy została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 8 października 1999 r. [...]. Sąd Ape-
lacyjny uznał, że Sąd pierwszej instancji kierując się zaleceniami zawartymi w wyro-
ku uchylającym poprzedni wyrok przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowo-
dowe. Biegli ustosunkowali się do wszystkich wskazanych przez wnioskodawcę do-
legliwości i okazało się, że ich opinia jest zgodna z opinią biegłych tych samych
specjalności wydaną w poprzednim postępowaniu.
Wyrok ten zaskarżył kasacją wnioskodawca i wskazując jako podstawę kasacji
naruszenie przepisów postępowania (art. 382 w związku z art. 233 § 1 KPC) wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Rze-
szowie do ponownego rozpoznania. Naruszenie tych przepisów polega na tym, że
Sąd Apelacyjny oparł swoje ustalenia na podstawie opinii biegłych, która nie odpo-
wiada wymogom określonym w art. 285 § 1 KPC. Zdaniem wnioskodawcy uzasad-
nienie opinii wydanej przez biegłego lekarza chirurga jest niekompletne, gdyż nie
wskazał on dokumentów, na których oparł opinię, lecz powołał się na brak wiarygod-
nych dokumentów. Opinia wspólna wydana przez czterech lekarzy jest zbyt ogólni-
kowa. Braki w zakresie fachowego uzasadnienia wniosków końcowych uniemożli-
wiają prawidłową ocenę mocy dowodowej opinii. W uzasadnieniu kasacji podniesio-
no także zarzut, że od daty wydania opinii do daty wydania zaskarżonego wyroku
upłynęło kilkanaście miesięcy i stan zdrowia wnioskodawcy mógł ulec zmianie.
Zgodnie z art. 316 § 1 KPC sąd orzeka na podstawie stanu istniejącego w dacie za-
mknięcia rozprawy, zatem celowe było przeprowadzenie przez Sąd Apelacyjny do-
wodu z ponownej opinii biegłych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja wskazuje jako naruszony przepis art. 382 KPC regulujący zasady
orzekania przez sąd drugiej instancji. Stanowi on, że sąd orzeka na podstawie mate-
riału zebranego w pierwszej instancji i w postępowaniu apelacyjnym. Ponieważ Sąd
3
Apelacyjny nie przeprowadzał własnego postępowania dowodowego zarzut kasacji
należy rozumieć w ten sposób, że Sąd ten dokonał oceny materiału dowodowego
zebranego w pierwszej instancji z naruszeniem zasad oceny dowodów określonych
w art. 233 § 1 KPC. Zgodnie z art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach kasacji, co oznacza, że bada czy zostały naruszone przepisy, które zostały
wskazane przy określeniu podstaw kasacji. Zarzut naruszenia wskazanych w kasacji
przepisów jest nieuzasadniony. Stanowiąca podstawę ustaleń faktycznych opinia
biegłych jest jednoznaczna, a nie ma żadnych dowodów przeciwnych, które pozwoli-
łyby na dokonanie odmiennych ustaleń. Kasacja nie zawiera zarzutów, że brak do-
wodów przeciwnych jest wynikiem uchybień w postępowaniu dowodowym, bowiem
nie wskazuje żadnego z przepisów regulujących to postępowanie, które mogłyby być
naruszone. Przy braku takich zarzutów należy przyjąć, że postępowanie dowodowe
zostało przeprowadzone prawidłowo. Ocena wyników tego postępowania nie mogła
być inna niż dokonana w zaskarżonym wyroku.
Zarzuty do opinii biegłych, które podnosi się w uzasadnieniu kasacji, wniosko-
dawca zgłaszał w apelacji. Sąd Apelacyjny ustosunkował się do tych zarzutów
stwierdzając, że wszystkie zgłaszane przez wnioskodawcę dolegliwości zostały oce-
nione przez biegłych. Zmiany chorobowe w postaci gruźlicy płuc, które były poprzed-
nio podstawą przyznania prawa do renty, ustąpiły na tyle, że wnioskodawca odzyskał
zdolność do pracy. Inne dolegliwości nie są objawem istotnych zmian chorobowych,
które powodowałyby niezdolność do pracy, gdyż ani dokumentacja lekarska ani wy-
niki badań nie wykazują takich zmian. Opinia zawiera uzasadnienie wniosków wyni-
kających z rozpoznania zmian chorobowych, nie można więc twierdzić, że nie odpo-
wiada wymogom art. 285 § 1 KPC.
Nie można podzielić podniesionego w kasacji zarzutu, że dla prawidłowego
zastosowania przepisu art. 316 § 1 KPC Sąd Apelacyjny powinien z urzędu ustalić,
czy nastąpiły zmiany w stanie zdrowia wnioskodawcy. Zgodnie z art. 378 § 1 KPC
sąd apelacyjny rozpoznaje sprawę w granicach wniosków apelacji. W apelacji wnio-
skodawca nie twierdził, że po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji nastąpiło
pogorszenie jego stanu zdrowia, lecz zarzucał, że biegli wadliwie ocenili jego zmiany
chorobowe. Kwestie, które po raz pierwszy podnosi się w kasacji, nie były przedmio-
tem oceny Sądu Apelacyjnego. Powoływanie się na nowe fakty lub dowody nie jest
usprawiedliwioną podstawą kasacji.
4
Niezależnie od tego nie można mówić o naruszeniu przepisu art. 316 § 1 KPC,
nawet gdyby wnioskodawca w postępowaniu apelacyjnym powołał się na pogorsze-
nie stanu zdrowia, które nastąpiło po wydaniu wyroku Sądu pierwszej instancji.
Zgodnie z art. 4778
KPC sąd pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznaje odwołania
od decyzji organów rentowych, niedopuszczalne jest natomiast rozpoznawanie me-
rytoryczne żądań, które wykraczają poza zakres zaskarżonej odwołaniem decyzji.
Zaskarżona decyzja dotyczy żądania przywrócenia renty na podstawie art. 36 ustawy
z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Przepis ten stanowi, że prawo do renty, które ustało z
powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18
miesięcy od ustania prawa do renty pracownik ponownie stał się niezdolny do pracy.
Prawo do renty wnioskodawcy ustało 1 maja 1996 r. zatem uprawnienie określone w
tym przepisie przysługiwałoby mu gdyby stał się niezdolnym do pracy do 1 listopada
1997 r. Żądanie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy powstałej po tej da-
cie nie może być zgłaszane na podstawie omawianego przepisu, lecz na zasadach
określonych w art. 32 powołanej ustawy, który to przepis wymaga spełnienia innych
warunków. Spełnienie wymogów określonych w tym przepisie nie było przedmiotem
niniejszego postępowania. Zarzut powstania niezdolności do pracy po wydaniu przez
biegłych opinii nie mógł być zatem brany pod uwagę przy ocenie prawidłowości i le-
galności decyzji organu rentowego.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
KPC oddalił ka-
sację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================