Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 listopada 2000 r.
I PKN 102/00
1. Rada spółdzielni jako organ właściwy do zawarcia umowy o pracę z
członkiem zarządu spółdzielni może również tę umowę wypowiedzieć, jeżeli w
chwili wypowiadania umowy o pracę zatrudniony na jej podstawie członek za-
rządu pełni jeszcze tę funkcję.
2. Przepis art. 49 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdziel-
cze (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) dotyczy stosunku
organizacyjnego (cywilnoprawnego) między spółdzielnią i członkiem zarządu,
związanego z pełnieniem funkcji ustawowego organu spółdzielni, a nie stosun-
ku pracy członka zarządu zatrudnionego przez spółdzielnię.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (spra-
wozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2000 r. sprawy z po-
wództwa Moniki G. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w W. o odszkodowanie
za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, na skutek kasacji powódki od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 grudnia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację;
nie obciążył powódki kosztami postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z 12 kwietnia 1999 r. zasądził od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „B.“ na rzecz
powódki Moniki G. kwotę 15.191,19 zł z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodo-
wania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę.
Sąd Okręgowy ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanej Spółdzielni
od 1 września 1992 r. na stanowisku głównego księgowego. W dniu 1 września 1996
r. została powołana na stanowisko zastępcy prezesa do spraw ekonomiczno-finan-
2
sowych – głównego księgowego. W dniu 4 czerwca 1997 r. złożyła pisemną rezy-
gnację z funkcji członka Zarządu – zastępcy prezesa, wobec czego 23 czerwca 1997
r. Rada Nadzorcza odwołała powódkę ze składu Zarządu i stanowiska zastępcy pre-
zesa. Pismem z 1 lipca 1997 r. Rada Nadzorcza powiadomiła powódkę, że jej
umowa o pracę na skutek odwołania zostaje rozwiązana z trybie ustawowym. Sąd
Okręgowy ocenił, że odwołanie powódki z zajmowanego stanowiska nastąpiło z na-
ruszeniem art. 52 § 3 Prawa spółdzielczego, który stanowi, że w razie odwołania
członka zarządu zatrudnionego na podstawie powołania prawo odwołania go ze sta-
nowiska przysługuje zarządowi spółdzielni. Zdaniem Sądu to Zarząd Spółdzielni, a
nie Rada Nadzorcza, powinien odwołać powódkę ze stanowiska. Ponieważ powódka
nie dochodziła przywrócenia do pracy, przysługuje jej odszkodowanie za okres wy-
powiedzenia (na podstawie art. 196 § 4 Prawa spółdzielczego) w wysokości 3-mie-
sięcznego wynagrodzenia. Sąd Okręgowy uznał za nieuzasadniony zarzut powódki
dotyczący naruszenia art. 41 KP, albowiem w dniu odwołania jej ze stanowiska, co
nastąpiło 23 czerwca 1997 r., była obecna w pracy i wykonywała swoje obowiązki
zawodowe, uczestniczyła także w posiedzeniu Rady Nadzorczej i nie zgłaszała wów-
czas, że korzysta ze zwolnienia lekarskiego, które nadesłała dopiero kilka dni póź-
niej. Powołał przy tym uchwałę Sądu Najwyższego z 11 marca 1993 r., I PZP 68/92
(OSNCP 1993 r., z. 9, poz. 140).
W wyniku apelacji pozwanej Spółdzielni Sąd Apelacyjny w Warszawie wyro-
kiem z 2 grudnia 1999 r. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. W apelacji
strona pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego
przez błędną wykładnię art. 52 § 3 ustawy Prawo spółdzielcze i niewłaściwe zasto-
sowanie art. 196 § 4 tejże ustawy.
Sąd Apelacyjny dokonał przede wszystkim uzupełniających ustaleń faktycz-
nych, ponieważ ustalenia Sądu Okręgowego były tak dalece nieprecyzyjne i odbie-
gające od zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, że nie pozwalały na
właściwą ocenę materialnoprawną roszczeń powódki. Sąd Apelacyjny ustalił, że po-
wódka była zatrudniona w pozwanej Spółdzielni na stanowisku głównego księgowe-
go w okresie od 1 stycznia 1978 r. do 30 czerwca 1992 r. Stosunek pracy został roz-
wiązany na mocy porozumienia stron w związku z przejściem powódki na wcześniej-
szą emeryturę. Od 1 lipca 1992 r. zostało przyznane powódce świadczenie emerytal-
ne, po czym 1 września 1992 r. strony zawarły umowę o pracę, zgodnie z którą po-
wódka została zatrudniona jako główny księgowy pozwanej Spółdzielni na czas nie
3
określony w pełnym wymiarze czasu pracy. Uchwałą z 18 marca 1996 r. Rada Nad-
zorcza Spółdzielni przyjęła nowy schemat organizacyjny Spółdzielni, który nie prze-
widywał stanowiska głównego księgowego, lecz stanowisko zastępcy prezesa Spół-
dzielni do spraw ekonomiczno-finansowych – głównego księgowego, umieszczone w
strukturze Zarządu. W dniu 29 kwietnia 1996 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdziel-
ni wybrała powódkę na członka Zarządu i powołała ją na stanowisko zastępcy preze-
sa do spraw ekonomiczno-finansowych – głównego księgowego. W związku z tym
powódka złożyła podanie o rozwiązanie z nią stosunku pracy na dotychczas zajmo-
wanym stanowisku głównego księgowego, na co prezes Zarządu wyraził zgodę. Sto-
sunek pracy powódki w tym czasie wynikał z powołania. Zgodnie z art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110), stosunki pracy z pracownikami zatrudnionymi
na podstawie powołania na czas określony albo na czas nie określony na stanowi-
skach pracy nie wymienionych w przepisach, o których mowa w art. 68 § 1 KP, prze-
kształciły się z dniem wejścia w życie ustawy, tj. z dniem 2 czerwca 1996 r., odpo-
wiednio w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony albo na
czas nie określony. Przewodniczący Rady Nadzorczej pismem z 27 czerwca 1996 r.
zawiadomił powódkę, że jej dotychczasowy stosunek pracy z powołania przekształcił
się z dniem 2 czerwca 1996 r. w umowę o pracę na czas nie określony. Zgodnie z
art. 52 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (jednolity tekst:
Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) z członkami zarządu zatrudnionymi w spół-
dzielni rada spółdzielni nawiązuje stosunek pracy – w zależności od powierzonego
stanowiska – na podstawie umowy o pracę albo powołania (art. 68 K.P.). Z kolei
zgodnie z art. 68 § 1 KP – w brzmieniu obowiązującym od 2 czerwca 1996 r. – stosu-
nek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w od-
rębnych przepisach albo w przepisach wydanych na podstawie art. 298 KP. Powód-
ka była od 2 czerwca 1996 r. zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Rada Nad-
zorcza pozwanej Spółdzielni uchwałą z 23 czerwca 1997 r., podjętą na podstawie art.
49 § 2 Prawa spółdzielczego, w związku ze złożoną przez powódkę rezygnacją,
postanowiła odwołać ją ze składu Zarządu z funkcji zastępcy prezesa do spraw
ekonomiczno-finansowych – głównego księgowego, wypowiadając jej jednocześnie
umowę o pracę ze skutkiem na dzień 30 września 1997 r., z zachowaniem 3-mie-
sięcznego okresu wypowiedzenia. W uzasadnieniu tej uchwały podano, że powódka
złożyła rezygnację z pełnionej funkcji i ze względu na strukturę organizacyjną Spół-
4
dzielni przewidującą połączenie stanowiska głównego księgowego z funkcją członka
Zarządu, rezygnacja powódki z funkcji członka Zarządu powoduje konieczność od-
wołania jej i jednoczesnego rozwiązania z nią umowy o pracę. Powódka uczestni-
czyła w posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 23 czerwca 1997 r. Po podjęciu
uchwały o odwołaniu powódki z Zarządu przewodniczący Rady Nadzorczej odczytał
pismo wypowiadające jej umowę o pracę. Wówczas powódka oświadczyła, że wy-
powiedzenia nie przyjmuje, ponieważ jest na zwolnieniu lekarskim od 23 czerwca do
2 lipca 1997 r. Pismo z 23 czerwca 1997 r. o rozwiązaniu z umowy o pracę z zacho-
waniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, podające przyczynę wypowiedze-
nia, a także pismo z 1 lipca 1997 r. potwierdzające dokonanie wypowiedzenia umowy
o pracę podczas posiedzenia Rady Nadzorczej, przesłane powódce pocztą, podpisali
przewodniczący Rady oraz jej sekretarz.
Poddając ocenie dokonane ustalenia faktyczne Sąd Apelacyjny stwierdził, że
umowa o pracę łącząca strony została rozwiązana na skutek wypowiedzenia doko-
nanego przez pracodawcę. Powódka była zatrudniona w spółdzielni mieszkaniowej,
nie zaś w spółdzielni pracy, a zatem w sprawie nie ma zastosowania art. 196 § 4
Prawa spółdzielczego, na który błędnie powołał się Sąd Okręgowy zasądzając na
rzecz powódki odszkodowanie. Od 2 czerwca 1996 r. strony łączył stosunek pracy
wynikający z umowy o pracę na czas nie określony, a nie stosunek pracy z powoła-
nia, co oznacza, że w sprawie nie miał również zastosowania art. 52 § 3 Prawa spół-
dzielczego, na którym oparł rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji, powódka zaś
nietrafnie powoływała się na art. 72 § 1 KP i § 90 ust. 4 Statutu Spółdzielni. Rada
Nadzorcza skutecznie odwołała powódkę ze składu Zarządu Spółdzielni i była
uprawniona do wypowiedzenia powódce umowy o pracę – na podstawie art. 49 § 2 w
związku z art. 52 § 1 Prawa spółdzielczego oraz § 84 ust. 1 pkt 9 w związku z § 90
ust. 3 Statutu Spółdzielni. Stosunek pracy łączący strony rozwiązał się 30 września
1997 r. Okres wypowiedzenia rozpoczął bieg od 1 lipca 1997 r., ponieważ oświad-
czenie woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zostało skutecznie złożone
23 czerwca 1997 r. (art. 36 § 1 pkt 3 KP i art. 61 KC w związku z art. 300 KP). Tego
bowiem dnia została odczytana powódce treść pisma o rozwiązaniu umowy o pracę
z zachowaniem okresu wypowiedzenia, którego przyjęcia powódka odmówiła. Otrzy-
manie przez powódkę w dniu 3 lipca 1997 r. pisma pracodawcy z 1 lipca 1997 r. pot-
wierdzającego treść wypowiedzenia dokonanego 23 czerwca 1997 r. nie ma wpływu
na rozpoczęcie biegu okresu wypowiedzenia umowy o pracę. W sprawie nie ma za-
5
stosowania art. 41 KP, ponieważ powódka faktycznie świadczyła pracę 23 czerwca
1997 r., chociaż dysponowała zwolnieniem lekarskim stwierdzającym jej niezdolność
do pracy tego dnia (Sąd powołał się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego z 14
września 1998 r., I PKN 323/98, OSNAPiUS 1999 nr 20, poz. 642). Strona pozwana
wypowiadając powódce umowę o pracę dokonała tego z uzasadnionej przyczyny i
nie naruszyła przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, w związku z czym brak jest
przesłanek do zasądzenia na rzecz powódki odszkodowania na podstawie art. 45 § 1
KP w związku z art. 471
KP.
Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego wniosła powódka. Jako podstawę ka-
sacyjną skarżąca wskazała naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie: art. 36 § 1 pkt 3 KP i art. 61 KC w związku z art. 300 KP,
a także art. 49 § 2 Prawa spółdzielczego i § 90 Statutu pozwanej Spółdzielni oraz art.
45 § 1 KP w związku z art. 471
KP. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku
i zasądzenie na jej rzecz kwoty 15.191,19 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z
prawem rozwiązanie umowy o pracę ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie. W uzasad-
nieniu skarżąca podniosła, że Sąd drugiej instancji całkowicie pominął aspekt waż-
ności oświadczeń woli składanych w imieniu pozwanej Spółdzielni przez osoby two-
rzące tzw. Zarząd w okresie od 26 listopada 1994 r. do 30 stycznia 1997 r. Pozwana
zataiła w toku postępowania fakt, że wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30
stycznia 1997 r. [...] wszelkie uchwały podjęte przez Zgromadzenie Przedstawicieli
pozwanej Spółdzielni w dniu 26 listopada 1994 r. zostały uznane za uchwały nieist-
niejące (do kasacji skarżąca dołączyła odpis tego wyroku). Uchwały uznane za nie-
istniejące zostały podjęte w sprawie wyboru Rady Nadzorczej, a ta nieistniejąca
Rada Nadzorcza wybrała nieistniejący Zarząd, który nie miał prawa do składania ja-
kichkolwiek oświadczeń woli, także w sprawach pracowniczych. Sąd Rejonowy dla
m.st. Warszawy postanowieniem z 28 kwietnia 1998 r. postanowił wykreślić z rejestru
dotychczasowy Zarząd Spółdzielni jako nieistniejący (do kasacji skarżąca dołączyła
odpis tego postanowienia oraz wypis z rejestru dotyczący pozwanej Spółdzielni). De-
cyzje wybranej 26 listopada 1994 r. Rady Nadzorczej – w tym o powołaniu i odwoła-
niu Zarządu – oraz podjęte przez osoby występujące jako Rada Nadzorcza czynno-
ści są pozbawione jakiejkolwiek mocy prawnej. Bezprawne było zatem powołanie
powódki na stanowisko zastępcy prezesa oraz odwołanie jej z tego stanowiska, bez-
prawne było także wypowiedzenie jej umowy o pracę. Nawet gdyby wypowiedzenia
6
umowy o pracę dokonała ważnie działająca Rada Nadzorcza, także i to wypowiedze-
nie byłoby dotknięte bezwzględną nieważnością, gdyż wypowiedzenia stosunku
pracy głównemu księgowemu mógł dokonać wyłącznie Zarząd Spółdzielni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji (art. 39311
KPC), które
wyznaczają wskazane przez skarżącego podstawy kasacyjne – obejmujące zarzuty
naruszenia konkretnie oznaczonych przepisów prawa – oraz ich uzasadnienie (art.
3933
KPC). Kasacja wniesiona w rozpoznawanej sprawie nie zawiera zarzutów naru-
szenia przepisów prawa procesowego, zwłaszcza odnoszących się do prowadzenia
postępowania dowodowego. Oznacza to, że dla oceny zasadności i skuteczności
zarzutów naruszenia prawa materialnego miarodajny jest w postępowaniu kasacyj-
nym stan faktyczny ustalony przez Sąd drugiej instancji, a Sąd Najwyższy jest zwią-
zany podstawą faktyczną zaskarżonego wyroku. Ponadto oznacza to, że wiążący
jest stan faktyczny nie tylko w odniesieniu do tych okoliczności, które zostały ustalo-
ne przez Sąd drugiej instancji, ale także tych, które nie zostały uwzględnione w
przyjętej podstawie faktycznej rozstrzygnięcia. W rozpoznawanej sprawie podniesio-
ne w kasacji zarzuty dotyczące tego, że wadliwie zostały wybrane organy Spółdzielni
– zarówno Rada Nadzorcza, jak i Zarząd pozwanej – funkcjonujące w latach 1994 -
1997, są pozbawione doniosłości prawnej, ponieważ odwołują się do nowych oko-
liczności zgłoszonych po raz pierwszy w postępowaniu kasacyjnym, wykraczających
poza podstawę faktyczną rozstrzygnięcia. Z istoty kasacji wynika, że Sąd Najwyższy
nie uwzględnia nowych faktów i dowodów, tymczasem znaczna część uzasadnienia
kasacji sprowadza się do przedstawienia nowych faktów, które nie były przedmiotem
ustaleń Sądu Apelacyjnego, oraz nowych dowodów, które nie były poddane ocenie
tego Sądu (chodzi o załączone do kasacji odpisy orzeczeń). Uzasadnienie kasacji
sprowadza się do przedstawienia podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia
zupełnie odmiennej od tej, która stanowiła podstawę rozstrzygnięcia Sądu Apelacyj-
nego. Jednocześnie kasacja nie zawiera w istocie uzasadnienia zarzutów naruszenia
przepisów prawa materialnego wskazanych w jej petitum, co w oczywisty sposób
utrudnia, a wręcz uniemożliwia, odniesienie się do nich przez Sąd Najwyższy. Prawi-
dłowo skonstruowana kasacja nie może się bowiem ograniczać jedynie do wskaza-
7
nia przepisów, które zdaniem skarżącego zostały naruszone w zaskarżonym wyroku,
ale musi również zawierać wyjaśnienie, na czym to naruszenie polegało.
Uzasadnienie rozpoznawanej kasacji nie ma powiązania z zarzutami narusze-
nia wskazanych w niej przepisów prawa materialnego. Dotyczy to zwłaszcza uchy-
bienia art. 36 § 1 pkt 1 KP oraz art. 61 KC w związku z art. 300 KP. Można się jedy-
nie domyślać, że powódce chodzi o rozpoczęcie i zakończenie biegu terminu wypo-
wiedzenia. Pierwszy z powołanych przepisów (art. 36 § 1 pkt 1 KP) stanowi bowiem,
że okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależ-
niony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi 3 miesiące, jeżeli pra-
cownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Z ustaleń Sądu Apelacyjnego – niezakwe-
stionowanych w żaden sposób w kasacji – wynika, że wypowiedzenie umowy o
pracę zostało skutecznie dokonane w dniu 23 czerwca 1997 r., ponieważ tego dnia
uczestniczącej w posiedzeniu Rady Nadzorczej powódce przewodniczący Rady
odczytał pismo wypowiadające jej umowę o pracę w związku z odwołaniem jej ze
składu Zarządu, co oznaczało skuteczne złożenie przez pracodawcę tego właśnie
dnia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę. Okres wypowiedzenia
upłynął w związku z tym 30 września 1997 r., kiedy to umowa uległa rozwiązaniu.
Przy tego rodzaju ustaleniach faktycznych zarzut naruszenia art. 36 § 1 pkt 1 KP jest
nietrafny, ponieważ pracodawca prawidłowo zastosował 3-miesięczny okres wypo-
wiedzenia. Drugi z tych przepisów (art. 61 KC) stanowi, że oświadczenie woli, które
ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób,
że mogła zapoznać się z jego treścią. Z ustaleń Sądu Apelacyjnego wynika, że po-
wódka została zapoznana z treścią oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu jej
umowy o pracę w dniu 23 czerwca 1997 r. Odmowa przyjęcia pisma odczytanego jej
przez przewodniczącego Rady Nadzorczej nie wpływała na skuteczność dokonane-
go wypowiedzenia. Pismo zawierające potwierdzenie dokonanego wypowiedzenia
zostało wysłane pocztą i dotarło do powódki 3 lipca 1997 r., co nie wpłynęło jednak
na przesunięcie o jeden miesiąc rozpoczęcia i zakończenia biegu okresu wypowie-
dzenia.
W uzasadnieniu kasacji twierdzi się, że wypowiedzenia powódce umowy o
pracę mógł dokonać wyłącznie Zarząd Spółdzielni, a nie Rada Nadzorcza. Chodzi
zatem o to, kto (jaka osoba lub jaki organ) powinien złożyć za pracodawcę będącego
jednostką organizacyjną oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy. Zdaniem po-
wódki czynności z zakresu prawa pracy dokonał w stosunku do niej niewłaściwy or-
8
gan pozwanej Spółdzielni. Pogląd ten nie został jednak powiązany z odpowiednim
zarzutem naruszenia prawa materialnego, ponieważ w kasacji nie powołano naru-
szenia art. 31
§ 1 KP, a materii regulowanej przez ten właśnie przepis dotyczą wywo-
dy skarżącej. Kasacja nie zawiera zatem adekwatnego zarzutu odnoszącego się do
składania oświadczeń woli w imieniu pracodawcy (dokonywania za pracodawcę
czynności w sprawach z zakresu prawa pracy). W prawie pracy przyjmuje się, że
czynności pracodawcy dotyczące rozwiązania stosunku pracy są skuteczne, choćby
były wadliwe. Inaczej mówiąc, czynności pracodawcy zmierzające do rozwiązania
stosunku pracy nie są bezwzględnie nieważne, nawet gdyby były wadliwe, lecz są
zaskarżalne, w drodze powództwa o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o
przywrócenie do pracy. Złożenie oświadczenia o rozwiązaniu z powódką umowy o
pracę za wypowiedzeniem przez niewłaściwy organ pozwanej Spółdzielni nie skut-
kowałoby nieważności tej czynności, mogłoby stanowić jedynie podstawę do uzna-
nia, że wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, a zatem
powódce przysługują roszczenia wskazane w art. 45 § 1 KP. Niezależnie od tych
uwag podnieść należy, że stanowisko powódki jest niekonsekwentne. Z jednej strony
twierdzi ona bowiem, że czynności pracodawcy obejmujące wypowiedzenie jej
umowy o pracę były nieważne i są pozbawione jakiejkolwiek mocy prawnej, co ozna-
czałoby, że umowa o pracę nie została w ogóle wypowiedziana i stosunek pracy trwa
nadal, z drugiej strony dochodzi odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie
umowy o pracę, co oznacza, że w jej przekonaniu stosunek pracy uległ jednak roz-
wiązaniu.
Problem dotyczący tego, który organ pozwanej Spółdzielni – Zarząd czy Rada
Nadzorcza – powinien był podjąć czynność prawną obejmującą oświadczenie woli o
rozwiązaniu umowy o pracę z powódką, a zatem problem właściwej reprezentacji
pracodawcy przy wypowiadaniu umowy o pracę powódce jako członkowi Zarządu,
powinien być rozstrzygnięty w oparciu o przepisy Prawa spółdzielczego oraz Statutu
Spółdzielni w powiązaniu z art. 31
KP. Problem ten prawidłowo rozwiązał Sąd Apela-
cyjny, uznając, że organem właściwym do wypowiedzenia powódce umowy o pracę
była Rada Nadzorcza. Zgodnie z art. 46 § 1 pkt 8 Prawa spółdzielczego do zakresu
działania rady należy reprezentowanie spółdzielni przy czynnościach prawnych do-
konywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu. Z kolei z art. 52 § 1 Prawa
spółdzielczego wynika, że z członkami zarządu zatrudnionymi w spółdzielni na pod-
stawie umowy o pracę nawiązuje stosunek pracy (zawiera umowę o pracę) rada
9
spółdzielni (podobną regulację mieści w sobie § 90 ust. 3 Statutu pozwanej, zgodnie
z którym z członkami Zarządu zatrudnionymi w Spółdzielni Rada Nadzorcza nawią-
zuje stosunek pracy – stosownie do wymogów Kodeksu pracy). Skoro rada spół-
dzielni jest organem właściwym do zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu, to
może również umowę tę wypowiedzieć, jeżeli w chwili wypowiadania umowy zatrud-
niony na podstawie tej umowy członek zarządu pełni jeszcze tę funkcję. Kompeten-
cja rady spółdzielni do dokonania czynności prawnych między spółdzielnią a człon-
kiem zarządu ogranicza się bowiem do czynności dotyczących aktualnego członka
zarządu i nie rozciąga się na byłych członków tego organu po ich odwołaniu (por.
wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 1997 r., I PKN 67/97, OSNAPiUS 1998 nr 1,
poz. 7). W rozpoznawanej sprawie czynność odwołania powódki z funkcji członka
Zarządu pozwanej Spółdzielni oraz czynność wypowiedzenia powódce umowy o
pracę były jednoczesne – dokonały się na tym samym posiedzeniu Rady Nadzorczej
w dniu 23 czerwca 1997 r. - a zatem wypowiedzenia mogła dokonać Rada, ponieważ
do chwili wypowiedzenia umowy powódka pełniła jeszcze funkcję członka Zarządu.
Wskazany w kasacji art. 49 § 2 Prawa spółdzielczego (w związku z § 90 Sta-
tutu, bez bliższego określenia, o który z czterech ustępów tego paragrafu chodzi) nie
miał zastosowania w sprawie ze stosunku pracy. Przepis ten stanowi, że członków
zarządu, w tym prezesa i jego zastępców, wybiera i odwołuje, stosownie do posta-
nowień statutu, rada lub walne zgromadzenie; odwołanie wymaga pisemnego uza-
sadnienia. Zgodnie z treścią § 90 ust. 1 i ust. 2 Statutu organem właściwym do wybo-
ru oraz odwołania członków Zarządu jest Rada Nadzorcza, ale członków Zarządu
może też odwołać Zebranie Przedstawicieli. Przepisy te dotyczą stosunku organiza-
cyjnego (cywilnoprawnego) między spółdzielnią i członkiem zarządu, związanego z
pełnieniem funkcji ustawowego i statutowego organu spółdzielni, a nie stosunku
pracy członka zarządu zatrudnionego przez spółdzielnię. Rozważając prawidłowość
(oceniając zasadność i zgodność z prawem) wypowiedzenia powódce umowy o
pracę, Sąd Apelacyjny nie miał zatem podstaw do zastosowania art. 49 § 2 Prawa
spółdzielczego i - w odniesieniu do roszczeń powódki wynikających ze stosunku
pracy – nie mógł go naruszyć. Częściowo błędnie wskazana podstawa prawna oceny
kompetencji organu uprawnionego do dokonania w stosunku do powódki czynności z
zakresu prawa pracy nie wpływa jednak na zgodność z prawem i prawidłowość sa-
mego rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego.
10
Nie miało również miejsca zarzucane w kasacji naruszenie art. 45 § 1 KP w
związku z art. 471
KP. Przepis art. 45 § 1 KP stanowi samoistną podstawę roszczeń
pracownika w razie bezzasadności (braku uzasadnionej przyczyny) wypowiedzenia.
Jeżeli jednak pracownik wyprowadza swoje roszczenia z faktu wypowiedzenia mu
umowy o pracę z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów, musi połączyć ten
przepis z innymi, konkretnie wskazanymi przepisami prawa regulującymi wypowia-
danie umów o pracę (np. co do formy pisemnej oświadczenia pracodawcy, podania
przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie, konsultacji związkowej, ustawowego
okresu wypowiedzenia, właściwej reprezentacji pracodawcy itd.). W rozpoznawanej
sprawie chodziło w istocie o właściwą reprezentację pracodawcy przy wypowiadaniu
umowy, a więc o art. 31
KP, jednak tego przepisu – jak wcześniej wspomniano – ka-
sacja nie wskazuje.
Uznając kasację za pozbawioną uzasadnionych podstaw Sąd Najwyższy od-
dalił ją stosownie do art. 39312
KPC. O kosztach orzeczono na podstawie art. 102
KPC.
========================================