Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 listopada 2000 r.
I PKN 115/00
Odwołanie członka drużyny ratownictwa górniczego działający na pod-
stawie zarządzenia Nr 5 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 24 stycznia 1961
r. znak: DG - 14345/60 w sprawie organizacji ratownictwa górniczego w kopal-
niach węgla nie wymaga wypowiedzenia warunków pracy i płacy (art. 42 § 1
KP).
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Roman
Kuczyński (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2000 r. sprawy z po-
wództwa Alfreda B. przeciwko Kopalni Węgla Kamiennego „B.” Spółce Akcyjnej w B.
o wynagrodzenie i inne roszczenia, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 17 sierpnia 1999 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 17 lipca 1998 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lublinie oddalił
powództwo Alfreda B. przeciwko Kopalni Węgla Kamiennego „B.” SA w B. o wyna-
grodzenie z tytułu członkostwa w drużynie ratowniczej i wzrost innych świadczeń
pieniężnych wynikających z tego wynagrodzenia. Sąd Rejonowy ustalił, że powód
został członkiem drużyny ratowniczej jeszcze podczas zatrudnienia w Kopalni Węgla
Kamiennego „P.” w R.Ś., gdzie pracował do 30 września 1986 r., przeszedł do pracy
w Kopalni „P.-W.” w B. i został automatycznie włączony do drużyny ratowniczej. W
KWK „B.” w latach 1989-1991 pełnił funkcję przewodniczącego KZ NSZZ „Solidar-
ność” i nadal jest członkiem tej Komisji, zaś na początku 1992 r. wybrany został na
członka Rady Pracowniczej tej Kopalni, a następnie do Rady Nadzorczej. W dniu 30
marca 1994 r. Kierownik Ruchu wydał polecenie przełożonemu powoda skreślenia
2
go z członkostwa drużyny ratowniczej z powodu utraty zaufania do niego, konflikto-
wego charakteru i braku odpowiednich predyspozycji psychicznych wymaganych od
ratownika górniczego. Spośród warunków wymaganych dla ratowników górniczych
(załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 5 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 24 stycz-
nia 1961 r.) na pierwszym miejscu wymienione jest posiadanie właściwości psychicz-
nych (szybka orientacja, odwaga, karność, obowiązkowość). Takie same wymagania
są powtórzone w wytycznych i instrukcjach w sprawie ratownictwa górniczego (Cen-
tralnej Stacji Ratownictwa Górniczego z 1974 r.). W oparciu o zeznania świadków i
stron oraz dokumenty i akta osobowe Sąd Rejonowy uznał, że powód przejawiał nie-
subordynację, krytykował i kwestionował większość decyzji przełożonego, nie był
wystarczająco dyspozycyjny, miał konfliktowy charakter. Stwierdził też Sąd pierwszej
instancji, że dodatek do wynagrodzenia z tytułu członkostwa w drużynie ratowniczej
nie stanowił istotnego elementu umowy o pracę i w razie ustania tego członkostwa
nie jest wymagane wypowiedzenie warunków pracy lub płacy (art. 42 § 2 KP), przy
czym gdyby podzielić w tej kwestii pogląd powoda należałoby uznać, iż uchybił on
terminowi z art. 264 § 1 KP (pozew wniósł niemal 3 lata po odwołaniu go z drużyny
ratowniczej).
Wyrokiem z dnia 17 sierpnia 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie oddalił apelację powoda od wyżej przytoczonego wyroku,
podzielając jego stanowisko w całej rozciągłości. Sąd drugiej instancji zauważył
nadto, że powód był ratownikiem z nominacji Okręgowej Stacji Ratownictwa Górni-
czego w Z. jako pracownik KWK „P.” w R.Ś. do 28 lutego 1986 r., a nie pracodawcy,
co dowodzi, że członkostwo drużyny ratowniczej istnieje poza stosunkiem pracy i
podlega innym kryteriom niż stosunek pracy. Dlatego też roszczenia płacowe przy-
padające za okres po odwołaniu z drużyny ratowniczej nie mają uzasadnienia.
Kasacja powoda od powyższego wyroku zarzuca naruszenie art. 42 KP przez
przyjęcie, ze pozbawienie dodatku z tytułu członkostwa w drużynie ratowniczej nie
powodowało zmiany umowy o pracę, art. 264 § 1 KP przez przyjęcie, że powód
uchybił terminowi określonemu w tym przepisie oraz art. 233 § 1 KPC przez przyję-
cie, że powód był niezdyscyplinowanym pracownikiem i że zasadna była decyzja od-
wołania go z drużyny ratowniczej oraz art. 328 § 2 i 391 KPC przez nieustosunkowa-
nie się do zarzutów apelacji dotyczących naruszenia przepisów prawa procesowego.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
3
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Już na samym wstępie jest
ona niekonsekwentna, z jednej strony domagając się stosowania do odwołania z
drużyny ratowniczej art. 42 KP, z drugiej zaś przecząc uchybieniu terminowi z art.
264 § 1 KP. Trzeba zatem zaznaczyć, że zgodnie z art. 42 § 1 KP do wypowiedzenia
wynikających z umowy warunków pracy i płacy stosuje się przepisy o wypowiedzeniu
umowy o pracę. Przepis art. 264 § 1 KP stanowi, ze odwołanie od wypowiedzenia
umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wy-
powiadającego umowę o pracę. Powoda odwołano z drużyny ratowniczej 30 marca
1994 r., zaś pozew „o przywrócenie wpisu do drużyny ratowników” i o odszkodowa-
nie za utracone zarobki wniósł on po upływie prawie trzech lat, a więc z rażącym na-
ruszeniem terminu. Poza tym roszczenia na tle wypowiedzenia podlegają ocenie w
płaszczyźnie jego zasadności z art. 45 § 1 KP, gdy tymczasem ani pozew, ani apela-
cja bądź kasacja nie odnoszą się do tego przepisu.
Z całą jednak stanowczością należy stwierdzić, że przekonanie powoda o ko-
nieczności stosowania art. 42 § 1 KP do odwołania z drużyny ratowniczej i pozba-
wienia dodatku za członkostwo w tej drużynie jest w całej rozciągłości pozbawione
podstaw prawnych. Art. 42 § 1 KP wyraźnie stanowi, że przepisy o wypowiedzeniu
umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy
warunków pracy i płacy. Tymczasem członkostwo powoda w drużynie ratowniczej nie
wynikało z umowy o pracę ani w sposób wyraźny ani dorozumiany. Powód mógłby
być członkiem takiej drużyny, nie będąc pracownikiem pozwanej Kopalni, co wynika
z przeanalizowanych wnikliwie przez Sąd pierwszej instancji podstaw mianowania na
ratownika. Status ratownika rządzi się odrębnymi kryteriami i wymaganiami, nie pod-
dającymi się ocenie w ramach stosunku pracy. Stosowanie zatem do członkostwa
drużyny ratowniczej np. funkcji ochronnej prawa pracy prowadziłoby do nonsensu,
gdyby np. nie można było ratownika, nie posiadającego już odpowiednich predyspo-
zycji fizycznych lub psychicznych odwołać z drużyny z uwagi na pełnioną funkcję
(związkową, radnego itp.). Skoro więc do odwołania członkostwa w drużynie
ratowniczej nie można stosować przepisów prawa pracy, brak jest podstaw prawnych
do traktowania tego odwołania jako wypowiedzenia zmieniającego (w tym i terminów
z art. 264 § 1 KP).
Za chybione uznać należy zarzuty kasacji odnoszące się do naruszenia art.
233 § 1 KPC, gdyż Sąd drugiej instancji podzielając stanowisko sądu pierwszej in-
4
stancji ograniczył się tylko do stwierdzenia, że fakt odwołania powoda z drużyny z
przyczyn wskazanych w piśmie z dnia 30 marca 1994 r. miał miejsce. Jeżeli nato-
miast Sąd drugiej instancji oddala apelację, akceptując zarówno dokonane przez sąd
pierwszej instancji ustalenia faktyczne, jak i przyjętą przez ten sąd podstawę prawną
zaskarżonego orzeczenia, to przytoczenie w uzasadnieniu orzeczenia sądu drugiej
instancji art. 385 KPC - co ma miejsce w przedmiotowej sprawie – jako podstawy
prawnej rozstrzygnięcia jest wystarczające (art. 328 § 2 w związku z art. 391 i 39319
KPC – por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97,
OSNC z 1999 r. nr 3, poz. 60).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================