Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 grudnia 2000 r.
II UKN 152/00
Pominięcie w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji, dokonującego
zmiany ustaleń faktycznych poczynionych w postępowaniu pierwszoinstancyj-
nym, oceny części materiału dowodowego może stanowić uchybienie, które
miało istotny wpływ na wynik sprawy i usprawiedliwia kasacyjny zarzut naru-
szenia art. 328 § 2 w związku z art. 233 § 1 i art. 382 KPC.
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Maria Tyszel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2000 r. sprawy z powódz-
twa Roberta K. przeciwko „I.-V.” S.A. Oddziałowi w K. - Grupie Opakowań - Zakła-
dowi Prodykcyjnemu w R.M. o zadośćuczynienie, na skutek kasacji powoda od wyro-
ku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 listopada 1999 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, przy
uwzględnieniu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 21 czerwca 1999 r. [...] zasądził na rzecz Roberta K. od „I.-V.” Spółki Akcyjnej
Oddziału w K. - Grupy Opakowań - Zakładu Produkcyjnego w R.M. kwotę 25.000 zł z
ustawowymi odsetkami od 17 lutego 1998 r. tytułem zadośćuczynienia w związku z
wypadkiem przy pracy, jakiemu w dniu 4 czerwca 1997 r. powód uległ w pracy u
strony pozwanej. Ponadto, Sąd zasądził kwotę 4.000 zł tytułem zwrotu kosztów za-
stępstwa adwokackiego i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.
Przyjęty za podstawę wyroku stan faktyczny przedstawia się następująco:
Powód, urodzony w 1974 r., student Politechniki, pracował u strony pozwanej
jako robotnik obsługujący rozdmuchiwarkę do butelek plastikowych. Dnia 4 czerwca
2
1997 r. o godzinie 2100
maszyna, którą obsługiwał uległa awarii. Po jej wyłączeniu
ręką poprawiał zaklinowany element. Po odblokowaniu zacięcia, maszyna włączyła
się i zmiażdżyła powodowi prawą dłoń. W protokole powypadkowym za przyczynę
wypadku uznano niedostateczne zabezpieczenie maszyny (brak osłony), nie stwier-
dzono natomiast okoliczności zawinionych przez powoda. Sąd uznał, że w świetle
zebranych dowodów brak jest podstaw do przyjęcia przyczynienia się powoda do
wypadku. Wskutek tego wypadku powód doznał częściowej amputacji prawej dłoni,
w tym 4 palców, i z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu ustalonego na 55 %
otrzymał jednorazowe odszkodowanie w kwocie 13.057 zł. Zdaniem Sądu, w tym
stanie faktycznym odpowiednią kwotą zadośćuczynienia, przewidzianego w art. 445
§ 1 KC, jest kwota 48.000 zł i - po odliczeniu wypłaconego powodowi jednorazowego
odszkodowania - zasądził na jego rzecz od strony pozwanej kwotę 25.000 zł.
W apelacji od tego wyroku powód zarzucając naruszenie art. 445 § 1 KC do-
magał się jego zmiany „przez uwzględnienie powództwa do kwoty 34.943 zł” stano-
wiącej matematyczną różnicę pomiędzy kwotą zadośćuczynienia uznaną przez Sąd
za stosowną a wypłaconym jednorazowym odszkodowaniem. Strona pozwana za-
rzucając wyrokowi sprzeczność ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego
przez przyjęcie, że powód nie przyczynił się do powstania szkody, a także narusze-
nie art. 233 § 1 KPC - przez niewłaściwą ocenę zeznań świadków, zwłaszcza
świadka S., wnosiła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa ponad kwotę 10.000 zł.
Obydwie strony wniosły też o ewentualne uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 24 listopada 1999 r. [...] oddalił apelacje zarówno powoda, jak i strony pozwanej.
Sąd ten uznał za prawidłowe zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd
pierwszej instancji, jak i wskazaną podstawę prawną, uznając jednakże, iż wniosko-
dawca w 30 % przyczynił się do powstania wypadku.
W kasacji, pełnomocnik powoda zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie
art. 362 KC „przez przyjęcie 30 % przyczynienia powoda mimo braku istnienia pod-
staw” oraz naruszenie art. 328 § 2 KPC - „przez ogólnikowe wskazanie na przyczy-
nienie się powoda bez analizy zebranego w sprawie materiału co skutkuje brakiem
rzetelnej oceny przesłanek w zakresie przyczynienia się i jego stopnia” i wniósł o
uchylenie wyroku Sądu drugiej instancji oraz wyroku Sądu pierwszej instancji w czę-
ści oddalającej powództwo i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego roz-
3
poznania.
Zgodnie z art. 39311
KPC, rozpoznając sprawę w granicach kasacji Sąd Naj-
wyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Zasadny jest zarzut naruszenia zaskarżonym wyrokiem art. 328 § 2 KPC w
zakresie, w jakim uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy fak-
tycznej rozstrzygnięcia. Przepis ten ma zastosowanie również do wyroku Sądu dru-
giej instancji, jeśli dokonuje odmiennych ustaleń od tych, które stanowiły podstawę
faktyczną zaskarżonego orzeczenia. W takiej sytuacji uzasadnienie powinno zawie-
rać ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł
i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.
Ustalając, że powód w 30 procentach przyczynił się do powstania wypadku Sąd ten
jedynie ogólnikowo stwierdził, że: „Nie ma racji Sąd meriti, gdy przyjmuje, że powód
nie przyczynił się do zaistniałego wypadku”. Przeprowadzone dowody (w szczegól-
ności ustna opinia biegłego oraz zeznania świadka K.) jednoznacznie wskazują, że
do wypadku nie doszłoby gdyby powód przed przystąpieniem do odblokowania ma-
szyny wyłączył ją z sieci zasilania. Ponadto, przyczynienie powoda przejawia się w
samym fakcie podjęcia się naprawy awarii, mimo braku uprawnień w tym zakresie i
bez uprzedniego powiadomienia o awarii obecnego na hali brygadzisty. Z drugiej
strony Sąd Apelacyjny uwzględnił okoliczność, podnoszoną także przez Sąd meriti,
„iż powód nie był pracownikiem doświadczonym, a działanie swe podjął niewątpliwie
w interesie zakładu pracy. Z tych względów przyczynienie powoda uznać trzeba tylko
za częściowe - w okolicznościach obecnej sprawy nie przekraczające 30 % - i w
takim właśnie zakresie, na podstawie art. 362 KC, obniżyć należało z tytułu wypadku
sumę odszkodowania.”
Sąd Apelacyjny pominął stanowisko Komisji sporządzającej protokół powy-
padkowy, która jako przyczynę wypadku przyjęła brak osłony maszyny oraz to, na co
zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji, że u strony pozwanej zasadą było naprawia-
nie drobnych awarii przez samych pracowników a „taką awarię usunąłby każdy inny
pracownik”. Wydając zaskarżony wyrok, Sąd Apelacyjny nie ustalił, że awaria, jaką
powód usuwał, nie należała zwyczajowo do takiej kategorii. Słusznie podniesiono w
uzasadnieniu kasacji, że Sąd Apelacyjny pominął też wyniki dochodzenia prowa-
dzonego przez prokuraturę zwłaszcza opinię biegłego znajdującą w jej aktach, we-
4
dług której: „nastąpiło nagłe zablokowanie maszyny bez włączenia ostrzegawczego
sygnału dźwiękowego i świetlnego (...) co świadczy o niesprawności maszyny w
zakresie układów sterowniczych.” Na taką przyczynę wypadku może też wskazywać
- również pominięte w zaskarżonym wyroku - ustalenie Sądu pierwszej instancji, że
nie powiodła się podjęta przez świadka Leszka S. próba wyłączenia maszyny (po
usunięciu przez powoda blokującego elementu) przyciskiem awaryjnym, a: „zasad-
niczą przyczyną wypadku był brak osłon, nieprawdziwa informacja w instrukcji obsłu-
gi oraz zbyt intensywne eksploatowanie maszyny.”
Wskazane mankamenty uzasadnienia zaskarżonego wyroku uniemożliwiają
kasacyjną kontrolę prawidłowości ustaleń stanowiących podstawę faktyczną zaskar-
żonego wyroku i uzasadniają kasacyjny zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny art.
328 § 2 KPC. Pominięcie w uzasadnieniu wyroku oceny części materiału dowodow-
ego jest uchybieniem, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zasadność
tego zarzutu usprawiedliwia podstawę kasacyjną przewidzianą w art. 3931
pkt 2 KPC
mimo ujawnionej w kasacji nieporadności w jej przytoczeniu i uzasadnieniu. Niepo-
radnością lub nienależytą starannością jest bowiem ograniczenie kasacji do sformu-
łowania tylko zarzutów naruszenia konkretnych przepisów bez odniesienia się do
nich w uzasadnieniu. Sąd Najwyższy jednakże uwzględnił ten zarzut, ponieważ
przytoczony w uzasadnieniu opis postępowania pozwala zarówno na jego powiąza-
nie z ustawową podstawą kasacji, jak i na ocenę istotności wpływu zarzucanego na-
ruszenia na wynik sprawy.
Sąd Najwyższy natomiast za bezprzedmiotowy uznaje zarzut naruszenia za-
skarżonym wyrokiem art. 362 KC. Jest to bowiem zarzut wynikający z podstawy
określonej w art. 3931
pkt 1 KPC, czyli naruszenia prawa materialnego, lecz autor ka-
sacji nie określił czy jest to naruszenie tego przepisu przez jego błędną wykładnię,
czy też niewłaściwe zastosowanie, a w uzasadnieniu kasacji brak jest wywodu praw-
nego usprawiedliwiającego tę podstawę. Sąd Najwyższy w swym jednolitym, wielo-
krotnie publikowanym orzecznictwie wyjaśniał, że nie jest jego rolą poszukiwanie ar-
gumentów uzasadniających kasację, to osoba uprawniona do wniesienia tego ściśle
prawnego środka zaskarżenia ma usprawiedliwić przytoczone podstawy kasacyjne.
W kasacji, wniesionej na podstawie art. 3931
pkt 1 KPC usprawiedliwieniem tym jest
stosowny wywód prawny, którego w rozpatrywanej sprawie kasacja nie zawiera. Nie-
poradnością lub też przejawem niedbalstwa jest też to, że w sposób oczywisty autor
kasacji, zarzucając naruszenie art. 362 KC, pozostawia domyślności Sądu Najwyż-
5
szego do czego to powód się przyczynił (względnie się nie przyczynił) w 30 %, nato-
miast ani jednym zdaniem nie nawiązuje w uzasadnieniu kasacji do prawnych pojęć
„szkody” oraz „winy”, o których ten przepis stanowi.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz
art. 39313
KPC, Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji wyroku.
========================================