Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 22 lutego 2001 r.
III RN 78/00
Sobota jest dniem ustawowo wolnym od pracy w rozumieniu art. 57 § 4
KPA.
Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2001 r. sprawy ze skargi Je-
rzego D. na decyzję Izby Skarbowej w W. z dnia 23 lutego 1999 r. [...] w przedmiocie
odmowy potrącenia zobowiązania podatkowego, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie [...] od postanowienia
Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia
20 września 1999 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu postano-
wieniem z dnia 20 września 1999 r. [...] odrzucił skargę Jerzego D. na decyzję Izby
Skarbowej w W. z dnia 23 lutego 1999 r. w przedmiocie odmowy potrącenia zobo-
wiązania podatkowego.
W ocenie Sądu skarga została wniesiona po upływie trzydziestu dni od dnia
doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie (art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 11
maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - Dz.U. Nr 74 poz. 368 ze zm.).
Ze znajdującego się w aktach sprawy zwrotnego poświadczenia odbioru wynika, że
zaskarżoną decyzję doręczono Jerzemu D. w dniu 18 marca 1999 r., w związku z
czym powyższy termin upłynął z dniem 17 kwietnia 1999 r. Tymczasem skarżący
wniósł skargę osobiście do Sądu w dniu 19 kwietnia 1999 r., a zatem należało odrzu-
cić skargę jako wniesioną po upływie terminu.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżył powyższe postanowie-
2
nie rewizją nadzwyczajną, w której zarzucił rażące naruszenie art. 57 § 4 KPA i art.
161 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137,
poz. 926 ze zm.) w związku z art. 59 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Są-
dzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 78, poz. 368 ze zm.) oraz w związku z art. 2, art. 45
ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, a także rażące naruszenie art. 27 ust. 2 ustawy
z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym; wskazując na powyż-
sze podstawy wniósł o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy Naczelnemu
Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we Wrocławiu do ponowne-
go rozpoznania.
W ocenie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w orzecznictwie Na-
czelnego Sądu Administracyjnego dominujący jest pogląd, że dodatkowe dni wolne
od pracy, w tym soboty, zarówno przed nowelizacją Kodeksu pracy dokonaną
ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110), jak i po dniu wejścia w życie tej nowelizacji, tj.
po dniu 2 czerwca 1996 r., nie są w rozumieniu art. 57 § 4 KPA oraz art. 115 KC
dniami uznanymi za wolne od pracy.
Z przeglądu unormowań dotyczących obliczania terminów zawartych w KPA,
które mają również zastosowanie w postępowaniu przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym, jak i w Ordynacji podatkowej, wynika, że regulacje kodeksowe są
mniej korzystne dla podatnika. Ordynacja podatkowa rozszerza bowiem dyspozycję
art. 57 § 4 KPA stanowiąc, że również gdy koniec terminu przypada w sobotę (a nie
tylko na dzień ustawowo wolny od pracy), za ostatni dzień terminu uważa się na-
stępny po dniu lub dniach wolnych od pracy. W ocenie Prezesa Naczelnego Sądu
Administracyjnego takie zróżnicowanie regulacji dotyczące obliczania terminów nie
da się pogodzić z Konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2
Konstytucji RP), a w szczególności z mieszczącą się w niej zasadą zaufania oby-
wateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Brak bowiem jakichkolwiek racjo-
nalnych podstaw do różnicowania sytuacji prawnej podatnika w zakresie przysługu-
jącego mu prawa do wnoszenia środków zaskarżenia w zależności tylko od tego, czy
sprawa podatkowa toczy się przed organami podatkowymi czy też przed Naczelnym
Sądem Administracyjnym. W niniejszej sprawie Sąd stosując przepis art. 57 § 4 KPA
w związku z art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, pominął równole-
gle obowiązujący w postępowaniu podatkowym art. 161 § 4 Ordynacji podatkowej i
przez to rażąco naruszył te przepisy, a w konsekwencji także przepisy art. 2, art. 45
3
ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, zaś odrzucenie skargi nastąpiło rów-
nież z obrazą art. 27 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna ma usprawiedliwione podstawy. Trafny jest zarzut ra-
żącego naruszenia zaskarżonym wyrokiem przepisu art. 59 ustawy z dnia 11 maja
1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 78, poz. 368 ze zm.) w
związku z art. 57 § 4 KPA, który stanowi, że jeżeli koniec terminu przypada na dzień
ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny
dzień powszedni. Nie jest natomiast trafny zarzut rażącego naruszenia przepisu art.
161 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137,
poz. 926 ze zm.), bowiem w sprawach nie unormowanych w ustawie o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym do postępowania, także w sprawach podatkowych, przed
Sądem nie stosuje się odpowiednio przepisów Ordynacji podatkowej, lecz wymie-
nione w art. 59 tej ustawy przepisy KPA, w tym przepis art. 57 Kodeksu.
W rozpoznawanej sprawie jest sporne, czy powyższy przepis ma zastosowa-
nie w przypadku, gdy koniec trzydziestodniowego terminu do wniesienia skargi do
Naczelnego Sądu Administracyjnego przypadł na dzień będący wolną sobotą. W do-
tychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyj-
nego przyjmowano konsekwentnie, że wolna sobota nie jest dniem ustawowo wol-
nym od pracy w rozumieniu powyższego przepisu ((por. wyrok NSA z dnia 4 czerwca
1993 r., SA/Wr 429/93 - ONSA 1993 Nr 4, poz. 114; postanowienie NSA z dnia 31
marca 1999 r., III SA 5100/98 - niepublikowane; postanowienie SN z dnia 9 kwietnia
1997 r., I PKN 81/97 OSNAPiUS 1998 Nr 3, poz. 86; postanowienia SN z dnia 28
listopada 1997 r., I CZ 144/97 - OSNC 1998 z. 6, poz. 95). Należy jednakże przyjąć,
że przepisy określające zasady liczenia terminów ustawowych, których zachowanie
warunkuje skuteczne dokonanie przez stronę czynności procesowych, powinny być
interpretowane i stosowane przy uwzględnieniu konstytucyjnych gwarancji prawa do
sądu, które wynikają z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji RP oraz, że prze-
pis art. 57 § 4 KPA ma służyć nie tylko zdyscyplinowaniu strony do przestrzegania
ustawowo określonego terminu do wniesienia skargi, ale równocześnie nakazuje tak
liczyć ostatni dzień tego terminu, aby - obiektywnie rzecz ujmując - strona miała za-
pewnione normalne warunki dla skorzystania z prawa do wniesienia skargi także w
4
ostatnim dniu terminu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2000 r., III
RN 195/99, OSNAPiUS 2000 nr 24, poz. 884).
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd Najwyższy dokonał prawid-
łowej interpretacji funkcjonalnej, która „wychodzi z założenia, że przepis art. 57 § 4
KPA (analogicznie art. 115 KC w związku z art. 165 § 1 KPC) ma służyć nie tylko
zdyscyplinowaniu strony do przestrzegania ustawowo określonego terminu do wnie-
sienia skargi, ale równocześnie nakazuje tak liczyć ostatni dzień tego terminu, aby -
obiektywnie rzecz ujmując - strona miała zapewnione normalne warunki dla skorzys-
tania z prawa do wniesienia skargi także w ostatnim dniu terminu do jej wniesienia.
Należy mieć przeto na uwadze, że wprawdzie z art. 57 § 5 KPA w związku z art. 59
oraz art. 35 ust. 1 ustawy o NSA (analogicznie z art. 165 § 2 KPC) wynika, iż termin
do wniesienia skargi uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem skarga
została wniesiona bezpośrednio do Sądu (sądowego biura podawczego) lub została
nadana w polskiej placówce pocztowej albo złożona w polskim urzędzie konsular-
nym, ale równocześnie oficjalnie wiadomo, że w soboty nie są czynne ani sądy (są-
dowe biura podawcze), ani urzędy konsularne; natomiast placówki pocztowe są
czynne tylko w ograniczonym zakresie (podobnie, jak w dni wolne od pracy). Ozna-
cza to, że - obiektywnie rzecz biorąc - w istniejących warunkach organizacji życia
publicznego, także wtedy, gdy ostatni dzień do wniesienia skargi upływa w sobotę
(analogicznie, jak to ma miejsce w dniu ustawowo wolnym od pracy), strona nie ma
zapewnionych normalnych warunków dla skorzystania z prawa do wniesienia skargi
(okoliczność tę trafnie uwzględnił również wprost sam ustawodawca w sformułowa-
niu art. 161 § 4 Ordynacji podatkowej; por. także wyrok NSA z dnia 18 czerwca 1998
r., 1 SA/Po 1793/97 - niepublikowany). Dlatego należy stanąć na stanowisku, że je-
dynie funkcjonalna, a nie literalna i formalna zarazem, interpretacja użytego w art. 57
§ 4 KPA (i analogicznie w art. 115 KC) zwrotu "dzień ustawowo wolny od pracy",
pozwala na stosowanie tego przepisu w sposób zgodny z konstytucyjnymi gwaran-
cjami prawa do sądu, jakie wynikają z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 w związku z
art. 2 Konstytucji RP.”
W konsekwencji należy przyjąć, że zaskarżone postanowienie Naczelnego
Sądu Administracyjnego, które wydane zostało w wyniku zastosowania literalnej i
formalnej zarazem interpretacji art. 57 § 1 KPA w związku z art. 59 oraz art. 35 ust. 1
ustawy o NSA, rażąco naruszyło konstytucyjnie gwarantowane prawo strony do
sądu.
5
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================

III RN 78/00

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia