Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 27 lutego 2001 r.
I PKN 271/00
Wszczęcie postępowania karnego w sprawie o działanie dyrektora na
szkodę przedsiębiorstwa państwowego nie zobowiązuje sądu pracy do zawie-
szenia postępowania (art. 177 § 1 pkt 4 KPC) w sprawie o odprawę z art. 39 ust.
1 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80 ze zm.), jeżeli wyłączną przyczyną od-
wołania dyrektora było ustanowienie zarządu komisarycznego (art. 66 ust. 2 tej
ustawy).
Przewodniczący: SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Jadwiga Skibińska-
Adamowicz, Roman Kuczyński (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2001 r. sprawy z powództwa
Krzysztofa S. przeciwko Zakładom Systemów Automatyki „M.” w P. o zapłatę, na
skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13
stycznia 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację,
zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 750 zł (siedemset pięćdzie-
siąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 21 września 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Poznaniu uwzględnił roszczenie Krzysztofa S. przeciwko Zakładom
Systemów Automatyki „M.” w P. i zasądził na jego rzecz kwotę 16.029 zł tytułem od-
prawy w związku z odwołaniem ze stanowiska dyrektora przedsiębiorstwa państwo-
wego z uzasadnieniem, iż powód nie został odwołany na podstawie przepisu art. 65
ust. 1a i art. 37a ust. 1 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach pań-
stwowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80 ze zm.), wobec czego od-
2
mowa wypłacenia odprawy przez zarządcę komisarycznego przedsiębiorstwa z po-
wołaniem się na przepis art. 39 ust. 2 pkt 2 i 3 tej ustawy była nieuzasadniona.
Stanowisko Sądu Okręgowego podzielił Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Poznaniu, który wyrokiem z dnia 13 stycznia 2000 r. oddalił
apelację strony pozwanej. Sąd drugiej instancji podniósł, że powód został odwołany
ze stanowiska dyrektora na podstawie przepisu art. 66 ust. 2 ustawy o przedsiębior-
stwach państwowych ze względu na ustanowienie zarządu komisarycznego. Odwo-
łanie powoda nie nastąpiło zatem z przyczyn określonych w art. 37a omawianej
ustawy i nie może mieć do niego zastosowania przepis art. 39 ust. 2 tej ustawy wy-
mieniający przypadki, w których odprawa nie przysługuje. Sąd Apelacyjny przytoczył
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1998 r., I PKN 144/98 (OSNAPiUS 1999 nr
12, poz. 390), według którego odwołanemu dyrektorowi przedsiębiorstwa państwo-
wego na podstawie art. 66 ust. 2 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych w
związku z wszczęciem postępowania naprawczego i ustanowienia zarządu komisa-
rycznego nad przedsiębiorstwem, bez wskazania żadnej innej przyczyny odwołania,
przysługuje prawo do odprawy przewidzianej w art. 39 ust. 1 tej ustawy.
Kasacja pozwanego od powyższego wyroku zarzuca naruszenie przepisów
postępowania, a w szczególności naruszenie art. 177 § 1 pkt 4 KPC przez nie-
uwzględnienie, że przeciwko powodowi zostało wszczęte postępowanie w związku z
działaniem na szkodę pozwanego przedsiębiorstwa, oraz naruszenie prawa mate-
rialnego - art. 39 ust. 2 pkt 2 i art. 37a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 65 ust. 1 ustawy o
przedsiębiorstwach państwowych.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Zgodnie z przepisem art.
39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, bierze jednak z
urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Nie stwierdzając w przedmiotowej
sprawie nieważności postępowania, Sąd Najwyższy nie jest obowiązany doszukiwać
się w zaskarżonym wyroku naruszenia jeszcze innych przepisów postępowania poza
wymienionym w kasacji przepisem art. 177 § 1 pkt 4 KPC, który kasacja wskazała
jako naruszony „w szczególności”. Oznacza to, że Sąd Najwyższy związany jest
ustaleniami faktycznymi zaskarżonego wyroku (przyjętymi za Sądem pierwszej in-
stancji), z tych zaś wynika, iż powód został przez Wojewodę P. odwołany z dniem 24
3
sierpnia 1998 r. ze stanowiska dyrektora przedsiębiorstwa na podstawie art. 66 ust. 2
ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Wymieniony
przepis stanowi, że „z chwilą ustanowienia zarządu komisarycznego organy przed-
siębiorstwa ulegają rozwiązaniu. Organ założycielski odwołuje dyrektora przedsię-
biorstwa”. Z kolei przepis art. 39 ust. 1 wymienionej ustawy stanowi, że w wypadku
odwołania dyrektorowi przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wy-
nagrodzenia. Przepis ustępu drugiego tego artykułu wymienia przypadki, w których
odprawa nie przysługuje. Wśród nich powołany jest przepis art. 37a ust. 1 ustawy,
według którego organ założycielski może odwołać dyrektora, jeżeli dyrektor w
związku z pełnieniem funkcji dopuszcza się: 1) rażącego naruszenia prawa, 2) zaist-
niały przesłanki określone w art. 52 § 1 lub art. 53 § 1 KP, 3) przedsiębiorstwo pań-
stwowe przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wypełnia wobec Skarbu Państwa
zobowiązań z tytułu podatków, 4) przedsiębiorstwo państwowe przekroczyło wskaź-
niki przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ustalone przez Komisję
Trójstronną do Spraw Społeczno-Gospodarczych lub Radę Ministrów, w trybie okre-
ślonym w ustawie z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania
przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2), co spowodowało pogorszenie sytuacji finanso-
wej przedsiębiorstwa. Zdaniem Sądu Najwyższego, powołanie w piśmie organu za-
łożycielskiego jako podstawy prawnej odwołania art. 66 ust. 2 ustawy o przedsiębior-
stwach państwowych, jest jednocześnie wskazaniem przyczyny odwołania w postaci
ustanowienia zarządu komisarycznego i jeżeli pismo to nie zawiera wskazania innych
przyczyn - w szczególności wymienionych w art. 37a ust. 1 tej ustawy ani też przy-
padków wymienionych w art. 39 ust. 2 pkt 1,3,4 i 5 tej ustawy - brak jest podstaw do
przypisywania decyzji odwołującej innych przyczyn niż w niej wskazanych. Tym sa-
mym brak jest podstaw do pozbawienia dyrektora prawa do odprawy, o której mowa
w art. 39 ust. 1 tej ustawy, gdyż ustanowienie zarządu komisarycznego samo przez
się nie pozbawia odwołanego dyrektora prawa do odprawy. W tej kwestii Sąd Naj-
wyższy podziela stanowisko Sądu Najwyższego zajęte w przytoczonym przez Sąd
drugiej instancji wyroku z dnia 20 maja 1998 r., I PKN 144/98. Jednocześnie należy
zauważyć, iż powołane w kasacji uchwały Sądu Najwyższego nie są adekwatne do
przedmiotowego stanu faktycznego. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego
1996 r., I PZP 31/95 (OSNAPiUS 1996 nr 18, poz. 263), wypowiadała się na temat
braku prawa do odprawy w razie odwołania dyrektora w związku z likwidacją przed-
4
siębiorstwa, również na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o pry-
watyzacji przedsiębiorstw państwowych, a nie tylko na podstawie art. 19 ustawy o
przedsiębiorstwach państwowych, zaś uchwała z dnia 20 kwietnia 1994 r., I PZP
17/94 (OSNAPiUS 1994 nr 3, poz. 41), dotyczyła prawa odwołanego dyrektora do
odprawy przewidzianej w art. 8 ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o szczególnych za-
sadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących za-
kładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Bez znaczenia zatem dla rozstrzygnięcia prawa do odprawy było istnienie ewentual-
nych przyczyn odwołania go przez organ założycielski ze stanowiska dyrektora
przedsiębiorstwa państwowego, jeżeli nie zostały one wskazane w decyzji o odwoła-
niu, co czyni zarzuty naruszenia wskazanych w kasacji przepisów prawa materialne-
go bezzasadnymi. Tym samym brak było przesłanek do zawieszenia postępowania z
urzędu na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 KPC. Postanowienie sądu w tej kwestii jest
uzależnione od jego oceny, czy ustalenie w drodze karnej czynu mogłoby wywrzeć
wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Skoro decyzja o odwołaniu dyrektora z
powodu ustanowienia zarządu komisarycznego zapadła dnia 20 sierpnia 1998 r., zaś
Prokuratura Rejonowa w P. wszczęła postępowanie w sprawie (a nie przeciwko oso-
bie) w 1999 r., to brak jest podstaw do przyjęcia, że wyniki tego postępowania mo-
głyby zmienić podstawę wcześniejszej decyzji o odwołaniu, której skutek już nastąpił.
Zarzut naruszenia zatem przepisu art. 177 § 1 pkt 4 KPC jest bezzasadny.
Z powyższych motywów Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych pod-
staw do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji
wyroku.
========================================