Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 28 marca 2001 r.
II UKN 285/00
Wnioski o emeryturę zgłoszone po 31 grudnia 1998 r. przez osoby uro-
dzone po 31 grudnia 1948 r., które 1 stycznia 1999 r. spełniały wszystkie wa-
runki nabycia prawa do emerytury z tytułu opieki nad dzieckiem specjalnej tro-
ski, podlegają rozpatrzeniu na podstawie przepisów obowiązujących do dnia
wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie: SN Maria
Tyszel, SA Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2001 r. sprawy z wniosku
Barbary B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w Ł. o wcze-
śniejszą emeryturę z tytułu opieki nad dzieckiem, na skutek kasacji wnioskodawczyni
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25 stycznia 2000 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Ło-
dzi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 11 października 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi oddalił odwołanie wnioskodawczyni Barbary B. od
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w Ł. z dnia 13 kwietnia 1999 r.
odmawiającej przyznania wcześniejszej emerytury dla pracowników opiekujących się
dziećmi wymagającymi stałej opieki, ponieważ wniosek został złożony w dniu 25
marca 1999 r., a więc w czasie gdy obowiązujące przepisy nie przewidywały prawa
do takiego świadczenia poza sytuacją wymienioną w art. 186 ust. 2 pkt 1 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), która w sprawie nie zachodzi. Skuteczność
ubiegania się o takie świadczenie po dniu 1 stycznia 1999 r. uzależniona była od
2
spełniania przed tym dniem wszystkie warunków koniecznych do przyznania świad-
czenia przez osobę urodzoną przed dniem 1 stycznia 1949 r.
Wnioskodawczyni urodzona w roku 1957 z takiej możliwości nie może skorzy-
stać.
Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w Łodzi i wyrokiem z dnia 25 stycznia
2000 r. [...] oddalił apelację wnioskodawczyni.
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
art. 195 i 186 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. przez błędną wykładnię, wniosła o
jego zmianę i orzeczenie zgodnie z wnioskiem, bądź o uchylenie i przekazanie
sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Kasacja wymienia także
szereg przepisów tej ustawy, jej zdaniem naruszonych, nie precyzuje ich jednak, ani
nie uzasadnia, podobnie jak w przypadku przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990
r. o pomocy społecznej, powtarzając wywody zawarte w apelacji i ocenione przez
Sąd Apelacyjny.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podniesiony w kasacji zarzut naruszenia przez Sąd art. 195 i 186 ustawy o
emeryturach i rentach jest trafny, o ile zmierza do zakwestionowania niezastosowa-
nia, w okolicznościach sprawy, przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15
maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opieku-
jących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149 ze zm.). Jest
co prawda niewątpliwe, że utraciła moc ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopa-
trzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), na
podstawie której wydane zostało rozporządzenie, co oznacza, co do zasady, że i ono
utraciło moc (brak umocowania prawnego do jego wydania), niemniej jednak w ni-
niejszej sprawie, znajdzie ono zastosowanie, mimo że nowa ustawa nie zawiera
upoważnienia dla Rady Ministrów do wydania przepisów odnoszących się do prze-
chodzenia na wcześniejsze emerytury osób opiekujących się dziećmi. Przepisy no-
wej ustawy utrzymały możliwość skorzystania z dotychczasowych zasad przecho-
dzenia na emerytury (w tym na podstawie powołanego rozporządzenia z 1989 r.)
jedynie dla tych osób, które urodziły się przed dniem 1 stycznia 1949 r. i do dnia wej-
ścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) nie zgłosiły wniosku o emeryturę, mimo że
3
spełniły warunki do nabycia prawa do tego świadczenia (art. 186 ust. 3 ustawy o
emeryturach i rentach).
Powyższe trafnie wskazał Sąd Apelacyjny, ale przeoczył, że z mocy wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 stycznia 2000 r., K.18/99 (Dz.U z 2000 r. Nr 2,
poz. 26), przepis ten został uznany, z dniem 17 stycznia 2000 r, za niezgodny z art. 2
Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, w zakresie, w jakim uzależnia od urodzenia
przed 1 stycznia 1949 r. stosowanie - do wniosków o emeryturę zgłoszonych po dniu
wejścia w życie ustawy - przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja
1989 r., przez to, że narusza zasadę ochrony praw nabytych. Oznacza to, że wnioski
o emeryturę zgłoszone po 31 grudnia 1998 r. przez osoby urodzone po 31 grudnia
1948 r., które 1 stycznia 1999 r. spełniały wszystkie warunki nabycia prawa do eme-
rytury z tytułu opieki nad dzieckiem specjalnej troski, podlegają rozpatrzeniu na pod-
stawie przepisów obowiązujących do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Przytoczone okoliczności mogą wskazywać, że wnioskodawczyni zachowała
prawo do dochodzonego świadczenia, jeżeli spełniła wszystkie wymagane przez
prawo warunki w dniu 1 stycznia 1999 r. Powyższe jednak nie było przedmiotem
ustaleń Sądu, stąd też na zasadzie art. 393 13
§ 1 KPC orzeczono jak w sentencji. O
kosztach orzeczono po myśli art. 108 § 2 KPC.
========================================