III SZ 2/01
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Korekty wprowadzone przez SAOS:
Zmiana nazwy izby Sądu Najwyższego z "Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych" na "Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I PKN 106/00 III ARN 20/91
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 6 kwietnia 2001 r.
III SZ 2/01
1. Wykonywanie zawodu radcy prawnego przez prokuratora jest zajmo-
waniem innego stanowiska w rozumieniu art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 20
czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 19, poz. 70 ze
zm.), nie zaś wykonywaniem zajęć, o których mowa w art. 49 ust. 2 i 3 tej
ustawy. Nie jest prawnie dopuszczalne udzielenie prokuratorowi zezwolenia na
wykonywanie zawodu radcy prawnego, a prokurator, który wykonuje taki za-
wód dopuszcza się rażącego naruszenia art. 49 ust. 1 ustawy o prokuraturze.
2. Zakaz zajmowania stanowisk, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o
prokuraturze odnosi się także do prokuratorów w stanie spoczynku i jest zaka-
zem bezwzględnym, który nie może być uchylony w drodze udzielenia prokura-
torowi w stanie spoczynku zezwolenia na wykonywanie zawodu radcy prawne-
go.
Przewodniczący SSN Wiesław Kozielewicz, Sędziowie SN: Andrzej Wróbel
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2001 r. sprawy z kasacji
obwinionego Wiesława C. od orzeczenia Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego dla
Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym RP z dnia 7 grudnia 2000 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d d a l i ć kasację jako oczywiście bezzasadną.
U z a s a d n i e n i e
Orzeczeniem z dnia 12 maja 2000 r. [...] Komisja Dyscyplinarna dla Prokurato-
rów przy Prokuratorze Generalnym RP uznała Wiesława C. - prokuratora w stanie
spoczynku Prokuratury Rejonowej w W. winnym tego, że w okresie od stycznia 1998
r. do maja 1999 r. w W. dopuścił się przewinienia służbowego poprzez oczywistą i
2
rażącą obrazę prawa, w szczególności art. 49 w związku z art. 49c i art. 62 c ustawy
z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 18, poz.
70 ze zm.) w ten sposób, że korzystając ze stanu spoczynku i pobierając związane z
tym uposażenie, bez zezwolenia i wbrew powołanym wyżej przepisom zarejestrował i
prowadził działalność gospodarczą posiadając z tego tytułu dochody podlegające
opodatkowaniu, tj. czynu z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o proku-
raturze - i wymierzyła mu za to na podstawie art. 62a wskazanej ustawy o prokuratu-
rze w związku z art. 783
§ 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) karę dyscypli-
narną zawieszenia waloryzacji uposażenia na okres 1 roku.
Obwiniony Wiesław C. zaskarżył odwołaniem powyższe orzeczenie w całości i
zarzucając mu obrazę prawa materialnego, tj. art. 49 w związku z art. 49c ustawy o
prokuraturze przez ich zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego, oraz art. 66
tejże ustawy, polegającą na stwierdzeniu, iż przypisanym mu czynem wypełnił
wszystkie znamiona tego przepisu – wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
umorzenie postępowania.
W uzasadnieniu odwołania podniósł w szczególności, że art. 49 w związku z
treścią art. 49c ustawy o prokuraturze może być stosowany do prokuratorów w stanie
spoczynku jedynie odpowiednio, tj. z uwzględnieniem ich całkowicie odrębnego sta-
tusu i sytuacji faktycznej, w jakiej się znajdują co - jego zdaniem - oznacza, że zakaz
łączenia statusu prokuratora w stanie spoczynku z wykonywaniem obowiązków
radcy prawnego nie znajduje żadnego uzasadnienia, gdyż nie zachodzi między nimi
(żadna) kolizja. Zarzucił, że przypisanie mu popełnienia przewinienia dyscyplinarne-
go z art. 66 ust. 1 ustawy o prokuraturze było niezasadne, bowiem przepis ten wy-
maga, aby oczywista i rażąca obraza przepisów prawa wystąpiła łącznie z uchybie-
niem godności urzędu prokuratorskiego, a tego ostatniego w toku postępowania nie
wykazano.
Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem z dnia 7 listopada 2000 r. utrzy-
mał w mocy powyższe orzeczenie. W ocenie Sądu treść art. 49c ustawy o prokuratu-
rze o odpowiednim stosowaniu art. 49 tej ustawy do prokuratorów w stanie spoczyn-
ku oznacza rzeczywiście, że stosować je należy z uwzględnieniem odmiennej sytua-
cji, w jakiej prokuratorzy w stanie spoczynku znajdują się w porównaniu z prokurato-
rami czynnie wykonującymi zawód. Jest oczywiste, że prokurator w stanie spoczynku
ani nie „piastuje stanowiska prokuratora” - art. 49 ust. 1 ustawy, ani nie „pełni obo-
3
wiązków prokuratora” - art. 49 ust. 1 i 2 ustawy. Już to stwierdzenie w sposób jasny i
wystarczający uzmysławia, że nie jest możliwe stosowanie wprost przepisu art. 49
ustawy do prokuratorów w stanie spoczynku. Odpowiednie stosowanie oznacza na-
tomiast, że „nie wolno (...) mu (...) zajmować żadnego innego (...) stanowiska (...) z
wyjątkiem stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub nau-
kowego (...)” - art. 49 ust. 1 ustawy. „Nie wolno (...) mu (...) także (...) wykonywać
zajęć, które by (...) mogły uchybiać godności jego urzędu lub podważać zaufanie do
jego bezstronności” (art. 49 ust. 2). Równocześnie jednak ustawodawca upoważnił
właściwych prokuratorów przełożonych wymienionych w art. 49 ust. 3 ustawy za-
równo co do prokuratorów jak i prokuratorów w stanie spoczynku do: udzielania ze-
zwolenia na wykonywanie innych zajęć niż określone w ust. 2 tego przepisu oraz de-
cydowania o tym, czy zajmowanie stanowiska naukowo-dydaktycznego, dydaktycz-
nego lub naukowego nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora.
Określenie „decydowanie” użyte przez ustawodawcę w ostatnim zdaniu art. 49
ust. 3 ustawy w stosunku do prokuratora w stanie spoczynku oznacza uprawnienie
do oceny, czy zajmowanie wskazanych tam stanowisk nie stoi w kolizji z takim jego
statusem. Także i na tym, w ocenie sądu, polega „odpowiedniość” stosowania art. 49
ustawy do prokuratorów w stanie spoczynku. Powyższe stwierdzenia nie wyczerpują
jednak wszystkich możliwości interpretacji norm (zakazów) ustanowionych w art. 49
ust. 2 ustawy i uprawnień przełożonych określonych w art. 49 ust. 3. Wbrew pozorom
sformułowanie zawarte w tym ostatnim przepisie „(...) udziela zezwolenia na wy-
konywanie innych zajęć niż określone w ust. 2 (...)” nie oznacza tylko formalnego
uprawnienia do „udzielenia zezwolenia” na wykonywanie tego „innego zajęcia”, ale i
uprawnienie do oceny, czy owo „inne zajęcie” nie będzie stało w kolizji z wykonywa-
niem obowiązków prokuratora lub ze statusem prokuratora w stanie spoczynku.
Oznacza również uprawnienie do oceny: w przypadku prokuratora w stanie czynnym
- czy wykonywane przez niego zajęcie nie przeszkadza mu w pełnieniu obowiązków
prokuratora albo czy nie uchybia godności jego urzędu lub nie podważa zaufania do
jego bezstronności, w przypadku prokuratora w stanie spoczynku - czy wykonywane
przez niego zajęcie nie stoi w kolizji z jego statusem przez to, że mogłoby uchybiać
godności jego urzędu lub podważać zaufanie do jego bezstronności. Przełożeni,
wymienieni w art. 49 ust. 3 ustawy o prokuraturze sprawują więc zarówno kontrolę
uprzednią, gdy udzielają zezwolenia na wykonywanie określonych zajęć jak i następ-
czą, gdy oceniają, czy zajęcia, które wykonują prokuratorzy w stanie czynnym i w
4
stanie spoczynku, nie stoją w sprzeczności z wymogami wymienionymi w art. 49 ust.
2 ustawy.
Żadna interpretacja art. 49 ustawy o prokuraturze nie daje podstaw do wnios-
kowania, że wskazane wyżej uprawnienia prokuratorów przełożonych wymienionych
w ust. 3 nie dotyczą prokuratorów w stanie spoczynku, jak również, że prokuratorzy o
tym statusie nie mają obowiązku uzyskiwania zgody tych przełożonych na wykony-
wanie innych zajęć, niż określone w art. 49 ust. 2, albo że wolno wykonywać im zaję-
cia w tym przepisie wskazane, mimo że mogłyby uchybiać godności ich urzędu lub
podważać zaufanie do ich bezstronności.
Stwarzając sędziom i prokuratorom możliwość przejścia w stan spoczynku i to
na znacznie korzystniejszych zasadach niż powszechne i te, które dotyczyły ich
przed 1 stycznia 1998 r., a co się z tym wiąże także możliwość używania tytułu „pro-
kurator (sędzia) w stanie spoczynku”, ustawodawca jednocześnie rozciągnął na takie
osoby część praw i obowiązków, jakie mieli i jakie na nich ciążyły, gdy (czynnie) pia-
stowali swoje urzędy oraz jakie dotyczą prokuratorów (sędziów).
W stosunku do osób, które w dniu 1 stycznia 1998 r. - tak jak obwiniony -
przebywały na emeryturze lub rencie ustawodawca dał możliwość wyboru, tj. pobie-
rania dotychczasowego świadczenia lub korzystniejszego, wiążącego się z przej-
ściem w stan spoczynku. Wybór stanu spoczynku oznacza jednak konieczność pod-
porządkowania się rygorom ustawowym między innymi ograniczającym i reglamen-
tującym możliwość dalszej aktywności zawodowej. Skoro tak, to w ocenie Sądu ob-
winiony Wiesław C. był obowiązany uzyskać po 1 stycznia 1998 r. zgodę Prokuratora
Okręgowego w W. na dalsze wykonywanie zawodu radcy prawnego i prowadzenie
działalności gospodarczej w postaci obsługi prawnej osób fizycznych i prawnych lub
zrezygnować ze stanu spoczynku i związanych z nim uprawnień. Żadnej z tych de-
cyzji obwiniony nie podjął. Tak więc uprawniona była ocena Sądu pierwszej instancji,
że w sposób oczywisty i rażący naruszył on przepis art. 49 ustawy o prokuraturze.
Chybiony jest też drugi zarzut podniesiony przez obwinionego. Zgodnie z art.
62a ustawy o prokuraturze do prokuratorów stosuje się odpowiednio między innymi
przepisy art. 783
Prawa o ustroju sądów powszechnych. Przepisy art. 783
§ 1 i § 2
stanowią zaś, że sędzia w stanie spoczynku obowiązany jest dochować godności
urzędu sędziego, a za uchybienie godności tego urzędu po przejściu w stan spo-
czynku sędzia znajdujący się w tym stanie odpowiada dyscyplinarnie. Tak więc rów-
nież prokurator w stanie spoczynku za uchybienie godności swojego urzędu w cza-
5
sie, gdy przebywał już w tym stanie odpowiada dyscyplinarnie. Z kolei z mocy art.
783
§ 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych do odpowiedzialności dyscyplinarnej
sędziów w stanie spoczynku stosuje się odpowiednio przepisy o odpowiedzialności
dyscyplinarnej sędziów. Oznacza to, że sędzia w stanie spoczynku odpowiada z
mocy art. 80 § 1 tejże ustawy także za oczywiste i rażące naruszenie przepisów
prawa. Skoro tak na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy o prokuraturze w związku z jej
art. 62a i art. 783
ustawy o ustroju sądów powszechnych za oczywiste i rażące naru-
szenie przepisów prawa odpowiada również prokurator w stanie spoczynku.
Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym orzeczeniu prawidłowo wykazał, że
obwiniony Wiesław C., jako prokurator w stanie spoczynku nie występując o wyraże-
nie przez Prokuratora Okręgowego w W. zgody na równoczesne prowadzenie przez
niego działalności gospodarczej i czynne wykonywanie zawodu radcy prawnego
oczywiście i rażąco naruszył prawo. Musiał więc za to ponieść odpowiedzialność
dyscyplinarną. Przypisanie mu zatem winy polegającej na w pełni świadomym i upo-
rczywym ignorowaniu zakazów ustanowionych w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o prokura-
turze i niewystąpieniu o zgodę na dalsze wykonywanie zajęcia, które wykonywał już
przed 1 stycznia 1998 r., znajduje pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale do-
wodowym, a subsumcja tego zachowania jako przewinienia służbowego z art. 66 ust.
1 ustawy o prokuraturze była w pełni uprawniona. Brak przy tym - wbrew twierdze-
niom obwinionego - podstaw, by oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa łączyć z
koniecznością równoczesnego uchybienia przez to godności urzędu prokuratorskie-
go. Sąd odwoławczy nie dopatrzył się również uchybień w zakresie wymiaru kary
uznając ją za adekwatną do wagi czynu obwinionego.
Obwiniony w kasacji od powyższego orzeczenia zarzucił rażące naruszenie
prawa materialnego: art. 49 ust. 1-3 i art. 49c w związku z art. 62a oraz art. 66 ust. 1
ustawy o prokuraturze polegające na uznaniu, iż wykonując zawód radcy prawnego
w formie przewidzianej w ustawie o radcach prawnych (kancelaria radcy prawnego)
naruszył wyżej wymienione przepisy ustawy o prokuraturze poprzez wykonywanie
zawodu radcy prawnego, bez zezwolenia na zarejestrowanie tej formy wykonywania
zawodu oraz uzyskiwanie z tegoż źródła dochodów podlegających opodatkowaniu,
korzystając jednocześnie ze statusu prokuratora w stanie spoczynku i pobierając
związane z tym stanem uposażenie, czym popełnił przewinienie służbowe rażąco i
oczywiście naruszając prawo i wypełnił znamiona czynu określone w art. 66 ust. 1
ustawy o prokuraturze, podczas gdy w rzeczywistości nie naruszył żadnego z tych
6
wyżej wymienionych przepisów. Wskazując na powyższe podstawy kasacyjne wniósł
o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i uniewinnienie obwinionego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. Zgodnie z przepisem art. 49 ust.
1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr
19, poz. 70 ze zm.) prokuratorowi nie wolno obok piastowanego stanowiska zajmo-
wać żadnego innego, z wyjątkiem stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego,
dydaktycznego lub naukowego, jeżeli zajmowanie takiego stanowiska nie przeszka-
dza w pełnieniu obowiązków prokuratora. Ocena, czy zajmowanie stanowiska nau-
kowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub naukowego nie przeszkadza w pełnieniu
obowiązków prokuratora należy do Prokuratora Generalnego w odniesieniu do pro-
kuratorów Prokuratury Krajowej, prokuratorów apelacyjnych oraz prokuratorów
okręgowych oraz do prokuratora apelacyjnego w odniesieniu do prokuratorów pod-
ległych mu powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury ( art. 49 ust. 3
ustawy). Należy zgodzić się z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia, że użyte w tym przepisie wyrażenie: „decyduje o tym” oznacza, iż Pro-
kurator Generalny lub prokurator apelacyjny są właściwi do wyrażania zgody (udzie-
lania zezwolenia) na zajmowanie przez prokuratora stanowiska naukowo-dydak-
tycznego, dydaktycznego lub naukowego po uprzednim wyjaśnieniu, czy zajmowanie
takiego stanowiska nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora.
Wymaga wyjaśnienia, czy zawarte w przepisie art. 49 ust. 1 ustawy in fine
sformułowanie: jeżeli zajmowanie takiego stanowiska nie przeszkadza w pełnieniu
obowiązków prokuratora” odnosi się do poprzedzającej ją części zdania, a mianowi-
cie: „z wyjątkiem stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego
lub naukowego”, czy także do tej części zdania, iż „prokuratorowi nie wolno obok pia-
stowanego stanowiska zajmować żadnego innego.” Należy stwierdzić, iż z reguł wy-
kładni językowej powyższego przepisu wynika jednoznacznie, iż określony w art. 49
ust. 1 ustawy warunek odnosi się do prokuratorów, którzy zajmują lub zamierzają
zajmować stanowisko pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub nau-
kowego. Potwierdza to przepis art. art. 49 ust. 3 ustawy, który uprawnia Prokuratora
Generalnego lub prokuratora apelacyjnego do decydowania jedynie o tym, czy zaj-
mowanie stanowiska naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub naukowego nie
7
przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora, nie zaś o tym, czy zajmowanie
przez prokuratora jakiegokolwiek innego stanowiska przeszkadza w pełnieniu takich
obowiązków.
Zgodnie z przepisem art. 49 ust. 2 ustawy prokuratorowi nie wolno wykonywać
zajęć, które by przeszkadzały mu w pełnieniu obowiązków prokuratora albo mogły
uchybiać godności jego urzędu lub podważać zaufanie do jego bezstronności. Z po-
wyższego przepisu wynika bezwzględny zakaz podejmowania i wykonywania przez
prokuratora zajęć w tym przepisie określonych. Z kolei przepis art. 49 ust. 3 ustawy
przewiduje, iż Prokurator Generalny lub prokurator apelacyjny udziela zezwolenia na
wykonywanie innych zajęć niż określone w ust. 2, co oznacza, iż udzielenie zezwole-
nia należy do uznania tych podmiotów po uprzednim bezspornym ustaleniu, że te
zajęcia nie będą przeszkadzać w pełnieniu obowiązków prokuratora i nie będą uchy-
biać godności jego urzędu lub podważać zaufania do jego bezstronności.
W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że prokurator w stanie spoczynku
wykonywał równocześnie zawód radcy prawnego. W pierwszej kolejności wymaga
zatem wyjaśnienia kwestia, czy wykonywanie przez prokuratora w tym samym czasie
zawodu radcy prawnego jest zajmowaniem innego stanowiska w rozumieniu art. 49
ust. 1, wykonywaniem innego zajęcia w rozumieniu art. 49 ust. 2 ustawy czy też wy-
konywaniem innego zajęcia w rozumieniu art. 49 ust. 3 tej ustawy. W związku z tym
należy wskazać, że zgodnie z przepisem art. 26 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o rad-
cach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) osoby, które wykonują zawód sędzie-
go, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i nota-
rialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą
jednocześnie zostać wpisane na listę radców prawnych ani wykonywać zawodu
radcy prawnego. Z przepisu tego wynika zatem jednoznacznie, że nie jest dopusz-
czalne nie tylko wykonywanie w tym samym czasie zawodu radcy prawnego i zawo-
du prokuratora (por. uzasadnienie niepublikowanego wyroku Sądu Najwyższego z
dnia 7 czerwca 1991 r., III ARN 20/91), lecz także niedopuszczalne jest wpisanie
osoby wykonującej zawód prokuratora na listę radców prawnych. W związku z tym
należy przyjąć, że wykonywanie zawodu radcy prawnego przez osobę wykonującą
zawód prokuratora jest „zajmowaniem innego stanowiska” w rozumieniu art. 49 ust. 1
ustawy o prokuraturze i to niezależnie od tego, czy zawód radcy prawnego jest wy-
konywany w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kan-
celarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej lub partnerskiej z wyłącznym
8
udziałem radców prawnych lub radców prawnych i adwokatów, albo w spółce ko-
mandytowej, w której komplementariuszami są wyłącznie radcowie prawni lub rad-
cowie prawni i adwokaci, przy czym wyłącznym przedmiotem działalności takich
spółek jest świadczenie pomocy prawnej (art. 8 ustawy o radcach prawnych). W kon-
sekwencji należy wykluczyć kwalifikowanie wykonywania zawodu radcy prawnego
przez osobę wykonującą zawód prokuratora jako wykonywanie zajęć, o których
mowa w art. 49 ust. 2 i 3 ustawy o prokuraturze (por. uzasadnienie niepublikowanego
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2000 r., I PKN 106/00). Oznacza to w
szczególności, iż nie jest prawnie dopuszczalne udzielenie osobie wykonującej za-
wód prokuratora zezwolenia na wykonywanie zawodu radcy prawnego, a prokurator,
który wykonuje taki zawód dopuszcza się rażącego naruszenia przepisu art. 49 ust. 1
ustawy o prokuraturze.
Zgodnie z przepisem art. 49c ustawy o prokuraturze przepisy art. 49 tej
ustawy stosuje się odpowiednio do prokuratorów w stanie spoczynku. Odpowiednie
stosowanie przepisów art. 49 ustawy o prokuraturze w odniesieniu do prokuratorów
w stanie spoczynku oznacza, iż konieczne jest przede wszystkim uwzględnienie ich
szczególnego statusu prawnego. Z punktu widzenia treści i zakresu regulacji za-
wartej w art. 49 ustawy istotne jest podkreślenie, że prokurator w stanie spoczynku
nadal pozostaje w stosunku służbowym, co z kolei oznacza, iż ciążą na nim nadal
obowiązki wymienione w tym przepisie, a mianowicie obowiązek niezajmowania in-
nych stanowisk w rozumieniu art. 49 ust. 1 ustawy , niepodejmowania zajęć, o któ-
rych mowa w art. 49 ust. 2 ustawy oraz obowiązek uzyskiwania zgody na wykonywa-
nie zajęć, o których mowa w art. 49 ust. 3 ustawy. Odpowiednie stosowanie przepi-
sów art. 49 ustawy o prokuraturze w stosunku do prokuratorów w stanie spoczynku,
którzy pobierają stosowne uposażenie z tego tytułu, nie może bowiem prowadzić do
wniosku, że prokuratorzy w stanie spoczynku mogą zajmować jakiekolwiek stanowi-
ska czy też wykonywać jakiekolwiek zajęcia. Zakaz zajmowania stanowisk, o których
mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o prokuraturze jest zakazem, który odnosi się zarówno
do osób wykonujących zawód prokuratora, jak i prokuratorów w stanie spoczynku, i
jest równocześnie zakazem bezwzględnym, który nie może być uchylony w drodze
udzielenia prokuratorom w stanie spoczynku zezwolenia na wykonywanie zawodu
radcy prawnego. W związku z tym nie można uznać za trafny poglądu wyrażonego w
uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, że obwiniony powinien był uzyskać po 1
stycznia 1998 r. zgodę Prokuratora Okręgowego w W. na dalsze wykonywanie za-
9
wodu radcy prawnego. Trafne jest natomiast zawarte tam stwierdzenie, że wykony-
wanie zawodu radcy prawnego przez obwinionego byłoby dopuszczalne, gdyby zre-
zygnował ze stanu spoczynku i związanych z nim uprawnień. Niezależnie jednak od
tych zastrzeżeń należy stwierdzić, że prokurator w stanie spoczynku, który wykonuje
równocześnie zawód radcy prawnego, dopuszcza się oczywistego i rażącego naru-
szenia przepisu art. 49 ust. 1 w związku z art. 49c ustawy o prokuraturze, co stanowi
przewinienie służbowe, za które odpowiada dyscyplinarnie zgodnie z przepisem art.
66 ust. 1 ustawy. Trafny jest pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego orze-
czenia, że na podstawie tego przepisu w związku z art. 62a ustawy o prokuraturze i
art. 783
§ 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
za oczywiste i rażące naruszenie przepisów prawa odpowiada również prokurator w
stanie spoczynku.
Nie jest trafny pogląd wnoszącego kasację, że przewinienie dyscyplinarne
stanowi działanie lub zaniechanie polegające na oczywistej i rażącej obrazie przepi-
sów prawa połączone z uchybieniem godności urzędu prokuratorskiego. Z wykładni
językowej tego przepisu wynika bowiem, że prokurator (prokurator w stanie spoczyn-
ku) odpowiada za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę prze-
pisów prawa i za inne niż polegające na takim naruszeniu prawa uchybienia godno-
ści urzędu prokuratorskiego. Trudno bowiem przyjąć, że rażąca i oczywista obraza
przepisów prawa, a zatem kwalifikowane naruszenie prawa przez prokuratora, sta-
nowi delikt dyscyplinarny tylko wtedy, o ile zarazem zachowanie to uchybia godności
urzędu prokuratorskiego. W ocenie Sądu Najwyższego wymienione w przepisie art.
66 ust. 1 ustawy podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora (prokurato-
ra w stanie spoczynku) należy traktować rozłącznie w tym sensie, że każda z nich
stanowi podstawę samoistną i odrębną, na co wskazuje dodatkowo fakt, że pierwsza
z nich jest ujęta w liczbie pojedynczej, druga zaś w liczbie mnogiej, a ponadto nie jest
to katalog wyczerpujący, na co wskazuje użycie w tym przepisie zwrotu “w szczegól-
ności.”
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================
III SZ 2/01
1. Wykonywanie zawodu radcy prawnego przez prokuratora jest zajmo-
waniem innego stanowiska w rozumieniu art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 20
czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 19, poz. 70 ze
zm.), nie zaś wykonywaniem zajęć, o których mowa w art. 49 ust. 2 i 3 tej
ustawy. Nie jest prawnie dopuszczalne udzielenie prokuratorowi zezwolenia na
wykonywanie zawodu radcy prawnego, a prokurator, który wykonuje taki za-
wód dopuszcza się rażącego naruszenia art. 49 ust. 1 ustawy o prokuraturze.
2. Zakaz zajmowania stanowisk, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o
prokuraturze odnosi się także do prokuratorów w stanie spoczynku i jest zaka-
zem bezwzględnym, który nie może być uchylony w drodze udzielenia prokura-
torowi w stanie spoczynku zezwolenia na wykonywanie zawodu radcy prawne-
go.
Przewodniczący SSN Wiesław Kozielewicz, Sędziowie SN: Andrzej Wróbel
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2001 r. sprawy z kasacji
obwinionego Wiesława C. od orzeczenia Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego dla
Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym RP z dnia 7 grudnia 2000 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d d a l i ć kasację jako oczywiście bezzasadną.
U z a s a d n i e n i e
Orzeczeniem z dnia 12 maja 2000 r. [...] Komisja Dyscyplinarna dla Prokurato-
rów przy Prokuratorze Generalnym RP uznała Wiesława C. - prokuratora w stanie
spoczynku Prokuratury Rejonowej w W. winnym tego, że w okresie od stycznia 1998
r. do maja 1999 r. w W. dopuścił się przewinienia służbowego poprzez oczywistą i
2
rażącą obrazę prawa, w szczególności art. 49 w związku z art. 49c i art. 62 c ustawy
z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 18, poz.
70 ze zm.) w ten sposób, że korzystając ze stanu spoczynku i pobierając związane z
tym uposażenie, bez zezwolenia i wbrew powołanym wyżej przepisom zarejestrował i
prowadził działalność gospodarczą posiadając z tego tytułu dochody podlegające
opodatkowaniu, tj. czynu z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o proku-
raturze - i wymierzyła mu za to na podstawie art. 62a wskazanej ustawy o prokuratu-
rze w związku z art. 783
§ 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) karę dyscypli-
narną zawieszenia waloryzacji uposażenia na okres 1 roku.
Obwiniony Wiesław C. zaskarżył odwołaniem powyższe orzeczenie w całości i
zarzucając mu obrazę prawa materialnego, tj. art. 49 w związku z art. 49c ustawy o
prokuraturze przez ich zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego, oraz art. 66
tejże ustawy, polegającą na stwierdzeniu, iż przypisanym mu czynem wypełnił
wszystkie znamiona tego przepisu – wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
umorzenie postępowania.
W uzasadnieniu odwołania podniósł w szczególności, że art. 49 w związku z
treścią art. 49c ustawy o prokuraturze może być stosowany do prokuratorów w stanie
spoczynku jedynie odpowiednio, tj. z uwzględnieniem ich całkowicie odrębnego sta-
tusu i sytuacji faktycznej, w jakiej się znajdują co - jego zdaniem - oznacza, że zakaz
łączenia statusu prokuratora w stanie spoczynku z wykonywaniem obowiązków
radcy prawnego nie znajduje żadnego uzasadnienia, gdyż nie zachodzi między nimi
(żadna) kolizja. Zarzucił, że przypisanie mu popełnienia przewinienia dyscyplinarne-
go z art. 66 ust. 1 ustawy o prokuraturze było niezasadne, bowiem przepis ten wy-
maga, aby oczywista i rażąca obraza przepisów prawa wystąpiła łącznie z uchybie-
niem godności urzędu prokuratorskiego, a tego ostatniego w toku postępowania nie
wykazano.
Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem z dnia 7 listopada 2000 r. utrzy-
mał w mocy powyższe orzeczenie. W ocenie Sądu treść art. 49c ustawy o prokuratu-
rze o odpowiednim stosowaniu art. 49 tej ustawy do prokuratorów w stanie spoczyn-
ku oznacza rzeczywiście, że stosować je należy z uwzględnieniem odmiennej sytua-
cji, w jakiej prokuratorzy w stanie spoczynku znajdują się w porównaniu z prokurato-
rami czynnie wykonującymi zawód. Jest oczywiste, że prokurator w stanie spoczynku
ani nie „piastuje stanowiska prokuratora” - art. 49 ust. 1 ustawy, ani nie „pełni obo-
3
wiązków prokuratora” - art. 49 ust. 1 i 2 ustawy. Już to stwierdzenie w sposób jasny i
wystarczający uzmysławia, że nie jest możliwe stosowanie wprost przepisu art. 49
ustawy do prokuratorów w stanie spoczynku. Odpowiednie stosowanie oznacza na-
tomiast, że „nie wolno (...) mu (...) zajmować żadnego innego (...) stanowiska (...) z
wyjątkiem stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub nau-
kowego (...)” - art. 49 ust. 1 ustawy. „Nie wolno (...) mu (...) także (...) wykonywać
zajęć, które by (...) mogły uchybiać godności jego urzędu lub podważać zaufanie do
jego bezstronności” (art. 49 ust. 2). Równocześnie jednak ustawodawca upoważnił
właściwych prokuratorów przełożonych wymienionych w art. 49 ust. 3 ustawy za-
równo co do prokuratorów jak i prokuratorów w stanie spoczynku do: udzielania ze-
zwolenia na wykonywanie innych zajęć niż określone w ust. 2 tego przepisu oraz de-
cydowania o tym, czy zajmowanie stanowiska naukowo-dydaktycznego, dydaktycz-
nego lub naukowego nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora.
Określenie „decydowanie” użyte przez ustawodawcę w ostatnim zdaniu art. 49
ust. 3 ustawy w stosunku do prokuratora w stanie spoczynku oznacza uprawnienie
do oceny, czy zajmowanie wskazanych tam stanowisk nie stoi w kolizji z takim jego
statusem. Także i na tym, w ocenie sądu, polega „odpowiedniość” stosowania art. 49
ustawy do prokuratorów w stanie spoczynku. Powyższe stwierdzenia nie wyczerpują
jednak wszystkich możliwości interpretacji norm (zakazów) ustanowionych w art. 49
ust. 2 ustawy i uprawnień przełożonych określonych w art. 49 ust. 3. Wbrew pozorom
sformułowanie zawarte w tym ostatnim przepisie „(...) udziela zezwolenia na wy-
konywanie innych zajęć niż określone w ust. 2 (...)” nie oznacza tylko formalnego
uprawnienia do „udzielenia zezwolenia” na wykonywanie tego „innego zajęcia”, ale i
uprawnienie do oceny, czy owo „inne zajęcie” nie będzie stało w kolizji z wykonywa-
niem obowiązków prokuratora lub ze statusem prokuratora w stanie spoczynku.
Oznacza również uprawnienie do oceny: w przypadku prokuratora w stanie czynnym
- czy wykonywane przez niego zajęcie nie przeszkadza mu w pełnieniu obowiązków
prokuratora albo czy nie uchybia godności jego urzędu lub nie podważa zaufania do
jego bezstronności, w przypadku prokuratora w stanie spoczynku - czy wykonywane
przez niego zajęcie nie stoi w kolizji z jego statusem przez to, że mogłoby uchybiać
godności jego urzędu lub podważać zaufanie do jego bezstronności. Przełożeni,
wymienieni w art. 49 ust. 3 ustawy o prokuraturze sprawują więc zarówno kontrolę
uprzednią, gdy udzielają zezwolenia na wykonywanie określonych zajęć jak i następ-
czą, gdy oceniają, czy zajęcia, które wykonują prokuratorzy w stanie czynnym i w
4
stanie spoczynku, nie stoją w sprzeczności z wymogami wymienionymi w art. 49 ust.
2 ustawy.
Żadna interpretacja art. 49 ustawy o prokuraturze nie daje podstaw do wnios-
kowania, że wskazane wyżej uprawnienia prokuratorów przełożonych wymienionych
w ust. 3 nie dotyczą prokuratorów w stanie spoczynku, jak również, że prokuratorzy o
tym statusie nie mają obowiązku uzyskiwania zgody tych przełożonych na wykony-
wanie innych zajęć, niż określone w art. 49 ust. 2, albo że wolno wykonywać im zaję-
cia w tym przepisie wskazane, mimo że mogłyby uchybiać godności ich urzędu lub
podważać zaufanie do ich bezstronności.
Stwarzając sędziom i prokuratorom możliwość przejścia w stan spoczynku i to
na znacznie korzystniejszych zasadach niż powszechne i te, które dotyczyły ich
przed 1 stycznia 1998 r., a co się z tym wiąże także możliwość używania tytułu „pro-
kurator (sędzia) w stanie spoczynku”, ustawodawca jednocześnie rozciągnął na takie
osoby część praw i obowiązków, jakie mieli i jakie na nich ciążyły, gdy (czynnie) pia-
stowali swoje urzędy oraz jakie dotyczą prokuratorów (sędziów).
W stosunku do osób, które w dniu 1 stycznia 1998 r. - tak jak obwiniony -
przebywały na emeryturze lub rencie ustawodawca dał możliwość wyboru, tj. pobie-
rania dotychczasowego świadczenia lub korzystniejszego, wiążącego się z przej-
ściem w stan spoczynku. Wybór stanu spoczynku oznacza jednak konieczność pod-
porządkowania się rygorom ustawowym między innymi ograniczającym i reglamen-
tującym możliwość dalszej aktywności zawodowej. Skoro tak, to w ocenie Sądu ob-
winiony Wiesław C. był obowiązany uzyskać po 1 stycznia 1998 r. zgodę Prokuratora
Okręgowego w W. na dalsze wykonywanie zawodu radcy prawnego i prowadzenie
działalności gospodarczej w postaci obsługi prawnej osób fizycznych i prawnych lub
zrezygnować ze stanu spoczynku i związanych z nim uprawnień. Żadnej z tych de-
cyzji obwiniony nie podjął. Tak więc uprawniona była ocena Sądu pierwszej instancji,
że w sposób oczywisty i rażący naruszył on przepis art. 49 ustawy o prokuraturze.
Chybiony jest też drugi zarzut podniesiony przez obwinionego. Zgodnie z art.
62a ustawy o prokuraturze do prokuratorów stosuje się odpowiednio między innymi
przepisy art. 783
Prawa o ustroju sądów powszechnych. Przepisy art. 783
§ 1 i § 2
stanowią zaś, że sędzia w stanie spoczynku obowiązany jest dochować godności
urzędu sędziego, a za uchybienie godności tego urzędu po przejściu w stan spo-
czynku sędzia znajdujący się w tym stanie odpowiada dyscyplinarnie. Tak więc rów-
nież prokurator w stanie spoczynku za uchybienie godności swojego urzędu w cza-
5
sie, gdy przebywał już w tym stanie odpowiada dyscyplinarnie. Z kolei z mocy art.
783
§ 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych do odpowiedzialności dyscyplinarnej
sędziów w stanie spoczynku stosuje się odpowiednio przepisy o odpowiedzialności
dyscyplinarnej sędziów. Oznacza to, że sędzia w stanie spoczynku odpowiada z
mocy art. 80 § 1 tejże ustawy także za oczywiste i rażące naruszenie przepisów
prawa. Skoro tak na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy o prokuraturze w związku z jej
art. 62a i art. 783
ustawy o ustroju sądów powszechnych za oczywiste i rażące naru-
szenie przepisów prawa odpowiada również prokurator w stanie spoczynku.
Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym orzeczeniu prawidłowo wykazał, że
obwiniony Wiesław C., jako prokurator w stanie spoczynku nie występując o wyraże-
nie przez Prokuratora Okręgowego w W. zgody na równoczesne prowadzenie przez
niego działalności gospodarczej i czynne wykonywanie zawodu radcy prawnego
oczywiście i rażąco naruszył prawo. Musiał więc za to ponieść odpowiedzialność
dyscyplinarną. Przypisanie mu zatem winy polegającej na w pełni świadomym i upo-
rczywym ignorowaniu zakazów ustanowionych w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o prokura-
turze i niewystąpieniu o zgodę na dalsze wykonywanie zajęcia, które wykonywał już
przed 1 stycznia 1998 r., znajduje pełne oparcie w zebranym w sprawie materiale do-
wodowym, a subsumcja tego zachowania jako przewinienia służbowego z art. 66 ust.
1 ustawy o prokuraturze była w pełni uprawniona. Brak przy tym - wbrew twierdze-
niom obwinionego - podstaw, by oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa łączyć z
koniecznością równoczesnego uchybienia przez to godności urzędu prokuratorskie-
go. Sąd odwoławczy nie dopatrzył się również uchybień w zakresie wymiaru kary
uznając ją za adekwatną do wagi czynu obwinionego.
Obwiniony w kasacji od powyższego orzeczenia zarzucił rażące naruszenie
prawa materialnego: art. 49 ust. 1-3 i art. 49c w związku z art. 62a oraz art. 66 ust. 1
ustawy o prokuraturze polegające na uznaniu, iż wykonując zawód radcy prawnego
w formie przewidzianej w ustawie o radcach prawnych (kancelaria radcy prawnego)
naruszył wyżej wymienione przepisy ustawy o prokuraturze poprzez wykonywanie
zawodu radcy prawnego, bez zezwolenia na zarejestrowanie tej formy wykonywania
zawodu oraz uzyskiwanie z tegoż źródła dochodów podlegających opodatkowaniu,
korzystając jednocześnie ze statusu prokuratora w stanie spoczynku i pobierając
związane z tym stanem uposażenie, czym popełnił przewinienie służbowe rażąco i
oczywiście naruszając prawo i wypełnił znamiona czynu określone w art. 66 ust. 1
ustawy o prokuraturze, podczas gdy w rzeczywistości nie naruszył żadnego z tych
6
wyżej wymienionych przepisów. Wskazując na powyższe podstawy kasacyjne wniósł
o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i uniewinnienie obwinionego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. Zgodnie z przepisem art. 49 ust.
1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr
19, poz. 70 ze zm.) prokuratorowi nie wolno obok piastowanego stanowiska zajmo-
wać żadnego innego, z wyjątkiem stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego,
dydaktycznego lub naukowego, jeżeli zajmowanie takiego stanowiska nie przeszka-
dza w pełnieniu obowiązków prokuratora. Ocena, czy zajmowanie stanowiska nau-
kowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub naukowego nie przeszkadza w pełnieniu
obowiązków prokuratora należy do Prokuratora Generalnego w odniesieniu do pro-
kuratorów Prokuratury Krajowej, prokuratorów apelacyjnych oraz prokuratorów
okręgowych oraz do prokuratora apelacyjnego w odniesieniu do prokuratorów pod-
ległych mu powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury ( art. 49 ust. 3
ustawy). Należy zgodzić się z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia, że użyte w tym przepisie wyrażenie: „decyduje o tym” oznacza, iż Pro-
kurator Generalny lub prokurator apelacyjny są właściwi do wyrażania zgody (udzie-
lania zezwolenia) na zajmowanie przez prokuratora stanowiska naukowo-dydak-
tycznego, dydaktycznego lub naukowego po uprzednim wyjaśnieniu, czy zajmowanie
takiego stanowiska nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora.
Wymaga wyjaśnienia, czy zawarte w przepisie art. 49 ust. 1 ustawy in fine
sformułowanie: jeżeli zajmowanie takiego stanowiska nie przeszkadza w pełnieniu
obowiązków prokuratora” odnosi się do poprzedzającej ją części zdania, a mianowi-
cie: „z wyjątkiem stanowiska pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego
lub naukowego”, czy także do tej części zdania, iż „prokuratorowi nie wolno obok pia-
stowanego stanowiska zajmować żadnego innego.” Należy stwierdzić, iż z reguł wy-
kładni językowej powyższego przepisu wynika jednoznacznie, iż określony w art. 49
ust. 1 ustawy warunek odnosi się do prokuratorów, którzy zajmują lub zamierzają
zajmować stanowisko pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub nau-
kowego. Potwierdza to przepis art. art. 49 ust. 3 ustawy, który uprawnia Prokuratora
Generalnego lub prokuratora apelacyjnego do decydowania jedynie o tym, czy zaj-
mowanie stanowiska naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub naukowego nie
7
przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora, nie zaś o tym, czy zajmowanie
przez prokuratora jakiegokolwiek innego stanowiska przeszkadza w pełnieniu takich
obowiązków.
Zgodnie z przepisem art. 49 ust. 2 ustawy prokuratorowi nie wolno wykonywać
zajęć, które by przeszkadzały mu w pełnieniu obowiązków prokuratora albo mogły
uchybiać godności jego urzędu lub podważać zaufanie do jego bezstronności. Z po-
wyższego przepisu wynika bezwzględny zakaz podejmowania i wykonywania przez
prokuratora zajęć w tym przepisie określonych. Z kolei przepis art. 49 ust. 3 ustawy
przewiduje, iż Prokurator Generalny lub prokurator apelacyjny udziela zezwolenia na
wykonywanie innych zajęć niż określone w ust. 2, co oznacza, iż udzielenie zezwole-
nia należy do uznania tych podmiotów po uprzednim bezspornym ustaleniu, że te
zajęcia nie będą przeszkadzać w pełnieniu obowiązków prokuratora i nie będą uchy-
biać godności jego urzędu lub podważać zaufania do jego bezstronności.
W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że prokurator w stanie spoczynku
wykonywał równocześnie zawód radcy prawnego. W pierwszej kolejności wymaga
zatem wyjaśnienia kwestia, czy wykonywanie przez prokuratora w tym samym czasie
zawodu radcy prawnego jest zajmowaniem innego stanowiska w rozumieniu art. 49
ust. 1, wykonywaniem innego zajęcia w rozumieniu art. 49 ust. 2 ustawy czy też wy-
konywaniem innego zajęcia w rozumieniu art. 49 ust. 3 tej ustawy. W związku z tym
należy wskazać, że zgodnie z przepisem art. 26 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o rad-
cach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) osoby, które wykonują zawód sędzie-
go, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i nota-
rialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą
jednocześnie zostać wpisane na listę radców prawnych ani wykonywać zawodu
radcy prawnego. Z przepisu tego wynika zatem jednoznacznie, że nie jest dopusz-
czalne nie tylko wykonywanie w tym samym czasie zawodu radcy prawnego i zawo-
du prokuratora (por. uzasadnienie niepublikowanego wyroku Sądu Najwyższego z
dnia 7 czerwca 1991 r., III ARN 20/91), lecz także niedopuszczalne jest wpisanie
osoby wykonującej zawód prokuratora na listę radców prawnych. W związku z tym
należy przyjąć, że wykonywanie zawodu radcy prawnego przez osobę wykonującą
zawód prokuratora jest „zajmowaniem innego stanowiska” w rozumieniu art. 49 ust. 1
ustawy o prokuraturze i to niezależnie od tego, czy zawód radcy prawnego jest wy-
konywany w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kan-
celarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej lub partnerskiej z wyłącznym
8
udziałem radców prawnych lub radców prawnych i adwokatów, albo w spółce ko-
mandytowej, w której komplementariuszami są wyłącznie radcowie prawni lub rad-
cowie prawni i adwokaci, przy czym wyłącznym przedmiotem działalności takich
spółek jest świadczenie pomocy prawnej (art. 8 ustawy o radcach prawnych). W kon-
sekwencji należy wykluczyć kwalifikowanie wykonywania zawodu radcy prawnego
przez osobę wykonującą zawód prokuratora jako wykonywanie zajęć, o których
mowa w art. 49 ust. 2 i 3 ustawy o prokuraturze (por. uzasadnienie niepublikowanego
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2000 r., I PKN 106/00). Oznacza to w
szczególności, iż nie jest prawnie dopuszczalne udzielenie osobie wykonującej za-
wód prokuratora zezwolenia na wykonywanie zawodu radcy prawnego, a prokurator,
który wykonuje taki zawód dopuszcza się rażącego naruszenia przepisu art. 49 ust. 1
ustawy o prokuraturze.
Zgodnie z przepisem art. 49c ustawy o prokuraturze przepisy art. 49 tej
ustawy stosuje się odpowiednio do prokuratorów w stanie spoczynku. Odpowiednie
stosowanie przepisów art. 49 ustawy o prokuraturze w odniesieniu do prokuratorów
w stanie spoczynku oznacza, iż konieczne jest przede wszystkim uwzględnienie ich
szczególnego statusu prawnego. Z punktu widzenia treści i zakresu regulacji za-
wartej w art. 49 ustawy istotne jest podkreślenie, że prokurator w stanie spoczynku
nadal pozostaje w stosunku służbowym, co z kolei oznacza, iż ciążą na nim nadal
obowiązki wymienione w tym przepisie, a mianowicie obowiązek niezajmowania in-
nych stanowisk w rozumieniu art. 49 ust. 1 ustawy , niepodejmowania zajęć, o któ-
rych mowa w art. 49 ust. 2 ustawy oraz obowiązek uzyskiwania zgody na wykonywa-
nie zajęć, o których mowa w art. 49 ust. 3 ustawy. Odpowiednie stosowanie przepi-
sów art. 49 ustawy o prokuraturze w stosunku do prokuratorów w stanie spoczynku,
którzy pobierają stosowne uposażenie z tego tytułu, nie może bowiem prowadzić do
wniosku, że prokuratorzy w stanie spoczynku mogą zajmować jakiekolwiek stanowi-
ska czy też wykonywać jakiekolwiek zajęcia. Zakaz zajmowania stanowisk, o których
mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o prokuraturze jest zakazem, który odnosi się zarówno
do osób wykonujących zawód prokuratora, jak i prokuratorów w stanie spoczynku, i
jest równocześnie zakazem bezwzględnym, który nie może być uchylony w drodze
udzielenia prokuratorom w stanie spoczynku zezwolenia na wykonywanie zawodu
radcy prawnego. W związku z tym nie można uznać za trafny poglądu wyrażonego w
uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, że obwiniony powinien był uzyskać po 1
stycznia 1998 r. zgodę Prokuratora Okręgowego w W. na dalsze wykonywanie za-
9
wodu radcy prawnego. Trafne jest natomiast zawarte tam stwierdzenie, że wykony-
wanie zawodu radcy prawnego przez obwinionego byłoby dopuszczalne, gdyby zre-
zygnował ze stanu spoczynku i związanych z nim uprawnień. Niezależnie jednak od
tych zastrzeżeń należy stwierdzić, że prokurator w stanie spoczynku, który wykonuje
równocześnie zawód radcy prawnego, dopuszcza się oczywistego i rażącego naru-
szenia przepisu art. 49 ust. 1 w związku z art. 49c ustawy o prokuraturze, co stanowi
przewinienie służbowe, za które odpowiada dyscyplinarnie zgodnie z przepisem art.
66 ust. 1 ustawy. Trafny jest pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego orze-
czenia, że na podstawie tego przepisu w związku z art. 62a ustawy o prokuraturze i
art. 783
§ 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
za oczywiste i rażące naruszenie przepisów prawa odpowiada również prokurator w
stanie spoczynku.
Nie jest trafny pogląd wnoszącego kasację, że przewinienie dyscyplinarne
stanowi działanie lub zaniechanie polegające na oczywistej i rażącej obrazie przepi-
sów prawa połączone z uchybieniem godności urzędu prokuratorskiego. Z wykładni
językowej tego przepisu wynika bowiem, że prokurator (prokurator w stanie spoczyn-
ku) odpowiada za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę prze-
pisów prawa i za inne niż polegające na takim naruszeniu prawa uchybienia godno-
ści urzędu prokuratorskiego. Trudno bowiem przyjąć, że rażąca i oczywista obraza
przepisów prawa, a zatem kwalifikowane naruszenie prawa przez prokuratora, sta-
nowi delikt dyscyplinarny tylko wtedy, o ile zarazem zachowanie to uchybia godności
urzędu prokuratorskiego. W ocenie Sądu Najwyższego wymienione w przepisie art.
66 ust. 1 ustawy podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora (prokurato-
ra w stanie spoczynku) należy traktować rozłącznie w tym sensie, że każda z nich
stanowi podstawę samoistną i odrębną, na co wskazuje dodatkowo fakt, że pierwsza
z nich jest ujęta w liczbie pojedynczej, druga zaś w liczbie mnogiej, a ponadto nie jest
to katalog wyczerpujący, na co wskazuje użycie w tym przepisie zwrotu “w szczegól-
ności.”
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================