Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 maja 2001 r.
I PKN 573/00
Likwidacja zakładu pracy, w wyniku której majątek dotychczasowego
pracodawcy jest wykorzystywany do wykonywania tych samych zadań, czemu
towarzyszy przejęcie części pracowników, jest przejściem zakładu pracy na
nowego pracodawcę w rozumieniu art. 231
KP.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie: SN Zbigniew Myszka (spra-
wozdawca), SA Kazimierz Josiak.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2001 r. sprawy z powództwa
Danuty C. przeciwko Urzędowi Gminy i Miasta w P. o przywrócenie do pracy, na
skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu z dnia 4 kwietnia 2000 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił apelację strony po-
zwanej od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Głogowie z dnia 13 grudnia
1999 r. [...] i zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 400 zł (czterysta
złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za wszystkie instancje.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 4 kwietnia 2000 r. zmienił zaskarżony przez pozwany Urząd Gminy i
Miasta w P. wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Głogowie z dnia 13 grudnia
1999 r. przywracający do pracy w tym Urzędzie powódkę Danutę C., w ten sposób,
że oddalił jej powództwo. W sprawie tej ustalono, że powódka była zatrudniona od
dnia 13 października 1986 r. w Zakładzie Gospodarki Komunalnej w P. na podstawie
umowy o pracę na czas nie określony. W dniu 22 lutego 1999 r. dyrektor tego Zakła-
du wręczył powódce pismo o wypowiedzeniu umowy o pracę na podstawie art. 1 ust.
2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pra-
cownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie
2
niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm., powoływanej dalej jako
ustawa o zwolnieniach z pracy), z terminem ustania stosunku pracy w dniu 31 maja
1999 r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano likwidację zakładu pracy w
związku z podjętą w dniu 30 grudnia 1998 r. przez Radę Miejską w P. uchwałą o li-
kwidacji z dniem 31 maja 1999 r. Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w
P., która przewidywała ponadto, że z dniem 1 czerwca 1999 r. zadania zlikwidowa-
nego Zakładu zostaną przejęte przez Urząd Gminy i Miasta w P., a następnie prze-
kazane podmiotom wyłonionym w trybie przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1994 r.
o zamówieniach publicznych. O zamiarze i przyczynie wypowiedzenia stosunków
pracy pracownikom ZGKiM w P. powiadomione zostały zakładowe i międzyzakłado-
we organizacje związkowe, a także Powiatowy Urząd Pracy. Zwolnieniami grupo-
wymi objęto łącznie 55 pracowników. Powódka pełni funkcję wiceprzewodniczącej
Międzyzakładowej Komisji NSZZ „Solidarność 80” od 19 lipca 1996 r.
Na podstawie takich ustaleń Sąd pierwszej instancji uznał, że nie miała miej-
sce likwidacja ZGKiM w P., ale przejście tego zakładu pracy w trybie art. 231
KP na
pozwany Urząd Gminy i Miasta w P., który stał się stroną stosunków pracy. W kon-
sekwencji nieprawdziwa była wskazana powódce przyczyna wypowiedzenia umowy
o pracę, które okazało się nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 KP. Działanie
poprzednika prawnego strony pozwanej naruszało art. 32 ustawy o związkach zawo-
dowych, ponieważ nie uzyskał on zgody na rozwiązanie stosunku z pracy w powód-
ką, której stosunek pracy podlegał wzmożonej ochronie z tytułu pełnionej funkcji
związkowej. Ponadto poprzednik strony pozwanej nie wyczerpał trybu określonego w
art. 4 ustawy o zwolnieniach z pracy.
Stanowiska tego nie podzielił Sąd drugiej instancji, który uwzględnił apelację
pozwanego Urzędu. Sąd ten przyjął, że ZGKiM w P. posiadał przymiot pracodawcy
do czasu jego likwidacji, tj. do 31 maja 1999 r. Jego następcą prawnym została
Gmina w P., która wykonuje zadania poprzez Urząd Miasta i Gminy. Takie następ-
stwo prawne nie jest jednak równoznaczne z przejęciem zakładu pracy w trybie art.
231
KP, chociaż nie wyklucza to następstwa prawnego podmiotu przejmującego w
zakresie roszczeń wynikających z bezprawnego rozwiązania umowy o pracę. Sąd
drugiej instancji przyjął, iż skutek rozwiązujący dokonanego powódce wypowiedzenia
umowy o pracę wystąpił w dniu 31 maja 1999 r., w którym powódka nie była już pra-
cownikiem dotychczasowego pracodawcy, a zatem nie mogły jej objąć skutki następ-
stwa prawnego pozwanego Urzędu Gminy i Miasta w P. określone w art. 231
KP.
3
Natomiast powódka mogłaby dochodzić od następcy prawnego roszczeń przewidzia-
nych w art. 45 KP z tytułu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę . Równocześnie
Sąd ten przyjął, że pracodawca powódki wskazał jej rzeczywistą i prawdziwą przy-
czynę wypowiedzenia, jaką była jego likwidacja, która wyłączała przysługującą jej
ochronę z tytułu pełnionej funkcji związkowej (art. 5 ust. 1 ustawy o zwolnieniach z
pracy).
W kasacji powódki podniesiono zarzuty naruszenia prawa materialnego przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 231
KP i art. 8 KP, art. 2 i 7 Kon-
stytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 32 ustawy o związkach zawodowych oraz art.
4 ustawy o zwolnieniach z pracy, a także naruszenie art. 233 § 1, 328 § 2 i 4771
§ 1 i
11
KPC. W ocenie skarżącej Sąd Okręgowy bezpodstawnie przyjął, że miała miejsce
likwidacja poprzednika prawnego pozwanego Urzędu Gminy i Miasta w P., skoro ten
przejął zadania i 24 pracowników ZGKiM w P.
W odpowiedzi na kasację strona pozwana wniosła o jej odrzucenie lub odda-
lenie z powodu błędów merytorycznych i prawnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest uzasadniona, albowiem likwidacja Zakładu Gospodarki Komunal-
nej i Mieszkaniowej w P., która prowadziła do przejęcia majątku, zadań, a w osta-
tecznym wyniku także 24 pracowników przez pozwany Urząd Miasta i Gminy w P.
zmierzała w istocie do kontynuowania dotychczasowej działalności w nowej struktu-
rze organizacyjnej. Taki proces likwidacji zakładu pracy, który zmierza do wykorzy-
stania majątku w celu wykonywania tych samych zadań przez nowego pracodawcę i
któremu towarzyszy przejęcie części pracowników mieści się w formule przejścia za-
kładu pracy na innego pracodawcę, który z mocy art. 231
KP staje się stroną stosun-
ków pracy z przejętymi pracownikami. Wprawdzie istotnie Zakład Gospodarki Komu-
nalnej i Mieszkaniowej posiadał przymiot pracodawcy do czasu przejęcia jego zadań
przez Urząd Gminy i Miasta w P., to z chwilą przejęcia mienia, zadań i części pra-
cowników Urząd ten jako sukcesor prawny w rozumieniu art. 231
§ 1 KP stał się od-
powiedzialny również w zakresie roszczeń wynikających z bezprawnego rozwiązania
umowy o pracę z powódką, której stosunek pracy jako chronionego działacza związ-
kowego podlegał wzmożonej ochronie prawnej na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z
4
dnia 17 lutego 1999 r., I PKN 569/98, OSNAPiUS 2000 r. nr 7, poz. 259). Takie też
stanowisko sygnalizował Sąd drugiej instancji, który jednakże nie był konsekwentny
co do jego oddziaływania, a w szczególności co do przejęcia odpowiedzialności po-
zwanego Urzędu Miasta i Gminy w P. jako następcy prawnego Zakładu Gospodarki
Mieszkaniowej i Komunalnej w P. w zakresie roszczeń powódki wynikających z bez-
prawnego rozwiązania z nią stosunku pracy przez tego pracodawcę. Powódka istot-
nie w dacie 1 czerwca 1999 r., tj. po przejęciu majątku i zadań tego Zakładu przez
pozwany Urząd Miasta i Gminy w P., nie była już pracownikiem, skoro jej stosunek
pracy rozwiązał się w wyniku wypowiedzenia umowy o pracy z dniem 31 maja 1999
r. Jednakże nieprzejęcie powódki w trybie art. 231
KP, nie wykluczało jej roszczeń z
bezprawnie wypowiedzianego stosunku pracy przez poprzednika prawnego Urzędu
Miasta i Gminy w P. Taki kierunek rozumowania prowadził do przesądzenia, że likwi-
dacja Zakładu Gospodarki i Mieszkaniowej w P., która w istocie rzeczy przyjęła po-
stać przejęcia jego zadań, majątku i części pracowników przez Urząd Gminy i Miasta
w P. (art. 231
KP), stanowiła nieprawdziwą przyczynę wypowiedzenia powódce
umowy o pracę, co naruszało przysługującą jej wzmożoną ochronę stosunku pracy w
rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Uwzględnienie roszcze-
nia powódki nie było możliwe w stosunku do nieistniejącego już pozwanego Zakładu
Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w P. (w tym zakresie postępowanie umo-
rzono), ale było w pełni uzasadnione w stosunku do jego następcy prawnego, który
odpowiadał za skutki prawne wynikające z bezprawnego rozwiązania stosunku pracy
przez swojego poprzednika prawnego. Inaczej rzecz ujmując nieprzejęcie powódki w
trybie art. 231
§ 1 KP nie zwalniało sukcesora prawnego od odpowiedzialności za
skutki bezprawnego rozwiązania stosunku pracy przez jego poprzednika prawnego.
Skoro poprzednik ten ewidentnie naruszył w stosunku do powódki zasadę wzmożo-
nej ochrony trwałości stosunku pracy przysługującą jej jako chronionemu działaczowi
związkowemu, to stwierdzenie tej wady prowadziło do orzeczenia o przywróceniu jej
do pracy w stosunku do sukcesora prawnego nieistniejącego już pracodawcy
(ZGKiM w P.), jakim stał się pozwany Urząd Miasta i Gminy w P.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy wyrokował reformatoryjnie na
podstawie art. 39315
KPC, orzekając o kosztach zgodnie z art. 98 KPC.
========================================