Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 lipca 2001 r.
I PKN 523/00
Zespół szkół składający się ze szkoły podstawowej i gimnazjum, utwo-
rzony na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.), jest pracodawcą
dla nauczycieli wykonujących pracę w obu tych placówkach.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie: SN
Jadwiga Skibińska-Adamowicz, SA Kazimierz Josiak.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2001 r. sprawy z powództwa
Grażyny W. przeciwko Szkole Podstawowej w W. i Zarządowi Gminy w W. o przy-
wrócenie do pracy na stanowisko nauczyciela i dyrektora szkoły, na skutek kasacji
pozwanej Szkoły Podstawowej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Białymstoku z dnia 27 kwietnia 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od pozwanej Szkoły Podstawowej na rzecz po-
wódki kwotę 100 zł (sto) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Pozwana Szkoła Podstawowa w W. w sprawie z powództwa Grażyny W.,
(wytoczonego także przeciwko Zarządowi Gminy w W.) o przywrócenie do pracy na
stanowisko nauczyciela i dyrektora szkoły, wniosła kasację od wyroku Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 27 kwietnia
2000 r. [...]. Zaskarżonym wyrokiem zmieniono wyrok Sądu pierwszej instancji - w
części oddalającej powództwo - w ten sposób, że przywrócono powódkę na stanowi-
sko nauczyciela mianowanego w pozwanej Szkole i zasądzono wynagrodzenie w
kwocie 1.445,20 zł pod warunkiem podjęcia pracy oraz oddalono jej apelację w po-
zostałym zakresie, co dotyczy żądania przywrócenia na stanowisko dyrektora szkoły.
Z ustaleń Sądów wynika, że powódka była mianowanym nauczycielem języka
rosyjskiego w Szkole Podstawowej w W., a od dnia 1 czerwca 1998 r. zajmowała
2
stanowisko dyrektora tej Szkoły. Z tej funkcji została odwołana uchwałą Rady Gminy
W. z dnia 23 kwietnia 1999 r. Pismem z dnia 21 czerwca 1999 r. pozwana przeniosła
powódkę w stan nieczynny ze skutkiem od dnia 1 września 1999 r. na podstawie art.
20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U.
z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.). Powódka jest nauczycielką języka rosyjskiego. W
związku z reformą szkolnictwa liczba godzin nauki tego języka w sześcioklasowej
Szkole Podstawowej w W. została zmniejszona do 6 godzin tygodniowo i z tej przy-
czyny przeniesiono powódkę w stan nieczynny. W W. w 1999 r. zostało utworzone
Gimnazjum, przy czym na podstawie art. 62 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o sys-
temie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.), to Gimnazjum
i Szkoła Podstawowa zostały połączone w Zespół Szkół w W. Do nauczania języka
rosyjskiego w roku szkolnym 1999/2000 została zatrudniona inna nauczycielka, w
wymiarze po 8 godzin zajęć w Gimnazjum i Szkole Podstawowej. Zdaniem Sądu
drugiej instancji Zespół Szkół był jedną placówką zatrudnienia. Przeniesienie powód-
ki w stan nieczynny, czego skutkiem było wygaśnięcie stosunku pracy po 6 miesią-
cach, nastąpiło z naruszeniem art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Była bowiem możli-
wość dalszego jej zatrudniania, o czym świadczy przyjęcie do pracy innego nauczy-
ciela języka rosyjskiego. Godziny brakujące do pełnego pensum powódka mogła
uzupełniać zajęciami w świetlicy lub z plastyki, co jest praktykowane wobec innych
nauczycieli. Sąd drugiej instancji stwierdził także niezachowanie przez pozwaną
trybu postępowania przewidzianego w art. 22 ust. 2 w związku z art. 20 ust. 1 Karty
Nauczyciela.
W kasacji pozwana zarzuciła naruszenie następujących przepisów prawa
materialnego: 1. art. 3531
KC w związku z art. 300 KP i w związku z art. 91c ust. 1
Karty Nauczyciela oraz w związku z § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Na-
rodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie sposobów i terminów dostosowania
działalności dotychczasowych szkół podstawowych do wymogów nowego systemu
szkolnego oraz tworzenia gimnazjów (Dz.U. Nr 14, poz. 124) poprzez błędną wy-
kładnię tych przepisów, polegającą na przyjęciu, że istniał obowiązek zawarcia z po-
wódką umowy o pracę w Gimnazjum w W., a tym samym naruszenie zasady swobo-
dy umów, 2. art. 22 ust. 2 w związku z art. 20 ust. 1 oraz art. 62 ust. 1 Karty Nauczy-
ciela poprzez błędną wykładnię tych przepisów polegającą na przyjęciu, że Zespół
Szkół w W., utworzony z dniem 1 września 1999 r. jest placówką zatrudniającą po-
wódkę i realizującą postanowienia art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela (w uzasadnieniu
3
kasacji prawidłowo powołano art. 62 ustawy o systemie oświaty dotyczący łączenia
szkół w zespół), 3. art. 9 Karty Nauczyciela w związku z § 2a i 3 rozporządzenia Mi-
nistra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których
można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz.U. Nr 98,
poz. 433 ze zm.) poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że powódka jako nauczyciel
języka rosyjskiego ma wystarczające kwalifikacje do prowadzenia świetlicy oraz pro-
wadzenia zajęć z plastyki.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona. Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądu drugiej
instancji, że Zespół Szkół w W. był pracodawcą powódki. Powstał on z dniem 1
września 1999 r. ze Szkoły Podstawowej i nowo utworzonego Gimnazjum, na pod-
stawie art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z art. 62 ust. 2 tej ustawy
dyrektor zespołu jest dyrektorem szkoły w rozumieniu ustawy. Wynika stąd, iż jest on
upoważniony do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w imie-
niu pracodawcy będącego jednostką organizacyjną (art. 31
§ 1 KP). Jednostką tą jest
Zespół Szkół, jego dyrektor dokonuje więc tych czynności wobec nauczycieli Szkoły
Podstawowej i Gimnazjum. Zdolność do zatrudniania pracowników ma Zespół Szkół
(art. 3 KP), a Szkoła Podstawowa i Gimnazjum stanowią miejsce (placówkę) wyko-
nywania pracy. Nadto obie te jednostki posiadają ten sam organ prowadzący -
Gminę W. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia
1979 r., I PR 16/79 (OSNCP 1979 z. 10, poz. 205, OSPiKA 1981 z. 1, poz. 19 z
glosą Z.Hajna oraz z. 9, poz. 158 z glosą J.Kuleszy), przyjmując, że zespół opieki
zdrowotnej będący samodzielną jednostką organizacyjną zespalającą wszystkie lub
niektóre placówki służby zdrowia działające na określonym obszarze, jest pracodaw-
cą w rozumieniu art. 3 KP. Nie są natomiast pracodawcami jednostki organizacyjne
wchodzące w skład zespołu, chyba że w statucie tego zespołu przewidziane są - i w
praktyce stosowane - dla kierowników tych jednostek organizacyjnych uprawnienia
do nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunku pracy; wówczas są one praco-
dawcami w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.
Powódka jako pracownik Szkoły Podstawowej została przeniesiona od dnia 1
września 1999 r. w stan nieczynny dlatego, że w tej Szkole wymiar zajęć z naucza-
4
nego przez nią przedmiotu (język rosyjski) został ograniczony do 6 godzin tygodnio-
wo. Jednakże od tego samego dnia powstał Zespół Szkół, wymiar zajęć z języka ro-
syjskiego w Szkole Podstawowej podniesiono do 8 godzin tygodniowo, a w tym sa-
mym wymiarze przedmiot ten był prowadzony w Gimnazjum. Łącznie język rosyjski
był przedmiotem 16 godzin, a więc do pełnego pensum brakowało tylko 2 godzin ty-
godniowo. Zespół Szkół był zatem zobowiązany do przywrócenia powódki do pracy
na podstawie art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela. Powstała bowiem możliwość podjęcia
przez nią pracy w pełnym wymiarze zajęć. Przemawiają za tym dwa argumenty.
Przede wszystkim Zespół Szkół zatrudnił jako nauczycielkę języka rosyjskiego inną
osobę w pełnym wymiarze zajęć. Strona pozwana nie może zatem zasadnie twier-
dzić, iż nie mogła zatrudnić powódki, skoro zatrudniła nową nauczycielkę języka ro-
syjskiego. Brak 2 godzin do pełnego pensum dydaktycznego Zespół Szkół potrakto-
wał jako pretekst (okazję) do nieprzywrócenia powódki do pracy. Trafnie Sąd drugiej
instancji uznał, iż w tej sytuacji należało przywrócić powódkę do pracy. Wbrew za-
rzutom podniesionym w kasacji nie został przez to naruszony art. 3531
KC w związku
z art. 300 KP. Pracodawca nie może korzystać z przewidzianej w tym przepisie (a
także w art. 11 KP) swobody umów (swobody zatrudniania pracowników), jeżeli
przepis prawa pracy - tu art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela - wprowadza ograniczenia w
tym zakresie.
Nie może być także uwzględniony zarzut braku kwalifikacji powódki do uzu-
pełnienia brakujących 2 godzin tygodniowo do pełnego pensum dydaktycznego. Na-
leży bowiem podzielić pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z
dnia 27 maja 1999 r., I PKN 77/99 (OSNAPiUS 2000 nr 18, poz. 681), według które-
go istnienie możliwości ponownego podjęcia zajęć przez nauczyciela przeniesionego
w stan nieczynny ma miejsce także wtedy, gdy realizacja przywrócenia do pracy
przewidziana w art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela łączy się z koniecznością dokonania
przez pracodawcę pewnych posunięć natury organizacyjnej lub z innymi utrudnie-
niami w funkcjonowaniu szkoły.
Z tych względów na podstawie art. 39312
oraz art. 98 KPC orzeczono jak w
sentencji.
========================================