Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 lipca 2001 r.
I PKN 534/00
Pracodawca powinien wyraźnie określić w piśmie rozwiązującym umowę
pracy okoliczności wymienione w art. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z
1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), jeżeli uważa je za przyczynę wypowiedzenia.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie: SN Jadwiga
Skibińska-Adamowicz, SA Kazimierz Josiak (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2001 r. sprawy z powództwa
Grzegorza D. przeciwko Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospo-
darki Wodnej w W. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od
wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z
dnia 11 kwietnia 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 150
zł (sto pięćdziesiąt zł) tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Legnicy wyrokiem z dnia 23 grudnia 1999 r.
przywrócił powoda Grzegorza D. do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy w
Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w W. - w Od-
dziale Terenowym w L.
Sąd ustalił, że powód był od 1 czerwca 1994 r. zatrudniony w byłym Woje-
wódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w L. na stanowisku
inspektora do spraw kontroli zadań i przedsięwzięć finansowych z udziałem środków
Funduszu. Z dniem 1 września 1998 r. powodowi powierzono stanowisko głównego
specjalisty do spraw technicznych i kontroli w zespole ekonomiczno-technicznym
2
obsługi dotacji, pożyczek i kredytów preferencyjnych. Powód posiadał należyte kwa-
lifikacje teoretyczne i praktyczne wymagane do pełnienia powierzonych mu zadań.
W wyniku reformy terytorialnej likwidacji uległo województwo l., które stało się
częścią województwa d. Na podstawie art. 43 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 październi-
ka 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną
(Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), dotychczasowy zakład pracy powoda stał się czę-
ścią Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w W.
Nowy pracodawca jeszcze przed reorganizacją powołał zespoły robocze w celu
ujednolicenia struktur, dokumentacji prawnej i księgowej w przyszłych oddziałach
terenowych. W skład jednego z zespołów wybrany został powód jako przedstawiciel
Funduszu z L. Dnia 4 stycznia 1999 r. uchwałą Zarządu Funduszu wprowadzony zo-
stał nowy regulamin organizacyjny. Na jego podstawie utworzone zostały oddziały
terenowe i dokonany został terytorialny podział kompetencji. W każdym oddziale
utworzono trzy zespoły: do spraw obsługi wniosków, ekonomiczno-finansowy i orga-
nizacyjno-administracyjny. Regulamin zmieniony został uchwałą Zarządu Funduszu z
30 maja 1999 r. Tym razem bardziej szczegółowo ustalone zostały zakresy zadań
poszczególnych komórek organizacyjnych. Intencją zmian było ujednolicenie sposo-
bu postępowania przy załatwianiu wniosków i kontroli wykorzystania środków Fundu-
szu. Zmiany w regulaminie nie pociągały za sobą sporządzenia nowych planów eta-
tyzacji w oddziałach terenowych, powierzenia pracownikom innych obowiązków. Po-
wód nadal wykonywał te same czynności. Zajmował się przede wszystkim kontrolą
wykorzystania środków Funduszu na inwestycje z zakresu gospodarki wodnej, po-
nieważ w tej dziedzinie posiadał uprawnienia budowlane. W maju 1999 r. do pracy w
Oddziale w L. przyjęta została nowa pracownica do zespołu do spraw obsługi wnio-
sków. Powód zaznajamiał ją praktycznie z zakresem zadań. Praca powoda oceniana
była pozytywnie. Nie było żadnych zastrzeżeń do jej wartości merytorycznej. Powód
przestrzegał dyscypliny pracy. W roku 1999 nie korzystał ze zwolnień lekarskich. Pi-
smem z dnia 5 sierpnia 1999 r. strona pozwana wypowiedziała powodowi umowę o
pracę z zachowaniem ustawowego trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Stosu-
nek pracy między stronami uległ rozwiązaniu 30 listopada 1999 r. Miesięczne wyna-
grodzenie powoda za pracę wynosiło 3.768,23 zł. W piśmie wypowiadającym umowę
o pracę jako przyczynę rozwiązania umowy pracodawca wskazał zmianę struktury
organizacyjnej i regulaminu organizacyjnego Biura Funduszu. W ocenie Sądu Rejo-
nowego przyczyna ta nie była rzeczywistym motywem wypowiedzenia. Strona po-
3
zwana nie wykazała bowiem, że zmiany organizacyjne polegające na utworzeniu od-
działów terenowych na miejsce byłych wojewódzkich struktur funduszu pociągały za
sobą konieczność likwidacji stanowiska pracy powoda lub ograniczenie zatrudnienia
w Oddziale Terenowym w L. albo choćby zmianę zakresu czynności i obowiązków
pracowników zatrudnionych w zespole obsługi wniosków. Dlatego uznając wypowie-
dzenie za nieuzasadnione, Sąd orzekł o przywróceniu powoda do pracy na podsta-
wie art. 45 § 1 KP.
Wyrok Sądu pierwszej instancji zaskarżyła apelacją strona pozwana, wnosząc
o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa względnie uchylenie
orzeczenia Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Pracodawca zarzucił naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowa-
nie i błędną wykładnię art. 30 § 4 KP oraz art. 45 § 1 KP, polegającą na wadliwym
przyjęciu, że możliwe jest przywrócenie pracownika do pracy na stanowisko, którego
nie ma w strukturze organizacyjnej. Ponadto strona pozwana wskazywała na uchy-
bienia procesowe mające wpływ - jej zdaniem - na wynik sprawy przez sprzeczne z
materiałem dowodowym ustalenie, że zmiany organizacyjne były pozorne oraz przez
odmowę przesłuchania w charakterze świadka Józefa A., przełożonego powoda.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 11 kwietnia 2000 r. oddalił apelację, zasądzając od strony pozwanej na
rzecz powoda kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd
Okręgowy uznał zarzuty apelacji za nieuzasadnione. Skupił się przede wszystkim na
ocenie zarzutu naruszenia prawa materialnego. Podobnie jak Sąd Rejonowy przyjął,
że podanie jako motywu wypowiedzenia zmian struktury organizacyjnej zakładu
pracy nie było wystarczające. Nawiązując do ustalonego poglądu orzecznictwa, Sąd
drugiej instancji podkreślił, że przyczyna wypowiedzenia powinna być prawdziwa i
konkretna. Wskazanie jej w piśmie rozwiązującym umowę o pracę ma bowiem w
pierwszej kolejności umożliwić pracownikowi racjonalne podjęcie decyzji o ewentual-
nym odwołaniu się od wypowiedzenia do sądu pracy, a w postępowaniu przed są-
dem wyznacza granice, w jakich powinna być dokonana ocena zasadności wypowie-
dzenia umowy o pracę. Trafnie uznał Sąd Rejonowy, że pracodawca nie udowodnił,
by wprowadzenie nowego regulaminu organizacyjnego pociągało za sobą koniecz-
ność zmniejszenia zatrudnienia w Oddziale w L., a w szczególności likwidacji stano-
wiska pracy powoda. Przeczy temu zatrudnienie w maju 1999 r. nowej pracownicy w
tym samym zespole i brak jakichkolwiek argumentów przemawiających za wyborem
4
powoda do zwolnienia z pracy, skoro miał on odpowiednie kwalifikacje zawodowe, a
do jego pracy i stosunku do obowiązków pracowniczych nie było żadnych zastrze-
żeń. W świetle prawidłowej wykładni art. 45 § 1 KP dokonanej przez Sąd Rejonowy,
Sąd Okręgowy uznał, że wskazywane w apelacji zarzuty procesowe nie mogły wpły-
nąć na wynik sprawy i dlatego apelację oddalił.
Od wyroku Sądu drugiej instancji wniesiona została kasacja przez pracodaw-
cę. Kasacja opiera się na podstawie naruszenia prawa materialnego przez niewła-
ściwe zastosowanie art. 30 § 4 KP oraz błędną wykładnię art. 45 § 1 i 2 KP - polega-
jące na przyjęciu, że zmiany organizacyjne nie są uzasadnioną przyczyną rozwiąza-
nia umowy o pracę z pracownikiem za wypowiedzeniem, a także przywróceniu po-
woda do pracy na stanowisko, którego nie ma w strukturze organizacyjnej zakładu
pracy. Oprócz tego skarżący zarzucił naruszenie przepisu Kodeksu postępowania
cywilnego - art. 473 przez odmowę przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka Jó-
zefa A., które mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Wskazując na te podstawy strona
pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponow-
nego rozpoznania Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
we Wrocławiu lub Sądowi Rejonowemu w Legnicy albo o orzeczenie co do istoty
sprawy przez zmianę wyroku Sądu drugiej i pierwszej instancji i oddalenie powódz-
twa z zasądzeniem kosztów postępowania kasacyjnego według norm.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja strony pozwanej nie jest zasadna. W postępowaniu kasacyjnym Sąd
Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia kasacją oraz jej podstaw; w
granicach kasacji bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (art.
39311
KPC). Powołanie przez stronę w kasacji podstawy z art. 3931
pkt 2 KPC wy-
maga wskazania, że naruszenie prawa procesowego nastąpiło w zasadzie w postę-
powaniu przed Sądem drugiej instancji, choćby przez zaakceptowanie uchybień pro-
cesowych popełnionych przez Sąd pierwszej instancji, a które skarżący podniósł już
w apelacji, pod warunkiem że mogły one mieć istotny wpływ na wynik sprawy (por.
wyrok z dnia 9 września 1998 r., II UKN 191/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 17, poz. 560).
W tym kontekście zarzut naruszenia art. 473 KPC nie jest uzasadniony. Przepis ten
nie był w ogóle w sprawie stosowany przez pierwszą i drugą instancję. Zgodnie z
jego brzmieniem, w sprawach z zakresu prawa pracy wszczętych w powództwa pra-
5
cownika (zob. art. 4777
KPC) i w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie
stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i
przesłuchania stron. Są to przepisy art. 246, 247, 302 § 1, 304 KPC oraz art. 74 § 2
KC (zob. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska: Komentarz do Kodeksu postę-
powania cywilnego, Warszawa 1997 r.). Artykuł 473 KPC nie ma natomiast związku z
odmową przeprowadzenia przez Sąd dowodu - gdy w jego ocenie okoliczności
sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli strona powołuje dowód jedynie
dla zwłoki (art. 217 § 2 KPC). Z postanowienia dowodowego Sądu pierwszej instan-
cji, a nawet z uzasadnienia kasacji wyraźnie wynika, iż takie właśnie były przesłanki
odmowy przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadka Józefa A. Z tych wzglę-
dów zarzut skarżącego, że Sąd Okręgowy naruszył art. 473 KPC, nie jest zasadny.
Konsekwencją nieuwzględnienia procesowej podstawy kasacji jest związanie Sądu
Najwyższego ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orze-
czenia (art. 39311
§ 2 KPC) oraz niemożność kwestionowania ustaleń faktycznych
poczynionych przez Sąd drugiej instancji w ramach podstawy z art. 3931
pkt 1 KPC,
czyli naruszenia prawa materialnego. Uzasadnienie w kasacji zarzutu naruszenia art.
30 § 4 KP i art. 45 § 1 KP w przeważającym zakresie sprowadza się do podważenia
ustaleń faktycznych Sądu. W szczególności skarżący twierdzi, że skutkiem wprowa-
dzenia nowego regulaminu organizacyjnego Biura Funduszu w maju 1999 r. była ko-
nieczność ograniczenia zatrudnienia w Oddziale w L. i likwidacji stanowiska pracy
powoda. Nie jest to zgodne z ustaleniami Sądu. Przeciwnie, Sądy obu instancji przy-
jęły, że pracodawca nie udowodnił nawet powzięcia zamiaru ograniczenia zatrudnie-
nia w Oddziale w L., skoro w maju 1999 r. przyjął do pracy nową pracownicę, nie
zmienił zakresów czynności osób zatrudnionych w zespole obsługi wniosków i nie
wyjaśnił, jakimi przesłankami dotyczącymi potrzeb zakładu pracy i oceny przydatno-
ści pracowników kierował się wybierając powoda do zwolnienia z pracy. W tak usta-
lonym stanie faktycznym dokonana przez Sąd Okręgowy wykładnia art. 45 § 1 KP
nie nasuwa zastrzeżeń. Ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę winna
być dokonana z uwzględnieniem słusznych interesów pracodawcy i cech osobistych
pracownika związanych ze świadczeniem pracy. Przyczyna wypowiedzenia ma być
prawdziwa i konkretna w tym znaczeniu, że może być zweryfikowana przez Sąd jako
podstawa rozwiązania stosunku pracy świadcząca o tym, że wypowiedzenie jest
uzasadnione (uchwała pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85, OSNCP 1985 z. 11, poz. 164). Jeśli pracodawca
6
łączył przyczynę wypowiedzenia z okolicznościami wymienionymi art. 1 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych
ustaw, Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), mógł je wyraźnie określić w piśmie roz-
wiązującym stosunek pracy.
Z tych motywów Sąd Najwyższy orzekł o oddaleniu kasacji z mocy art. 39312
KPC oraz zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda 150 zł tytułem kosztów po-
stępowania kasacyjnego (art. 98 KPC).
========================================