Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 listopada 2001 r.
III RN 144/00
Naczelny Sąd Administracyjny, rozstrzygając o środkach usunięcia na-
ruszenia prawa niezbędnych dla załatwienia sprawy, nie może wykraczać poza
jej granice, wyznaczone żądaniem strony oraz faktycznymi i prawnymi jego
podstawami.
Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2001 r. sprawy ze skargi T.
Kopalni Surowców Mineralnych „B.G.” Spółki z o.o. w S. na decyzję Samorządowego
Kolegium Odwoławczego w P.T. z dnia 19 stycznia 1998 r. [...] w przedmiocie nad-
płaty podatku od nieruchomości za lata 1993-1995, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Łodzi z dnia 2 lutego 2000 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
T. Kopalnie Surowców Mineralnych „B.G.” spółka z ograniczoną odpowie-
dzialnością w S. zwróciły się z wnioskiem do Urzędu Gminy w T.M. o zaliczenie nad-
płaty w podatku od nieruchomości, wynikającej ze skorygowanych deklaracji za lata
1993-1996 na poczet zobowiązania podatkowego za 1997 r.
Wójt Gminy T.M. decyzją z dnia 15 września 1997 r., wydaną na podstawie
art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U. z 1980 r. Nr 9, poz. 26 ze
zm.) i art. 29 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz.U.
z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.), oddalił wniosek, orzekając odmowę zaliczenia
kwoty 164.189,47 zł na poczet zobowiązań podatkowych należnych za rok 1997.
2
Po rozpatrzeniu odwołania strony, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w
P.T. decyzją z dnia 19 stycznia 1998 r., wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 KPA
w związku z art. 335 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.
Nr 137, poz. 926 ze zm.), utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego T. Kopalnie Surowców
Mineralnych „B.G.” wniosły o uchylenie decyzji organów obu instancji. Zarzuciły tym
orzeczeniom przede wszystkim naruszenie art. 6 KPA oraz przepisów prawa mate-
rialnego art. 248 § 1 KH i art. 31 ust. 1 ustawy o rachunkowości przez ich pominięcie
przy określaniu podstawy opodatkowania budowli dla celów podatku od nieruchomo-
ści za lata 1993-1996.
Wyrokiem z dnia 2 lutego 2000 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Za-
miejscowy w Łodzi, na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym, uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu
wyroku Sąd ten stwierdził, iż podniesione w skardze zarzuty nie zasługują na
uwzględnienie, gdyż stanowisko organów orzekających w sprawie, co do braku pod-
staw do stwierdzenia nadpłaty w rozumieniu art. 29 ustawy o zobowiązaniach podat-
kowych było prawidłowe.
Pomimo uznania bezzasadności podniesionych przez stronę zarzutów Na-
czelny Sąd Administracyjny stwierdził, że decyzja jest niezgodna z prawem, z przy-
czyn rozważonych z urzędu. Według Sądu złożony w 1997 r. wniosek podatnika o
zaliczenie na poczet podatku od nieruchomości za 1997 nadpłaty podatku za lata
1993-1996 doprowadził do wszczęcia postępowania administracyjnego w zakresie
rozliczenia tego podatku za 1997 r. Wprawdzie rozpoznając sprawę organy pierwszej
i drugiej instancji w sposób prawidłowy wywiodły, że podatnik obliczył i uiścił podatek
od nieruchomości za badany okres we właściwej wysokości i zasadnie odmówiły
zwrotu nadpłaty, to jednakże powinny rozstrzygnąć także co do rozliczenia podatku
od nieruchomości za rok 1997, co według NSA – również było objęte żądaniem
strony. Ponadto Sąd podniósł, że w toku postępowania nie zostało wyjaśnione, czy
były złożone deklaracje podatkowe za 1997 r. oraz, czy doszło do zapłaty podatku za
ten rok. Organy podatkowe miały obowiązek określić prawidłową wysokość zobowią-
zania w podatku od nieruchomości za 1997 r., względnie – jeśli doszło do wygaśnię-
cia zobowiązania podatkowego w związku ze spełnieniem świadczenia – orzec o
umorzeniu postępowania. W zaistniałej sytuacji – zdaniem Sądu – nie doszło do roz-
strzygnięcia o całości żądania podatnika, co spowodowało uchylenie decyzji organu
3
drugiej instancji, na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Od wyroku powyższego rewizję nadzwyczajną wniósł Prezes Naczelnego
Sądu Administracyjnego zarzucając rażące naruszenie art. 33 ust. 1 w związku z art.
51 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, a także art. 27 ust. 1 pkt 1 i ust. 2
pkt 1 i 3 tej ustawy w następstwie bezpodstawnego rozszerzenia w postępowaniu
sądowym zakresu sprawy o przedmiot, który nie był objęty postępowaniem admini-
stracyjnym.
Na podstawie powyższych zarzutów, podkreślając w ich uzasadnieniu, że nie
odnoszą się one do wyrażonej w zaskarżonym wyroku oceny prawnej w zakresie
tego przedmiotu sprawy, który wynikał z wniosku strony o zaliczenie nadpłaty w po-
datku od nieruchomości Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administra-
cyjnemu Ośrodkowi Zamiejscowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy w zakresie określonym podaną wyżej
podstawą rewizji nadzwyczajnej (por. art. 39311
KPC odpowiednio stosowany), w
pełni podzielił podniesione w niej zarzuty. Naczelny Sąd Administracyjny podejmując
przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa, jeśli jest to niezbęd-
ne dla końcowego załatwienia spawy, nie powinien rozstrzygać o innej sprawie niż
ta, która została poddana jego kontroli. Nie powinien wykraczać poza granice
sprawy, która była albo powinna być przedmiotem postępowania administracyjnego.
W rozważanym wypadku chodziło o sądową kontrolę decyzji wydanej w postępowa-
nia administracyjnego, które zostało wszczęte na żądanie strony (por. art. 61 § 1
KPA) i toczyło się wyłącznie w przedmiocie tego żądania. Żądanie strony, tak w po-
stępowaniu administracyjnym, jak i sądowym – wbrew przesłance zaskarżonego wy-
roku – ograniczało się do żądania zaliczenia nadpłaty za lata 1993-1996 na poczet
zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za rok 1997. Tak określone
żądanie zostało przez stronę uzasadnione okolicznościami dotyczącymi podatku za
lata 1993-1996 i było oparte na wynikającym z przepisów prawa materialnego
uprawnieniu w przedmiocie nadpłaty podatku. Zaskarżony wyrok określił zakres
sprawy sprzecznie z jej przedmiotem ukształtowanym w postępowaniu administra-
cyjnym na podstawie żądania strony i odpowiadających mu podstaw prawnych. W
szczególności chodziło o przepisy art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o
zobowiązaniach podatkowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze
4
zm.), które określiły warunki uprawnienia podatnika do zgłoszenia wniosku o zalicze-
nie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań. Słusznie w uzasadnieniu rewizji nad-
zwyczajnej podniesiono, że w dacie wydawania decyzji nie było przepisów, z których
wynikałby obowiązek rozszerzenia postępowania dotyczącego zaliczenia nadpłaty na
poczet przyszłego zobowiązania także o sprawę w przedmiocie przyszłych zobo-
wiązań podatkowych podatnika. Określenie wysokości nieuregulowanego w terminie
zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za 1997 r. w drodze decyzji
deklaratoryjnej wydanej na podstawie art. 5 ust. 2 i 3 ustawy o zobowiązaniach
podatkowych stanowi odrębną sprawę, która może być przedmiotem odrębnego po-
stępowania administracyjnego.
Uznając, że Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wykazał rażące na-
ruszenie w zaskarżonym wyroku wskazanych przepisów, które w konsekwencji pro-
wadziłoby do bezpodstawnego kontynuowania postępowania w sprawie poza jej
przedmiotem (por. art. 30 w związku z art. 22 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym), Sąd Najwyższy orzekł stosownie do wniosku rewizji nad-
zwyczajnej (art. 39313
§ 1 KPC odpowiednio stosowany).
========================================