Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 14 maja 2003 r.
III SW 42/03
Wystarczającą przesłanką wydania zaświadczenia o przysługiwaniu
uprawnienia do udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i
telewizyjnych jest prowadzenie działalności związanej z przedmiotem referen-
dum, mieszczącej się w zakresie celów statutowych stowarzyszenia, nie jest
natomiast niezbędne umieszczenie w statucie skonkretyzowanego celu refe-
rendalnego (art. 48 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referen-
dum ogólnokrajowym, Dz.U. Nr 57, poz. 507 ze zm.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (spra-
wozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 maja
2003 r. sprawy ze skargi Związku Emerytów i Rencistów Polskich Kolei Państwowych
na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 kwietnia 2003 r. odmawiającą
wydania zaświadczenia o przysługiwaniu uprawnienia do udziału w kampanii refe-
rendalnej w programach radiowych i telewizyjnych.
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Państwowa Komisja Wyborcza uchwałą z dnia 28 kwietnia 2003 r., wydaną na
podstawie art. 48 ust. 1 pkt 3 lit. c, ust. 2 pkt 3 i ust. 4 ustawy z dnia 14 marca 2003 r.
o referendum ogólnokrajowym (Dz.U. Nr 57, poz. 507), odmówiła Stowarzyszeniu o
nazwie Związek Emerytów i Rencistów Polskich Kolei Państwowych z siedzibą w
Olsztynie wydania zaświadczenia o przysługiwaniu uprawnienia do udziału w kam-
panii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych
w formie audycji referendalnych, argumentując, iż cele statutowe Stowarzyszenia
określone w § 3 i § 7 statutu nie są związane z przedmiotem referendum w sprawie
wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej
2
Polskiej do Unii Europejskiej, co sprawia, że Stowarzyszenie to nie jest podmiotem
uprawnionym do udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewi-
zyjnych nadawców publicznych. Nadto, Związek Emerytów i Rencistów Polskich Ko-
lei Państwowych dołączył do zawiadomienia nieuwierzytelniony statut, nie spełnił
zatem wymogu, o którym mowa w art. 48 ust. 2 pkt 3 ustawy o referendum ogólno-
krajowym.
W skardze na tę uchwałę Stowarzyszenie Związek Emerytów i Rencistów Pol-
skich Kolei Państwowych zwróciło uwagę na fakt, że w 1994 r., kiedy było rejestro-
wane, nie było takiej potrzeby, aby wpisywać do statutu „punkt po punkcie co wolno”.
Zapis zawarty w § 3 ust. 1 statutu Stowarzyszenia, zgodnie z którym Związek sto-
sownie do zasad wyrażanych w Konstytucji RP rozwijać będzie działalność w zakre-
sie obrony interesów członków Związku, realizacji ich potrzeb materialnych, społecz-
nych oraz warunków socjalno-bytowych i kulturalnych, daje prawo do wszystkich
uprawnień konstytucyjnych Stowarzyszeniu. Stowarzyszenie podniosło, że nie mogło
uzyskać uwierzytelnionego odpisu statutu, ponieważ Wydział Sądu Okręgowego,
który rejestrował Stowarzyszenie w 1994 r., już nie istnieje.
W odpowiedzi na skargę Państwowa Komisja Wyborcza podtrzymała argu-
menty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały, stwierdzając, że jedną z przy-
czyn odmowy wydania zaświadczenia o przysługiwaniu uprawnienia do udziału w
kampanii referendalnej był brak przesłanki określonej w art. 48 ust. 1 pkt 3 lit c
ustawy o referendum ogólnokrajowym, a mianowicie brak zapisu w statucie o reali-
zacji zadań związanych z przedmiotem referendum.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Do warunków skutecznego zgłoszenia przez stowarzyszenie zawiadomienia o
zamiarze skorzystania ze szczególnego uprawnienia do udziału w kampanii referen-
dalnej - stosownie do art. 48 ust. 2 pkt 3 ustawy o referendum ogólnokrajowym - na-
leży załączenie do zawiadomienia uwierzytelnionego statutu i wyciągu z Krajowego
Rejestru Sądowego o wpisaniu stowarzyszenia do rejestru. Niespełnienie warunków
zawiadomienia powoduje odmowę wydania zaświadczenia stwierdzającego upraw-
nienia. Jest to sankcja wyraźnie w ustawie określona (w art. 48 ust. 4).
W rozpoznawanej sprawie nie ulega wątpliwości, że w terminie przewidzianym
dla zgłoszenia przedmiotowego zawiadomienia (art. 48 ust. 2 ustawy o referendum
3
ogólnokrajowym), zawiadamiający nie przedstawił wymaganych dokumentów, a za-
tem już tylko z tego powodu nie można stwierdzić zasadności skargi. W szczególno-
ści należy zauważyć, że nie jest usprawiedliwieniem dla niezłożenia uwierzytelnione-
go statutu okoliczność, że wydział Sądu Okręgowego, który w 1994 r. dokonywał re-
jestracji Stowarzyszenia, już nie istnieje. Stowarzyszenie powinno być wpisane do
Krajowego Rejestru Sądowego (w Sądzie Rejonowym - Sądzie Gospodarczym - w
Wydziale Krajowego Rejestru Sądowego), który powinien wydać na podstawie akt
rejestrowych uwierzytelniony odpis statutu Stowarzyszenia. Tylko na podstawie uwie-
rzytelnionego odpisu można stwierdzić, jaka jest treść statutu, który został wpisany
do Krajowego Rejestru Sądowego, a w związku z tym, jakie są statutowe cele Stowa-
rzyszenia. Uwierzytelniony statut jest dokumentem urzędowym pochodzącym od or-
ganu prowadzącego odpowiedni rejestr (por. zwłaszcza art. 4 ust. 3 i art. 8 ust. 3
ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym - jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209).
Niezależnie od tego Sąd Najwyższy podzielił wyrażoną w zaskarżonej
uchwale Państwowej Komisji Wyborczej ocenę, że z zawiadomienia nie wynikała
możliwość ustalenia, iż Stowarzyszenie Związek Emerytów i Rencistów Polskich Ko-
lei Państwowych prowadziło działalność związaną z przedmiotem referendum, czyli
spełniało warunek uprawnienia do udziału w kampanii referendalnej określony w art.
48 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy o referendum ogólnokrajowym. Gdyby brać pod uwagę
cele statutowe określone w załączonym (nieuwierzytelnionym) statucie, takie jak
obrona interesów materialnych, socjalnych i kulturalnych członków Związku i ich ro-
dzin (§ 7 pkt 1 statutu) - to zgodzić się można ze skarżącym, że są one zgodne z
konstytucyjnymi zasadami. W referendum jednak, którego dotyczy rozpatrywana
sprawa, chodzi bezpośrednio o wyrażenie zgody (albo braku zgody) na przystąpienie
Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.
Stosownie do przepisów art. 48 ust. 3 i ust. 4 ustawy o referendum ogólno-
krajowym, podstawę rozstrzygnięcia przez Państwową Komisję Wyborczą o przysłu-
giwaniu (lub nieprzysługiwaniu) specjalnego uprawnienia w zakresie kampanii refe-
rendalnej, o którym mowa w art. 48 ust. 1 tej ustawy, stanowi zawiadomienie pod-
miotu zainteresowanego i dołączone do niego dokumenty. W rozpatrywanej sprawie
w zawiadomieniu z 23 kwietnia 2003 r. nie zostały wskazane jakiekolwiek twierdzenia
(fakty) dotyczące prowadzenia przez Stowarzyszenie Związek Emerytów i Rencistów
Polskich Kolei Państwowych działalności związanej z przedmiotem referendum (por.
4
art. 48 ust. 1 pkt 3 lit. a zdanie pierwsze ustawy o referendum ogólnokrajowym). W
tej sytuacji jedynym dokumentem, na podstawie którego możliwe było dokonanie
ustaleń co do spełnienia warunku wynikającego z wyżej powołanego przepisu, był
dołączony do zawiadomienia (nieuwierzytelniony) statut. Pozytywne rozstrzygnięcie
sprawy musiałoby zatem polegać na wnioskowaniu ze statutu Stowarzyszenia, iż
Stowarzyszenie to prowadzi działalność związaną z przedmiotem referendum, a
działalność ta mieści się w zakresie jego celów statutowych.
Zgodzić się można z częścią argumentacji przedstawionej w skardze, że w
świetle art. 48 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy o referendum wystarczy, aby działalność
związana z przedmiotem referendum mieściła się w zakresie celów statutowych, nie
jest natomiast niezbędne umieszczenie bezpośrednio skonkretyzowanego celu refe-
rendalnego (przedmiotu referendum) w statucie. Jeżeli jednak, tak jak w rozpatrywa-
nym przypadku, cele statutowe zostały ujęte bez bezpośredniego odniesienia do
przedmiotu referendum, to statut nie stanowi źródła informacji o tym, czy Stowarzy-
szenie prowadzi działalność związaną z przedmiotem referendum. Przedmiotem re-
ferendum, którego dotyczyło zawiadomienie, jest wyrażenie zgody (lub braku zgody)
na ratyfikację przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Traktatu dotyczącego
przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej (por. art. 71 i art. 20 ust.
2 ustawy o referendum oraz postanowienia uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 17 kwietnia 2003 r. o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum w sprawie
wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej
Polskiej do Unii Europejskiej - Dz.U. Nr 66, poz. 613). Tak określonego przedmiotu
referendum, dotyczącego przystąpienia do Unii Europejskiej na warunkach Traktatu
podpisanego w Atenach dnia 16 kwietnia 2003 r., nie dotyczą cele i zadania Stowa-
rzyszenia opisane w § 3 i w § 7 jego statutu.
Z powyższych przyczyn uznając, że skarga nie miała usprawiedliwionych pod-
staw, Sąd Najwyższy ją oddalił (art. 48 ust. 7 ustawy o referendum ogólnokrajowym).
========================================