Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 grudnia 2003 r.
I PK 76/03
Prezes Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych nie ma kompetencji
do kontroli czynności z zakresu prawa pracy polegającej na odwołaniu ze sta-
nowiska (art. 70 k.p.) dyrektora oddziału kasy chorych. Rozstrzyganie sporów
wynikających z takiego odwołania należy do wyłącznej właściwości sądów
pracy i sprawy te nie podlegają kognicji Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Jednakże prawomocny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, stwierdza-
jący nieważność uchwały rady nadzorczej regionalnej kasy chorych o odwoła-
niu dyrektora oddziału, wiąże sąd pracy (art. 365 § 1 k.p.c. w związku z art. 59
ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. Nr
74, poz. 368 ze zm.).
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2003 r. sprawy
z powództwa Krystyny B. przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia W. Oddzia-
łowi Wojewódzkiemu, następcy prawnemu W. Regionalnej Kasy Chorych w P. o
przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu-Ośrodka Zamiejscowego
w Koninie z dnia 15 stycznia 2002 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu Ośrodkowi Zamiejscowemu w
Koninie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o
kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu-Ośrodek
Zamiejscowy w Koninie wyrokiem z dnia 15 stycznia 2002 r. [...] oddalił apelację W.
2
Regionalnej Kasy Chorych w P. od wyroku Sądu Rejonowego w Turku z dnia 2 paź-
dziernika 2001 r. [...], przywracającego Krystynę B. do pracy u strony apelującej na
stanowisko dyrektora Oddziału w K.
Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i ich
prawna ocena: Krystyna B., decyzją Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzania Pow-
szechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego, została z dniem 1 stycznia 1999 r. powoła-
na na stanowisko Dyrektora Oddziału W. Regionalnej Kasy Chorych z siedzibą w K.
Od 11 października 1998 r. sprawowała mandat radnej Rady Powiatowej w T. Zgod-
nie z § 8 pkt 4 statutu W. Regionalnej Kasy Chorych, dyrektorów oddziałów powołuje
i odwołuje Rada Kasy na wniosek jej dyrektora. Rada Kasy uchwałą [...] z dnia 29
sierpnia 2000 r. odwołała powódkę ze stanowiska dyrektora Oddziału z dniem 31
sierpnia 2000 r., powołując na to stanowisko od 1 września 2000 r. Sławomira M. [...].
Pismem z 30 sierpnia 2000 r. nowy dyrektor Oddziału zaproponował Krystynie B. od
dnia 1 września 2000 r. pracę na stanowisku specjalisty do spraw skarg i wniosków,
z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia. Od 31 sierpnia 2000 r. do 26 lu-
tego 2001 r. powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim. Na marzec 2001 r. przy-
padał okres wypowiedzenia, w którym została ona zwolniona z obowiązku wykony-
wania pracy. Od 30 marca 2001 r. ponownie korzystała ze zwolnienia lekarskiego.
Krystyna B. cierpi na chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego. Prezes Urzędu
Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych decyzją z dnia 19 października 2000 r. stwierdził
nieważność uchwały odwołującej powódkę ze stanowiska, decyzją z dnia 6 grudnia
2000 r. utrzymał tę decyzję w mocy, a Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie
wyrokiem z dnia 28 czerwca 2001 r., oddalił skargę Kasy.
Pracownik, zgodnie z art. 70 k.p., może być odwołany ze stanowiska w każ-
dym czasie, a odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. We-
dle art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym, rozwiązanie stosunku pracy z
radnym wymaga zgody rady. Przepis ten ma zastosowanie także do stosunku pracy
z powołania. Strona pozwana, odwołując Krystynę B. ze stanowiska nie zwracała się
do Rady Powiatu w T. o taką zgodę. Do stosunku pracy z powołania nie mają zasto-
sowania przepisy o wypowiedzeniu zmieniającym. Nie można przeto odwołać pra-
cownika ze stanowiska, nie rozwiązując z nim stosunku pracy. Skoro uchwała Rady
Kasy jest nieważna, to wypowiedzenie dotknięte jest wadą a roszczenia powódki w
pełni zasadne.
3
Strona pozwana zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako podstawę ka-
sacji naruszenie prawa materialnego, a to art. 69 k.p. - „wskutek uznania przez Sąd
Okręgowy, że pracownik powołany na stanowisko dyrektora Oddziału, sprawujący
jednocześnie mandat radnego, nie podlega wyłączeniu z przepisów regulujących
rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania o przywra-
caniu do pracy i odszkodowaniu przewidzianym w razie wypowiedzenia umowy o
pracę” oraz art. 45 § 1 i 2 k.p. - „poprzez przywrócenie powódki do pracy”, jej pełno-
mocnik wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości i
zasądzenie kosztów postępowania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu podniesiono, że art. 22 ust. 2
ustawy o samorządzie powiatowym nie chroni przed odwołaniem pracownika ze sta-
nowiska, a jedynie przed rozwiązaniem z nim stosunku pracy. Nie jest przeto wyma-
gana zgoda rady „na dokonanie aktu odwołania ze stanowiska”. Poza tym, odwołanie
powódki nie miało związku ze sprawowaniem przez nią funkcji radnego powiatu.
Rada nie mogłaby więc odmówić udzielenia zgody. Powódce zostało wypłacone od-
szkodowanie w formie odprawy, wobec czego nie mogła się już domagać przywróce-
nia do pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Błędny jest wywód kasacji zmierzający do wykazania, że Krystyna B. została
odwołana ze stanowiska bez zamiaru rozwiązania z nią stosunku pracy. Zgodnie z
art. 70 k.p., odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę (§ 2)
lub z jej rozwiązaniem bez wypowiedzenia (§ 3). Wywołuje ono zatem podwójny
skutek prawny - pozbawia pracownika pełnionej funkcji (na ogół z chwilą odwołania) i
powoduje ustanie stosunku pracy (na ogół po upływie okresu wypowiedzenia). Zło-
żoną Krystynie B. propozycję pracy na stanowisku specjalisty d/s skarg i wniosków
należy zatem pojmować jako ofertę zatrudnienia jej na podstawie umowy o pracę po
ustaniu dotychczasowego stosunku pracy z powołania.
Art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
(Dz.U. Nr 91, poz. 578 ze zm.) stanowi, że rozwiązanie z radnym stosunku pracy
wymaga uprzedniej zgody rady powiatu, której radny jest członkiem. Pozwany praco-
dawca miał zatem obowiązek zwrócenia się do Rady Powiatu w T. o zgodę na od-
wołanie Krystyny B. ze stanowiska dyrektora Oddziału W. Regionalnej Kasy Chorych
4
w K. Nie czyniąc tego, uchybił przepisom o rozwiązywaniu stosunku pracy z powoła-
nia. Do stosunku pracy z powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę
na czas nieokreślony, z wyłączeniem jednakże orzekania o bezskuteczności wypo-
wiedzenia, odszkodowaniu przewidzianym w razie wypowiedzenia i przywróceniu do
pracy (art. 69 k.p.). Przywrócenie skarżącej do pracy przez Sąd pierwszej instancji i
oddalenie apelacji strony pozwanej od tego wyroku oczywiście narusza art. 45 § 1
k.p. w związku z art. 69 pkt 2 lit. c k.p.
Odwołanie pracownika równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę jest
dopuszczalne w każdym czasie, bez podania przyczyny i pomimo zakazu wypowie-
dzenia umowy o pracę (art. 72 k.p.). Wadliwość odwołania nie powoduje nieważności
tej czynności.
W rozpoznawanej sprawie Prezes Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych
podjął decyzję unieważniającą uchwałę Rady Kasy o odwołaniu powódki ze stanowi-
ska. Urząd Nadzoru, zgodnie z art. 151a ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszech-
nym ubezpieczeniu zdrowotnym (obowiązującej do 1 kwietnia 2003 r.), sprawuje
nadzór „nad działalnością” kas chorych, stosując kryterium „legalności” (ust. 4 pkt 1),
a także nad ich gospodarką finansową, „stosując kryterium legalności, rzetelności,
celowości i gospodarności oraz zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym” (ust.
5). W tym też zakresie „bada uchwały” i „stwierdza nieważność uchwały w całości lub
w części, jeżeli narusza ona prawo lub stwarza zagrożenie wystąpienia ujemnego
wyniku finansowego” (ust. 6). Urząd Nadzoru nie ma kompetencji do kontroli w tym
trybie czynności z zakresu prawa pracy podejmowanych przez kasę chorych jako
pracodawcę. Prezes Urzędu Nadzoru podjął zatem decyzję stwierdzającą nieważ-
ność uchwały Rady W. Regionalnej Kasy Chorych odwołującej Krystynę B. ze sta-
nowiska dyrektora Oddziału w K. z przekroczeniem uprawnień przewidzianych w po-
wołanym przepisie. Rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy pracowników kas cho-
rych należy do wyłącznej właściwości sądów pracy. Sprawy te nie podlegają kognicji
Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skoro jednak Naczelny Sąd Administracyjny
orzekł w przedmiocie ważności uchwały o odwołaniu, a wyrok ten jest prawomocny,
są nim, stosownie do art. 365 § 1 k.p.c. w związku z art. 59 ustawy z dnia 11 maja
1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), zwią-
zane także inne sądy, w tym również Sąd Najwyższy.
Nieważność uchwały Rady Kasy jest równoznaczna z nieważnością odwoła-
nia. Nieważna czynność rozwiązująca stosunek pracy - nie może wywołać zamierzo-
5
nego skutku prawnego. Nieważne odwołanie nie spowodowało zatem rozwiązania
stosunku pracy. Jeżeli zaś stosunek pracy trwa - bezprzedmiotowe jest orzekanie o
roszczeniach przysługujących pracownikowi z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku
pracy. Ze względu właśnie na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w War-
szawie, powołane przez Sądy uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1992
r., I PZP 55/92 (OSNCP 1993 nr 7-8, poz. 116) i z dnia 22 listopada 1994 r., I PZP
48/94 (OSNAPiUS 1995 nr 8, poz. 97) nie mogły mieć znaczenia przy rozstrzyganiu
rozpoznawanej sprawy.
Skoro Krystyna B. nie przestała być pracownikiem, przysługują jej roszczenia
o dopuszczenie do pracy, wynikające z obowiązku pracodawcy zatrudniania pracow-
nika (art. 22 § 1 k.p.), oraz o wynagrodzenie za czas gotowości do pracy (art. 81
k.p.).
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39313
k.p.c.,
orzekł jak w sentencji.
========================================