Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 28 stycznia 2004 r.
II UK 167/03
Niemożność wykonywania pracy spowodowana innymi przyczynami niż
naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do
zarobkowania nie jest niezdolnością do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1
ustawy z dnia 15 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-
czeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.).
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 stycznia 2004 r.
sprawy z wniosku Juliana W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w J. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji wnioskodawcy
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 lutego 2003 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 19 października 2001 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Od-
dział w J. odmówił przyznania wnioskodawcy Julianowi W. prawa do renty z tytułu
niezdolności do pracy wobec braku takiej niezdolności.
Odwołanie wnioskodawcy od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 26
czerwca 2002 r. [...]. Na podstawie opinii biegłych lekarzy neurologa i psychiatry Sąd
ustalił, że zmiany chorobowe wnioskodawcy zarówno w zakresie zmian zwyrodnie-
niowych kręgosłupa, jak i reaktywnego stanu depresyjnego nie ograniczają jego zdol-
ności do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Wnioskodawca nie spełnia zatem
warunku niezdolności do pracy określonego w art. 57 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr
162, poz. 1118 ze zm.).
2
Po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy od tego wyroku Sąd Apelacyjny-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyrokiem z dnia 6 lutego 2003 r. [...]
oddalił apelację. Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu
pierwszej instancji oparte na szczegółowo uzasadnionych opiniach biegłych lekarzy.
Podnoszone w apelacji „subiektywne poczucie niezdolności do pracy wnioskodawcy
nie może być przeciwstawieniem do oceny dokonanej przez biegłych”. W toku postę-
powania apelacyjnego wnioskodawca przedstawił kolejne zaświadczenia oraz wynik
badania audiograficznego słuchu. Ten ostatni dokument został sporządzony 2 stycz-
nia 2003 r. Ewentualne pogorszenie stanu zdrowia od tej daty nie ma wpływu na
ustalenie uprawnień rentowych wnioskodawcy. Jego ostatnie zatrudnienie ustało bo-
wiem 22 listopada 2000 r. a okres 18 miesięcy, o którym mowa w art. 57 pkt 3
ustawy o emeryturach i rentach, upłynął 22 maja 2002 r.
Wyrok ten zaskarżył kasacją wnioskodawca i opierając ją na podstawie naru-
szenia prawa procesowego - art. 233 k.p.c. - wniósł o jego uchylenie i przekazanie
sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania, ewentual-
nie o uchylenie także wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie. W uzasadnieniu kasacji
podniósł, że Sąd Apelacyjny nie dokonał oceny wiarygodności i mocy dowodów na
podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowe-
go z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego pod kątem przesłanek
z art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Oparcie ustaleń na opiniach biegłych lekarzy Sąd Apelacyjny uzasadnił tym, że opi-
nie są obszerne i szeroko komentują wnioski końcowe. Nie odniósł jednak oceny
sporządzonych opinii do osoby wnioskodawcy i nie rozważył okoliczności o charakte-
rze socjalnym, dotyczących możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub
podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego. Wnioskodawca
ma 52 lata i od 25 lat pracuje jako pracownik budowlany. Wykonywany zawód wy-
maga pełnej sprawności umysłowej i fizycznej. Dla dopuszczenia do pracy na jakiej-
kolwiek budowie wymagane jest przejście szczegółowych badań lekarskich. Ze scho-
rzeniami, jakie rozpoznali biegli, wnioskodawca nie uzyska pracy na budowie. Po-
ziom jego wykształcenia i wiek nie pozwalają na przekwalifikowanie. Okoliczności te
wskazują, że Sąd przy ocenie opinii biegłych uchybił zasadom doświadczenia życio-
wego. Zasady te w przedmiotowej sprawie jednoznacznie wskazują, że wnioskodaw-
ca nie jest zdolny do jakiejkolwiek pracy.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Definicja niezdolności do pracy zawarta jest w art. 12 ust. 1 ustawy o emerytu-
rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stanowi, że niezdolną do
pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdol-
ność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje
odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Zawarte w zaskarżonym wyro-
ku ustalenia o braku niezdolności wnioskodawcy do pracy zostały dokonane na pod-
stawie opinii biegłych stwierdzających, że zmiany chorobowe wnioskodawcy nie są
nasilone do tego stopnia, aby czyniły go niezdolnym do wykonywania zatrudnienia
zgodnego z kwalifikacjami. Z opinii tej wynika, że wnioskodawca jest zdolny do pracy
w swoim zawodzie bez konieczności przekwalifikowania. Podniesiony w kasacji za-
rzut błędnych ustaleń faktycznych nie dotyczy, ani dokonanego przez biegłych rozpo-
znania nasilenia zmian chorobowych, ani oceny tych zmian. Zarzut sprowadza się do
tego, że opierając ustalenia na opinii biegłych Sąd pominął okoliczności, o których
mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy. Przepis ten stanowi, że przy ocenie
stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności
do pracy uwzględnia się możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia
innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj
i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i
predyspozycje psychofizyczne. Okoliczności, o których mowa w tym przepisie doty-
czą osoby, co do której stwierdzono niezdolność do wykonywania dotychczasowego
zatrudnienia lub ewentualną celowość przekwalifikowania, nie dotyczą natomiast
osoby, która została uznana za zdolną do wykonywania dotychczasowego zatrud-
nienia. Wynika to ze wstępnego sformułowania tego przepisu - oceny stopnia i trwa-
łości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności do pracy. Oko-
liczności dotyczące osoby ubiegającej się o świadczenia mają wpływ na zakres przy-
znania prawa do renty - renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do
pracy, renty stałej lub okresowej albo też renty szkoleniowej. Uwzględnia się je w
stosunku do osoby, u której naruszenie sprawności organizmu powoduje niezdolność
do pracy. Niemożność wykonywania pracy spowodowana innymi przyczynami niż
naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do zarobko-
wania nie jest niezdolnością do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1. Dlatego nie można
4
było brać pod uwagę trudności w uzyskaniu pracy przez wnioskodawcę ze względu
na jego wiek i stan zdrowia, związanych z sytuacją na rynku pracy.
Niezdolność do pracy uzależniona jest od stopnia naruszenia sprawności or-
ganizmu, co może być stwierdzone tylko przez specjalistów lekarzy. Opinia biegłych
może być kwestionowana przez wskazanie jej wad lub pominięcie istotnych okolicz-
ności, nie można natomiast jej negować powołując się na zasady doświadczenia ży-
ciowego. Zarzut błędnej oceny tej opinii z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. okazał się
więc nieuzasadniony.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
k.p.c. oddalił
kasację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================