Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 26 lutego 2004 r.
III SZ 4/03
Notariusz jest uprawniony do udziału w przetargu, gdy - zgodnie z prze-
pisami ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (jednolity
tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664 ze zm.) - powierzenie dokonania czynności
notarialnych powinno nastąpić w trybie zamówienia publicznego.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2004 r. skargi
Ministra Sprawiedliwości na uchwałę Krajowej Rady Notarialnej [...] z dnia 25 kwiet-
nia 2003 r. w sprawie zakazu uczestniczenia przez notariuszy w przetargach lub
konkursach na czynności notarialne,
u c h y l ił zaskarżoną uchwałę.
U z a s a d n i e n i e
Krajowa Rada Notarialna podjęła na podstawie art. 40 § 1 pkt 7 ustawy z dnia
14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369
ze zm.) uchwałę [...] z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie zakazu uczestniczenia
przez notariuszy w przetargach lub konkursach na czynności notarialne, w której
stwierdziła, że: po pierwsze - „uczestniczenie przez notariusza w przetargu lub kon-
kursie na sporządzenie czynności notarialnej stanowi naruszenie zasad etyki zawo-
dowej notariusza, gdyż podaje w wątpliwość jego bezstronność jako osoby zaufania
publicznego oraz uchybia powadze i godności zawodu notariusza” (§ 1); po drugie -
„za udział w przetargu lub konkursie, o którym mowa w § 1, notariusz ponosi odpo-
wiedzialność dyscyplinarną na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 lutego
1991 r. - Prawo o notariacie” (§ 2). W uzasadnieniu powyższej uchwały Krajowa
Rada Notarialna podniosła w szczególności, że:
2
Po pierwsze, udział notariuszy w jakichkolwiek przetargach lub konkursach na
sporządzenie czynności notarialnej jest wykluczony z uwagi na szczególny status
prawny notariusza jako osoby zaufania publicznego (art. 2 § 1 Prawa o notariacie),
która zobowiązana jest do bezstronności wobec wszystkich uczestników czynności
notarialnej.
Po drugie, „notariusz nie jest podmiotem świadczącym usługi jako „dostawca”
lub „wykonawca” (art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o zamówieniach publicznych), ani też nie
świadczy usług na zasadzie „najkorzystniejszej oferty” (art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy o
zamówieniach publicznych), lecz jest powołany do dokonywania czynności notarial-
nej (art. 1 § 1 Prawa o notariacie)”.
Po trzecie, „prywatna organizacja notariatu oraz dokonywanie czynności nota-
rialnych „na własny rachunek” (art. 5 i art. 49 Prawa o notariacie) nie oznaczają, że
notariat jest instytucją całkowicie prywatną, a notariusz wolnym zawodem prawni-
czym na wzór adwokata czy radcy prawnego. Notariusz jest „osobą urzędową”, peł-
niącą urząd publiczny, nie będąc jednak urzędnikiem państwowym ani samorządo-
wym i nie podlega żadnej pragmatyce urzędniczej.”
Po czwarte, „swobodny wybór notariusza w związku z dokonywaną dwustron-
ną lub wielostronną czynnością prawną przysługuje każdej ze stron czynności i
każda z tych stron może dokonać innego wyboru. Zawarcie przez notariusza umowy
zamówienia publicznego byłoby dla drugiej strony czynności prawnej, w razie nie-
zgodności z prawem czynności prawnej dokumentowanej przez notariusza, dodat-
kowym argumentem wskazującym na takie powiązanie notariusza z jedną ze stron,
które czyni go niewiarygodnym.”
Po piąte, „notariuszowi za dokonaną czynność notarialną przysługuje godziwe
wynagrodzenie jako gwarancja jego niezawisłości. Wynagrodzenie to stanowi mate-
rialne zabezpieczenie funkcjonowania jego działalności i powinno być określone nie
według „najkorzystniejszej oferty”, ale stosownie do zasad wskazanych w art. 5
Prawa o notariacie. Wynagrodzenie to uwalnia notariusza od konieczności i możliwo-
ści poszukiwania dodatkowych źródeł dochodu, które są ustawowo ograniczone (por.
art. 19 Prawa o notariacie). Za wynagrodzenie należne notariuszowi odpowiadają so-
lidarnie wszystkie strony czynności (art. 89 § 1 Prawa o notariacie)”.
Po szóste, „nie bez znaczenia jest także okoliczność, że często próbę
wszczęcia procedur z ustawy o zamówieniach publicznych podejmują w stosunku do
3
notariuszy podmioty, które nie biorą na siebie obowiązku zapłacenia notariuszowi
tego wynagrodzenia, co jest rażącym naruszeniem zasad tej ustawy”.
Po siódme, „jedną z funkcji notariusza jest chronienie słabszego przed silnym,
a jakiekolwiek powiązania notariusza nie pozwoliłyby mu tej funkcji rzetelnie wyko-
nać.”
Po ósme, „notariusz z przyczyn ustrojowych przewidzianych w przepisach
Prawa o notariacie nie może być uczestnikiem postępowania odwoławczego przewi-
dzianego w ustawie o zamówieniach publicznych.”
Minister Sprawiedliwości pismem z dnia 24 listopada 2003 r. [...], działając w
trybie art. 47 § 1 Prawa o notariacie, złożył skargę na powyższą uchwałę Krajowej
Rady Notarialnej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie zakazu uczestniczenia przez
notariuszy w przetargach lub konkursach na czynności notarialne, wnosząc o jej
uchylenie. W uzasadnieniu tej skargi Minister Sprawiedliwości podniósł, co nastę-
puje.
Po pierwsze, wychodząc z założenia, że „Krajowa Rada Notarialna, wykonuje
swoje ustawowe kompetencje, posługując się formą uchwały wydawanej na podsta-
wie lub w granicach przepisów powszechnie obowiązujących w Rzeczpospolitej Pol-
skiej”, należy równocześnie mieć na uwadze to, że „podejmowane uchwały nie mogą
jednak ustalać wykładni prawa powszechnie obowiązującego, nawet gdyby znacze-
nie dokonanej przez nie wykładni tego prawa miało ograniczać się tylko do wpływu
na czynności podejmowane przez notariuszy”, bowiem „Dokonywanie abstrakcyjnej
wykładni prawa przez poszczególne organy musi wprost wynikać z przepisów obo-
wiązującej ustawy i nie może być dorozumiane”.
Po drugie, „w sprawie niniejszej Krajowa Rada Notarialna dokonała w istocie
wiążącej interpretacji ustawy - Prawo o notariacie oraz ustawy z dnia 10 czerwca
1994 r. o zamówieniach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664
ze zm.), do czego nie została uprawniona.”
Po trzecie, „niezależnie od braku ustawowego upoważnienia (...) dokonana
wykładnia jest niezgodna z rzeczywistą treścią interpretowanych przepisów. Art. 3
ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych wprowadza obowiązek stosowania tejże
ustawy do udzielania zamówień publicznych, gdy przedmiotem zamówienia są do-
stawy, usługi lub roboty budowlane a zamówienia opłacane jest przez zamawiają-
cego, zobligowanego z kolei do stosowania tejże ustawy. Zgodnie z art. 2 pkt 3 tejże
ustawy usługami są wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty bu-
4
dowlane lub dostawy, lecz wszelkie świadczenia o charakterze cywilnoprawnym, wy-
nikające z zawartej przez strony umowy (art. 353 § 1 k.c.). Wyjątki zostały uregulo-
wane w art. 6 tej ustawy, z tym, że w ust. 1 wskazano sfery działalności publicznej
nie podlegające uregulowaniom ustawy, a w ust. 2 - usługi, co do których zostało je-
dynie wyłączone stosowanie niektórych przepisów ustawy z uwagi na ich specyficzny
charakter. Do tych ostatnich zaliczono usługi prawnicze (art. 6 ust. 2 pkt 7 ustawy).
Również przepisy Prawa o notariacie nie wyłączają stosowania uregulowań ustawy o
zamówieniach publicznych do usług notarialnych. Nadto, świadczenie usług notarial-
nych odbywa się z zachowaniem zasady konkurencyjności przy wyborze podmiotu
dokonującego czynności notarialnych, której jednym z kryteriów jest wynagrodzenie
notariusza za dokonane czynności. Zgodnie z art. 5 Prawa o notariacie wynagrodze-
nie notariusza określane jest na podstawie umowy zawartej przez niego ze stronami
czynności, z tym że nie może być ono wyższe niż maksymalna stawka taksy nota-
rialnej właściwa dla danej czynności.”
Po czwarte, równocześnie stwierdzić należy, że żaden z przepisów Prawa o
notariacie nie upoważnia Krajowej Rady Notarialnej „do wydawania norm prawnych,
a jeżeli już - to jedynie norm wewnątrzorganizacyjnych wiążących notariuszy (w kwe-
stii mocy obowiązującej norm korporacyjnych wypowiedział się TK w postanowieniu z
dnia 20 maja 2002 r., SK 28.01). Również art. 40 § 1 pkt 7 Prawa o notariacie, po-
wołany jako podstawa wydania zaskarżonej uchwały, nie przyznaje Krajowej Radzie
Notarialnej takowych kompetencji.”
W odpowiedzi na skargę, Krajowa Rada Notarialna wniosła o jej oddalenie, a
w uzasadnieniu tego wniosku wyraziła opinię, że: „pogląd skarżącego jakoby upraw-
nienia Krajowej Rady Notarialnej wynikające z art. 40 ust. 1 pkt 7 nie obejmowały
swym zakresem uprawnienia do formułowania tego rodzaju zakazów, jak zakaz
uczestniczenia przez notariuszy w przetargach lub konkursach na czynności nota-
rialne, jest całkowicie chybiony i nie zawiera jurydycznego uzasadnienia. Minister
Sprawiedliwości świadomie pomija, że Krajowa Rada Notarialna, jako osoba prawa
publicznego jest tworem państwowym.”
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. Zgodnie z przepisami obowiązującej aktualnie ustawy z dnia 10 czerwca
1994 r. o zamówieniach publicznych, przez „zamówienie publiczne” należy rozumieć
5
„opłacane przez zamawiającego usługi, dostawy lub roboty budowlane wykonywane
przez dostawców lub wykonawców” (art. 2 ust. 1 pkt 4 tej ustawy), przy czym „zama-
wiającym” jest każdy „podmiot obowiązany stosować ustawę przy udzielaniu zamó-
wień” (art. 2 ust. 1 pkt 5 tej ustawy), czyli wymienione w art. 4 tej ustawy podmioty,
które wydatkują na te cele „środki publiczne” (art. 2 ust. 1 pkt 7 tej ustawy). Obowią-
zuje zasada, w myśl której przepisy ustawy należy stosować „do udzielania zamó-
wień publicznych na dostawy, usługi lub roboty budowlane” (art. 3 ust. 1 tej ustawy),
o ile „wartość zamówienia” (art. 2 ust. 1 pkt 9 tej ustawy) przekracza wyrażoną w
złotych równowartość kwoty 6.000 euro (art. 6 ust. 1 pkt 7 tej ustawy), przyjmując iż
„przeliczenie tej wartości na złote dokonuje się według średniego kursu ogłoszonego
przez Narodowy Bank Polski dla tej waluty w dniu określenia wartości zamówienia”
(art. 2 ust. 2 tej ustawy) oraz że przez „usługi” należy w tym kontekście rozumieć
„wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy”
(art.2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy). Równocześnie, w art. 6 ust. 1 ustawy o zamówieniach
publicznych w sposób enumeratywny wskazane zostały te przypadki, w których nie
stosuje się przepisów ustawy o zamówieniach publicznych, a pośród nich wymienio-
ne zostały między innymi także „usługi arbitrażowe lub pojednawcze” (art. 6 ust. 1 pkt
4 lit. a tej ustawy); natomiast art. 6 ust. 2 ustawy o zamówieniach publicznych rów-
nież w sposób enumeratywny wymienia te usługi, które wprawdzie podlegają usta-
wie, ale w stosunku do których określone jej przepisy nie mają zastosowania - po-
śród nich wymienione zostały także „usługi prawnicze” (art. 6 ust. 2 pkt 4 tej ustawy).
Oznacza to, że - w świetle przepisów ustawy o zamówieniach publicznych - „czynno-
ści notarialne” (art. 1 § 1 Prawa o notariacie) należy traktować jako „usługi prawni-
cze” w rozumieniu ustawy o zamówieniach publicznych (art. 2 ust. 1 pkt 3 w związku
z art. 6 ust. 2 pkt 4 tej ustawy), które co do zasady podlegają przepisom ustawy o
zamówieniach publicznych, o ile świadczone są na rzecz „zamawiającego”, czyli
podmiotu obowiązanego stosować tę ustawę przy udzielaniu zamówień (art. 2 ust. 1
pkt 5 w związku z art. 4 i art. 2 ust. 1 pkt 7 tej ustawy) i ich wartość w przypadku da-
nego „zamówienia publicznego” przekracza wyrażoną w złotych kwotę 6.000 euro
(art. 6 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 2 ust. 2 tej ustawy), z tym jednak zastrzeżeniem,
że - z mocy wyraźnego przepisu tej ustawy - niektóre jej przepisy nie mają do nich
zastosowania (art. 6 ust. 2 pkt 4 ustawy o zamówieniach publicznych).
Ustawa o zamówieniach publicznych określa sześć dopuszczalnych trybów
udzielania zamówienia publicznego przez zamawiającego (art. 13 tej ustawy), ale je-
6
dynie w trzech przypadkach przewiduje ona „tryb przetargu” w celu dokonania przez
zamawiającego wyboru tzw. najkorzystniejszej oferty na wykonanie zamówienia pu-
blicznego, przez co należy rozumieć „ofertę z najniższą ceną albo ofertę, która
przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny oraz innych kryteriów odnoszących się do
przedmiotu zamówienia” (art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy o zamówieniach publicznych), a
mianowicie jako: 1) tryb przetargu nieograniczonego - jest to wprawdzie podstawowy
tryb udzielania zamówień publicznych, ma on jednakże dla zamawiającego charakter
bezwzględnie obowiązujący wyłącznie wówczas, gdy wartość zamówienia publicz-
nego przekracza równowartość kwoty 30.000 euro (art. 14 ust. 1 i art. 15 oraz art. 28
- art. 51 ustawy o zamówieniach publicznych); 2) tryb przetargu ograniczonego, który
zamawiający może zorganizować między innymi w przypadku, gdy wartość zamó-
wienia publicznego nie przekracza równowartości 30.000 euro (art. 52a - 52g ustawy
o zamówieniach publicznych; oraz 3) tryb przetargu dwustopniowego, który charakte-
ryzuje się w szczególności tym, iż w pierwszym etapie oferenci „składają oferty
wstępne bez podawania ceny” (art. 53 - art. 62 ustawy o zamówieniach publicznych).
Z kolei, formę „konkursu”, który poprzedzać ma wybór najkorzystniejszej oferty,
przewiduje ustawa o zamówieniach publicznych jedynie w przypadku, gdy „przed-
miotem zamówienia publicznego są twórcze prace projektowe”, przez które należy
rozumieć „mające cechy utworu w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o pra-
wie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000 r Nr 80, poz. 904 i z 2001 r. Nr
128, poz. 1402): 1) architektoniczne prace projektowe, 2) urbanistyczne prace pro-
jektowe, 3) konstrukcyjno-budowlane prace projektowe” (art. 13a ust. 1 i ust. 2 tej
ustawy).
W wypadku zamówień publicznych na „dokonanie czynności notarialnych”
jako usług prawniczych (art. 1 § 1 Prawa o notariacie), które zawsze muszą być do-
konane przez notariusza w zakresie jego uprawnień i zgodnie z obowiązującym pra-
wem (lege artis - art. 2 § 1 i § 2 Prawa o notariacie), są wynagradzane wedle ustaleń
dokonanych przez strony na podstawie umowy, jakkolwiek wysokość tego wynagro-
dzenia nie może być wyższa aniżeli maksymalne stawki taksy notarialnej właściwej
dla danej czynności, która ustalona została w drodze stosownego rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości wydanego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
finansów publicznych i po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Notarialnej (art. 5 Prawa
o notariacie w związku z art. 4 ust. 1, art. 5 pkt 3 i art. 8 ustawy z dnia 4 września
7
1997 r. o działach administracji rządowej - jednolity tekst: Dz.U. z 1999 r. Nr 82, poz.
928 ze zm.). Oznacza to, że:
Po pierwsze, zgodnie z przedstawionymi wyżej wymaganiami ustawy o za-
mówieniach publicznych, w prawem określonych sytuacjach - stosownie do wartości
zamówienia publicznego (art. 15 ustawy o zamówieniach publicznych - a contrario) -
w tym także zamówienia na „dokonanie czynności notarialnych” muszą być lub też -
stosownie do woli zamawiającego (art. 14 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicz-
nych) - mogą być udzielane w trybie bądź „przetargu nieograniczonego”, bądź też
„przetargu ograniczonego”, z tym jednak zastrzeżeniem, że w danym wypadku do
przetargów tych „nie stosuje się” (sic!) przepisów ustawy o zamówieniach publicz-
nych dotyczących: publikacji ogłoszeń o planowanych zamówieniach publicznych,
terminów, wadiów, przesłanek wyboru trybu oraz obowiązku jego zatwierdzania
przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, a ponadto „nie stosuje się” (sic!) w
tym wypadku „zakazu ustalania kryteriów oceny ofert na podstawie właściwości wy-
konawcy” (art. 6 ust. 2 - zdanie pierwsze in fine ustawy o zamówieniach publicz-
nych). W konsekwencji, w wypadku przetargu na dokonanie czynności notarialnych o
wyborze „najkorzystniejszej oferty” (art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy o zamówieniach pu-
blicznych) zasadniczo decydowała będzie „najniższa cena” oraz ewentualnie dodat-
kowo także „właściwości wykonawcy” (np. jego staż zawodowy, opinia środowiskowa
itp.).
Po drugie, forma „konkursu” w ogóle nie może być wykorzystywana w proce-
durze udzielania zamówień publicznych na dokonanie czynności notarialnych (art.
13a ustawy o zamówieniach publicznych - a contrario).
Powyższa ocena prawna zachowa nadal swą aktualność - co do zasady -
także pod rządami mającej wejść w życie z dniem 2 marca 2004 r. nowej ustawy z
dnia 29 stycznia 2004 r. o zamówieniach publicznych (Dz.U. Nr 19, poz. 177 z dnia 9
lutego 2004 r. - art. 227 tej ustawy - powoływanej nadal jako: nowa ustawa), która
zastąpi obecnie obowiązującą ustawę z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach
publicznych. Należy bowiem w tym kontekście podkreślić, że również nowa ustawa
nie przewiduje wyłączenia usług prawniczych - w tym także „czynności notarialnych”
- z zakresu jej stosowania. Natomiast trzeba mieć w szczególności na uwadze to, że
przepisy nowej ustawy przewidują dwa podstawowe tryby udzielania zamówień pu-
blicznych (art. 10 ust. 1 nowej ustawy), których wartość przekracza 6.000 euro (art. 4
pkt 8 nowej ustawy), a mianowicie: przetarg nieograniczony (art. 39 i następne nowej
8
ustawy) i przetarg ograniczony (art. 47 i następne nowej ustawy), oraz pięć dalszych
możliwych trybów (art. 10 ust. 2 nowej ustawy), a mianowicie: negocjacje z ogłosze-
niem (art. 54 i następne nowej ustaw), negocjacje bez ogłoszenia (art. 61 i następne
nowej ustawy), zamówienie z wolnej ręki (art. 66 i następne nowej ustawy), zapytanie
o cenę (art. 69 i następne nowej ustawy) oraz aukcja elektroniczna (art. 74 i następ-
ne nowej ustawy). Równocześnie, w odniesieniu do zamówień publicznych na usługi
prawnicze (w tym także „czynności notarialne”) przepisy nowej ustawy sformułowane
są w sposób odmienny aniżeli przepisy obecnie obowiązujące i stanowią, że „zama-
wiający może (sic! - dop.) nie stosować przepisów ustawy dotyczących ogłoszeń
informacyjnych, terminów, wadium, zakazu ustalania kryteriów ocen ofert na podsta-
wie właściwości wykonawcy oraz innych niż wartość zamówienia przesłanek wyboru
trybu negocjacji z ogłoszeniem, negocjacji bez ogłoszenia, zapytania o cenę, (...)
również przesłanek wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki oraz obowiązku zatwier-
dzania w tych przypadkach trybu przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych” (art.
5 ust. 1 pkt 7 nowej ustawy).
II. Skoro Prawo o notariacie określa zasady świadczenia usług w zakresie do-
konywania czynności notarialnych oraz obowiązki i notariuszy (art. 1 - art. 9 oraz art.
17 - art. 25 Prawa o notariacie), którzy przy powołaniu do sprawowania tych obo-
wiązków składają oficjalne ślubowanie następującej treści: „ślubuję uroczyście jako
notariusz powierzone mi obowiązki wypełniać zgodnie z prawem i sumieniem, do-
chować tajemnicy państwowej i zawodowej, w postępowaniu swym kierować się za-
sadami godności, honoru i uczciwości” (art. 15 Prawa o notariacie), to wynika stąd w
szczególności także, że:
Po pierwsze, notariusz, działając jako „osoba zaufania publicznego” (art. 2 § 1
Prawa o notariacie), przy sprawowaniu swych czynności jest związany obowiązują-
cym prawem, a więc również przepisami ustawy o zamówieniach publicznych, która
określa zasady i tryb udzielania zamówień publicznych także w zakresie świadczenia
usług prawniczych, w tym także zamówień na dokonywanie czynności notarialnych.
Po drugie, w przepisach ustawy o zamówieniach publicznych ustawodawca
nie tylko określa tryb lub tryby udzielania zamówień publicznych, lecz także przesą-
dza o tym, czy i w jakim zakresie o wyborze stosownego trybu udzielenia zamówie-
nia publicznego decydować mają określone w samej ustawie (a priori) okoliczności,
czy też i w jakim zakresie jego wybór zależny jest od woli zamawiającego. Natomiast,
9
w każdym razie i w sposób oczywisty wykluczona jest sytuacja, w której wybór trybu
udzielenia zamówienia publicznego miałby być uzależniony od woli osób trzecich.
Po trzecie, w konsekwencji, należy stanąć na stanowisku, że w sytuacji, gdy -
stosownie do przepisów obowiązującej ustawy o zamówieniach publicznych - powie-
rzenie przez zamawiającego dokonania czynności notarialnych powinno nastąpić w
trybie zamówienia publicznego, w tym także w trybie przetargu nieograniczonego lub
przetargu ograniczonego (co w określonych okolicznościach może być przesądzone
wprost w ustawie albo co ustawodawca pozostawił decyzji zamawiającego: art. 14 -
art. 15 i art. 52b ustawy o zamówieniach publicznych oraz art. 10 ust. 1 i art. 39 - art.
53 nowej ustawy), notariusz: - z jednej strony - jest uprawniony do udziału w tego
typu przetargu, a z drugie strony, w żadnym wypadku nie powinien przyjmować
zamówienia na dokonanie czynności notarialnych, które byłoby udzielone w trybie
niezgodnym z obowiązującymi wymaganiami ustawy o zamówieniach publicznych,
bowiem byłoby to równoznaczne nie tylko naruszeniem obowiązującego prawa, lecz
także stanowiłoby przejaw sprzeniewierzenia się złożonemu przezeń ślubowaniu (art.
17 w związku z art. 15 § 1 Prawa o notariacie).
Po czwarte, tym samym, wbrew obawom i zastrzeżeniom sformułowanym w
uzasadnieniu zaskarżonej przez Ministra Sprawiedliwości uchwale nr 17/2003 z dnia
25 kwietnia 2003 r. w sprawie zakazu uczestniczenia przez notariuszy w przetargach
lub konkursach na czynności notarialne, udział notariusza w organizowanych zgod-
nie z wymaganiami ustawy o zamówieniach publicznych przetargach na dokonanie
czynności notarialnych w żadnym razie nie stawowi zagrożenia ani dla możliwości
uzyskania godziwego wynagrodzenia za świadczone usługi, ani nie zwalnia go z
obowiązku przestrzegania prawa i zachowania bezstronności w zakresie dokonywa-
nych czynności. Przeciwnie, zasady obowiązujące w postępowaniu o udzielanie za-
mówień publicznych, a w szczególności zasada pisemności oraz zasada jawności
tego postępowania (art. 16 oraz art. 21 - 26a ustawy o zamówieniach publicznych
oraz art. 8 nowej ustawy), obiektywnie rzecz biorąc sprzyjają notariuszom, którzy
uczestniczą w tym postępowaniu (także w przetargach), zarówno w skutecznej reali-
zacji ich prawa do godziwego wynagrodzenia za świadczone usługi, jak i w zapew-
nieniu w pełni bezstronnego i fachowego sprawowania powierzonych im obowiąz-
ków.
Po piąte, w konsekwencji, trafny okazał się podniesiony w skardze Ministra
Sprawiedliwości zarzut, że podjęta przez Krajową Radę Notarialną na podstawie art.
10
40 § 1 pkt 7 Prawa o notariacie uchwała [...] z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie za-
kazu uczestniczenia przez notariuszy w przetargach lub konkursach na czynności
notarialne jest sprzeczna z prawem, skoro: - po pierwsze - wbrew obowiązującym
przepisom ustawy o zamówieniach publicznych zakazała ona notariuszom uczestni-
czenia w przetargach na świadczenie usług w zakresie dokonywania czynności nota-
rialnych (§ 1 tej uchwały) i równocześnie wprowadziła zagrożenie odpowiedzialno-
ścią dyscyplinarną dla tych spośród notariuszy, którzy respektując przepisy ustawy o
zamówieniach publicznych zdecydowaliby się na udział w tego typu przetargach (§ 2
tej uchwały); oraz - po drugie - pomimo, że art. 40 § 1 pkt 7 Prawa o notariacie upo-
ważnia Krajową Radę Notarialną jedynie „do wypowiadania się w sprawie zasad
etyki zawodowej notariuszy”, Krajowa Rada Notarialna podejmując na tej podstawie
zaskarżoną uchwałę nie tylko wykroczyła poza przyznaną jej tym przepisem kompe-
tencję, bowiem bez wyraźnego upoważnienia ustawowego dokonała wiążącej dla
wszystkich członków publicznej korporacji notarialnej wykładni przepisów dwóch
obowiązujących ustaw; a to zarówno ustawy o zamówieniach publicznych (nota bene
wykładni sprzecznej z wyraźnymi przepisami tej ustawy i mogącej w praktyce dopro-
wadzić do sytuacji, w której podmioty zobowiązane do jej stosowania byłyby zmu-
szone do postępowania niezgodnego z tą ustawą), jak i przepisów Prawa o notaria-
cie (zwłaszcza art. 15 § 1 tej ustawy).
Po szóste, należy w tym kontekście dodatkowo zwrócić uwagę na to, że jeżeli
w przekonaniu członków Krajowej Rady Notarialnej, jako organu reprezentującego
samorząd notarialny, istnieje uzasadniona potrzeba wprowadzenia do obowiązują-
cego porządku zmiany zmierzającej do tego, by notariusze zostali wyłączeni z moż-
liwości i obowiązku uczestniczenia w przetargach na zamówienia publiczne, to w tym
celu Krajowa Rada Notarialna mogłaby skorzystać z przysługujących jej kompetencji
określonych w art. 40 § 1 pkt 2 lit. a - b Prawa o notariacie, zmierzają bądź do
zmiany aktualnie obowiązujących przepisów ustawy i rozporządzenia Ministra Spra-
wiedliwości dotyczących tzw. maksymalnych stawek taksy notarialnej i zastąpienie
ich stawkami sztywnymi, co między innymi wyeliminowałoby potrzebę stosowania w
tym zakresie przepisów o zamówieniach publicznych, w tym także o przetargach na
realizację usług notarialnych, bądź do wprowadzenia takiej zmiany do aktualnie obo-
wiązującego porządku prawnego, w wyniku której albo w Prawie o notariacie albo w
ustawie o zamówieniach publicznych pomieszczony zostałby wyraźny zakaz uczest-
niczenia notariuszy w przetargach na zamówienia publiczne.
11
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 47 § 2 Prawa
o notariacie orzekł jak w sentencji.
========================================