Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 13 maja 2004 r.
II UZ 13/04
Kasacja, w której ubezpieczony domaga się - przez uwzględnienie spor-
nych okresów składkowych i nieskładkowych - przyznania prawa do emerytury
na podstawie art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz.
353 ze zm.), w miejsce emerytury przyznanej na podstawie art. 28 tej ustawy,
przysługuje bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk, Sędziowie SN: Beata Gudowska
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 maja
2004 r. sprawy z wniosku Anny P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w W. o emeryturę, na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie
Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 grudnia 2003 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2002 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych we Wrocławiu oddalił odwołanie Anny P. od decyzji Oddziału Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie odmowy przyznania jej prawa do emery-
tury.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 2 października 2003 r. zmienił
wyrok Sądu pierwszej instancji oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał ubezpie-
czonej prawo do emerytury po ustaleniu stażu ubezpieczenia wynoszącego 18 lat, 5
miesięcy i 25 dni i spełnieniu warunków określonych w art. 28 ustawy z dnia 17 grud-
nia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr
162, poz. 1118 ze zm., obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353). Dalej
idącą apelację oddalił, gdyż nie uwzględnił okresu od dnia 1 stycznia 1941 r. do dnia
2
1 października 1945 r., ani jako okresu pracy przymusowej, ani jako okresu pracy w
gospodarstwie rolnym.
W kasacji ubezpieczona wnosiła o uwzględnienie spornego okresu jako skład-
kowego i przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Jako wartość przedmiotu zaskarżenia wskazała kwotę 7.200 zł.
Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2003 r. Sąd Apelacyjny odrzucił kasację jako
niedopuszczalną ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia, niższą niż określo-
na w art. 3921
zdanie pierwsze k.p.c.
W zażaleniu ubezpieczona wniosła o uchylenie postanowienia, zarzucając, że
Sąd drugiej instancji błędnie zakwalifikował przedmiot kasacji jako żądanie zmiany
wysokości świadczenia. Podniosła, że przyznano jej emeryturę na podstawie art. 28
tej ustawy, przy stażu piętnastoletnim, podczas gdy od początku wykazywała dwu-
dziestoletni okres ubezpieczenia, który - w jej ocenie - stanowił o prawie do emerytu-
ry z art. 27 ustawy o emeryturach i rentach, i nadal takiej emerytury się domaga.
Przedmiotem zaskarżenia nie jest więc wysokość przyznanego świadczenia, lecz
prawo do emerytury innej, niż przyznana. Wywodziła, że kasacja jest dopuszczalna
bez względu na wskazaną wartość przedmiotu zaskarżenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 3921
§ 1 k.p.c., o dopuszczalności kasacji w sprawach o prawa
majątkowe przesądza wartość przedmiotu zaskarżenia, zarówno gdy chodzi o świad-
czenie, jak o ustalenie czy o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego. Od tej
zasady - w zdaniu drugim przytoczonego przepisu - przewidziane są wyjątki dla
spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. W sprawach, które dotyczą przyznania i
wstrzymania emerytury lub renty lub objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecz-
nego, kasacja przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Sprawą o przyznanie emerytury jest sprawa, w której zgłoszono roszczenie o
ustalenie prawa do świadczenia, które wynika ze spełnienia wymagań określonych w
konkretnym przepisie ustawy z zakresu prawa ubezpieczenia społecznego. Z naby-
ciem prawa do emerytury określonej w tym właśnie przepisie wiążą się różne skutki,
sprowadzone nie tylko do wysokości świadczenia.
W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu było ustalenie prawa do eme-
rytury wcześniejszej przysługującej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycz-
3
nia 1949 r., które mogło wynikać zarówno z art. 27, jak też z art. 28 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, ubezpieczona przez ukończenie 60 roku życia i
udowodnienie 15 lat okresów składkowych i nieskładkowych, spełniła warunki prze-
widziane w art. 28 ustawy. Nie spełniła jednak warunków dla nabycia prawa do eme-
rytury na podstawie art. 27 ustawy, który wymaga wykazania 20 lat ubezpieczenia, i
tego właśnie, a nie wysokości emerytury, zależnej od stażu ubezpieczenia, dotyczy
część oddalająca wyroku. Emerytura oparta na art. 27 ustawy jest innym świadcze-
niem niż wynikające z art. 28. Odróżnia je przede wszystkim to, że - zgodnie z art. 54
ustawy - emerytury wynikającej z art. 28 nie podwyższa się do kwoty emerytury naj-
niższej, natomiast ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury
na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po
osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego, na wniosek złożo-
ny po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26,
jeżeli okaże się wyższa niż obliczona zgodnie z art. 53 ustawy.
W konsekwencji skarżąca ma interes prawny w tym, by jej prawo do emerytury
opierało się na innej podstawie prawnej niż przyjęta w niedostatecznie korzystnym
dla niej wyroku. Dążąc do tego żąda przyznania prawa do innej emerytury, co czyni
jej kasację dopuszczalną bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.
W tym stanie rzeczy orzeczeno jak w sentencji (art. 39318
, art. 39319
k.p.c. w
związku z art. 386 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c.).
========================================