Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 lutego 2005 r.
I UK 177/04
Przy ocenie niezdolności do pracy określonej w art. 12 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) nie można pomijać stop-
nia niepełnosprawności ubezpieczonego ustalonego na podstawie art. 3, art. 4 i
art. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.).
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie: SN Andrzej Wasilewski (spra-
wozdawca), SA Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lutego 2005 r. sprawy
z wniosku Jadwigi K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w
B.-B. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji wnioskodawczyni od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2003 r. [...]
o d d a l i ł kasację i nie obciążył wnioskodawczyni kosztami postępowania
kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej wyrokiem z dnia 22 lipca 2002 r. [...] oddalił
odwołanie wnioskodawczyni - Jadwigi K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w B.-B. z dnia 4 grudnia 2001 r. odmawiającej jej prawa do renty z
tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd
Okręgowy stwierdził, że: po pierwsze - decyzją z dnia 30 września 1996 r. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B.-B. przyznał wnioskodawczyni prawo do
renty inwalidzkiej, zaliczając ją do III grupy inwalidów od dnia 1 maja 1996 r.; jednak-
że następnie, na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 23 listopada 2001 r., który stwierdził, że wnioskodawczyni jest
zdolna do pracy w zawodzie pakowaczki oraz sprzedawcy-kucharza, Zakład Ubez-
2
pieczeń Społecznych-Oddział w B.-B. decyzją z dnia 4 grudnia 2001 r. odmówił
wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy; po drugie - uzupeł-
niając materiał dowodowy w rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy dopuścił dowód
z opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu neurologii oraz chirurgii naczyniowej,
którzy orzekli, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do pracy, czemu też Sąd
Okręgowy w całości dał wiarę, ponieważ opinie te zostały opracowane na podstawie
bezpośredniego badania ubezpieczonej oraz dotyczącej jej dostępnej dokumentacji
medycznej: biegły z zakresu neurologii stwierdził w szczególności, że ubezpieczona
nie utraciła zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji; nato-
miast biegły z zakresu chirurgii stwierdził również, że początkowe zmiany miażdży-
cowe wymagają leczenia farmakologicznego, zaprzestania palenia papierosów, ale
nie czynią badanej niezdolną do pracy - wręcz przeciwnie, powinna ona dużo cho-
dzić; po trzecie - ponieważ zgodnie z art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz.
1118 ze zm. - powoływanej nadal jako: ustawa o emeryturach i rentach z FUS)
prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych
świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego
na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej nie-
zdolności lub jej ponowne powstanie, a u wnioskodawczyni nie została stwierdzona
ani trwała, ani też okresowa niezdolność do pracy (art. 12 w związku z art. 13 ust. 2 i
ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), przeto brak było podstaw dla przyzna-
nia jej renty z tytułu niezdolności do pracy.
Następnie, Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 4 listopada 2003 r.
[...] oddalił apelację wnioskodawczyni od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w
Bielsku-Białej z dnia 22 lipca 2002 r. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Apelacyjny w
Katowicach w pełni podzielił ustalenia i oceny dokonane w wyniku postępowania do-
wodowego w rozpoznawanej sprawie przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, a po-
nadto stwierdził, że: „Nie stanowi dowodu przeciwnego w sprawie orzeczenie z dnia
17 lipca 2003 r. Powiatowego Zespołu d.s. Orzekania o Niepełnosprawności w Cie-
szynie o zaliczeniu ubezpieczonej do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Istotnie,
jednym z kryteriów naruszenia sprawności organizmu, pozwalającym na stwierdzenie
lekkiego stopnia niepełnosprawności, jest ograniczenie w wykonywaniu pracy zarob-
kowej, obniżające wydajność pracy na danym stanowisku (§ 31 rozporządzenia Mini-
stra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzeka-
3
nia o niepełnosprawności - Dz.U. Nr 139, poz. 1328), jednakże nie jest to jedno-
znaczne z występowaniem, spowodowanym naruszeniem sprawności organizmu,
znacznego ograniczenia zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwali-
fikacji, co stanowi o częściowej niezdolności do pracy. Należy mieć na uwadze fakt,
że kontrola Sądów obu instancji dotyczy prawidłowości decyzji organu rentowego z
dnia 4 grudnia 2001 r. Jeżeli w stanie zdrowia ubezpieczonej doszłoby do istotnego
pogorszenia po wydaniu rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji, dokumentując to sto-
sownym zaświadczeniem o stanie zdrowia wydanym przez lekarza prowadzącego
dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ubezpieczona w każdej chwili
mogła i może ponowić wniosek o rentę.”
W kasacji od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4
listopada 2003 r. pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił: po pierwsze - rażące naru-
szenie art. 57 w związku z art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z
§ 31 rozporządzenia Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca
2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności - powoływanego nadal jako: roz-
porządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności) „poprzez przyjęcie, że u
powódki nie występuje niezdolność do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o FUS oraz
nie przysługuje jej renta z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 57 ustawy o
FUS w sytuacji, gdy wobec powódki orzeczono lekki stopień niepełnosprawności,
którego jedynym kryterium występowania jest istotne obniżenie zdolności do wyko-
nywania pracy”; po drugie - naruszenie art. 236 k.p.c. „poprzez niedopuszczenie
przez Sąd dowodów wnioskowanych przez powódkę odnośnie uwzględnienia przez
biegłych w sporządzanych przez nich opiniach również innych wskazywanych przez
nią dolegliwości, które w znacznym stopniu wpływają na możliwość podejmowania
przez nią pracy” oraz art. 233 k.p.c. „poprzez nie rozważenie przez Sąd Apelacyjny w
sposób wszechstronny materiału dowodowego w sprawie.” Równocześnie, pełno-
mocnik wnioskodawczyni wskazał, że okolicznościami uzasadniającymi przyjęcie
kasacji do rozpoznania są: po pierwsze - istotne zagadnienie prawne, jakim jest
wzajemna relacja do siebie art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i § 31 roz-
porządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności oraz odpowiedź na pytanie:
czy kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące istotne obniżenie zdolno-
ści do wykonywania pracy z § 31 rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełno-
sprawności wyczerpują pojęcie częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej z
art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i w związku z tym mogą mieć znacze-
4
nie decydujące przy orzekaniu o częściowej utracie zdolności do pracy przez organ
rentowy; a po drugie - „oczywiste naruszenie prawa przez powyższe orzeczenie
poprzez oparcie się przy ocenie dowodów na opiniach biegłych, które wskazują roz-
bieżne rozstrzygnięcia odnośnie stanu zdrowia i zdolności do pracy powódki, oraz
przez nie wydanie przez Sąd odpowiedniego postanowienia o uzupełnieniu opinii
biegłych o badania tych dolegliwości, na jakie uskarża się powódka i w oparciu o
które domaga się stwierdzenia wobec niej niezdolności do pracy, a jakich przepro-
wadzenie było przez nią wnioskowane”, a także oczywiste naruszenie art. 233 k.p.c.
„poprzez nie uwzględnienie w orzekaniu w sposób wszechstronny zgromadzonego
materiału dowodowego.” W konsekwencji, w kasacji sformułowany został wniosek o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Ka-
towicach do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania kasa-
cyjnego.
W odpowiedzi na kasację, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jej oddale-
nie i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, podnosząc równocześnie, że:
„znaczna utrata zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji nie
jest - wbrew twierdzeniom kasacyjnym - równoważna z lekkim stopniem niepełno-
sprawności, co wynika także z ustalonej linii orzeczniczej w tym przedmiocie (np. II
UKN 134/00, w: OSNAPiUS 2002 nr 15, poz. 369; III AUa 1405/99, OSA 2001 nr 4,
poz. 17). (...) Ubezpieczona jakby oczekiwała żeby wszelkie badania dokonywane
były z urzędu, tak jakby nie tyczyły się jej reguły dowodowe, że własne twierdzenia
należy udowodnić (...). Potwierdza to w dużej mierze wyrok SN z 3.10.1997 r., sygn.
II UKN 288/97, publikowany: OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 459 odnośnie zbędności
odrębnego badania każdej głoszonej dolegliwości.”
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do wymagań określonych w art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i
rentach z FUS, „niezdolność do pracy” jest jednym z trzech warunków koniecznych,
od spełnienia których uzależnione jest prawo ubezpieczonego do renty. „Niezdolną
do pracy” w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest
osoba, która „całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z po-
wodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy
po przekwalifikowaniu”, przy czym: (a) „całkowicie niezdolną do pracy jest osoba,
5
która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy” (art. 12 ust. 2 tej
ustawy), natomiast (b) „częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym
stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”
(art. 12 ust. 3 tej ustawy). Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz innych wy-
maganych w tym zakresie ustaleń „dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych” (art. 14 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z
FUS) i orzeczenie to stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w
sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, do któ-
rych prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności
do samodzielnej egzystencji (art. 14 ust. 3 tej ustawy).
Natomiast, przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodo-
wej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776
ze zm. - w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lutego 2002 r., powoływanej nadal
jako: ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno-
sprawnych) dotyczą „osób niepełnosprawnych”, czyli tych osób: „których niepełno-
sprawność została potwierdzona orzeczeniem: 1) o zakwalifikowaniu przez organy
orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3 lub
2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepi-
sów lub 3) o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia” (art. 1
tej ustawy). W art. 3 ust. 1 w związku z art. 4 ustawy o rehabilitacji zawodowej i spo-
łecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ustalone zostały „trzy stopnie nie-
pełnosprawności”, które stosuje się do realizacji celów określonych tą ustawą, a mia-
nowicie: „niepełnosprawność w stopniu znacznym”, „niepełnosprawność w stopniu
umiarkowanym” oraz „niepełnosprawność w stopniu lekkim”, przy czym wydawane
przez powołane w tym celu „zespoły orzekające o niepełnosprawności” (art. 6 ust. 1
tej ustawy) orzeczenia ustalające stopień niepełnosprawności stanowią podstawę do
korzystania zarówno z uprawnień określonych przepisami tej ustawy, jak i podstawę
do przyznania ulg lub uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym na
podstawie odrębnych przepisów (art. 3 ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i spo-
łecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Równocześnie, w art. 5 ustawy
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
ustawodawca przesądził o tym, że orzeczenia przez lekarza orzecznika Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych traktowane są, jak następuje: 1) orzeczenie o „całkowitej
niezdolności do pracy” (ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i
6
rentach z FUS) i o „niezdolności do samodzielnej egzystencji” (ustalone na podsta-
wie art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) traktowane jest na równi z
„orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności” (art. 4 ust. 1 ustawy o reha-
bilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych); 2) orze-
czenie o „całkowitej niezdolności do pracy” (ustalone na podstawie art. 12 ust. 2
ustawy o emeryturach i rentach z FUS) traktowane jest na równi z „orzeczeniem o
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności”(art. 4 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawo-
dowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych); 3) orzeczenie o „czę-
ściowej niezdolności do pracy” (ustalone na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o eme-
ryturach i rentach z FUS) oraz o „celowości przekwalifikowania” (ustalone na pod-
stawie art. 119 ust. 2 i ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) traktowane jest
na równi z „orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności” (art. 4 ust. 3 ustawy o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
W świetle obowiązującego stanu prawnego brak więc podstaw do negowania
różnic, a tym bardziej także do utożsamiania pojęć prawnych „niezdolności do pracy”
(art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) oraz „niepełnosprawności” (art.
1 i art. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepeł-
nosprawnych), skoro każde z tych pojęć posiada odmienną definicję legalną, orzeka-
nie w sprawie ustalenia stopnia „niezdolności do pracy” oraz w sprawie ustalenia
stopnia „niepełnosprawności” należą do innych organów i stanowić mają konieczną
przesłankę prawną dla ustalenia prawa do korzystania z różnego rodzaju świadczeń
lub uprawnień (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 r., II UK
386/02 - OSNP 2004 nr 12, poz. 213 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycz-
nia 2004 r., II UK 222/03 - OSNP 2004 nr 19, poz. 340). Natomiast z uwagi na to, że
definicja prawna pojęcia „niepełnosprawności” w rozumieniu art. 1 ustawy o rehabili-
tacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ujęta została
szerzej aniżeli definicja prawna pojęcia „niezdolności do pracy” w rozumieniu art. 12
ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stwierdzić należy, iż w konsekwencji każda
osoba, która uzyskała orzeczenie „o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy”
na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest uznawana rów-
nocześnie za „osobę niepełnosprawną” w rozumieniu art. 1 pkt 2 ustawy o rehabilita-
cji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Co więcej, w
określonych prawem sytuacjach, orzeczenie o „całkowitej niezdolności do pracy” (na
podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) stanowi ustawową
7
przesłankę prawną orzeczenia albo o „znacznym stopniu niepełnosprawności” (art. 5
pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno-
sprawnych) albo o „umiarkowanym stopniu niepełnosprawności” (art. 5 pkt 2 ustawy
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych), a
z kolei orzeczenie o „częściowej niezdolności do pracy” (na podstawie art. 12 ust. 3
ustawy o emeryturach i rentach z FUS) stanowi ustawową przesłankę prawną orze-
czenia o „lekkim stopniu niepełnosprawności” (art. 5 pkt 3 ustawy o rehabilitacji za-
wodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
W konsekwencji, w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęty został pogląd
prawny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dni 28 stycznia 2004 r., II UK 222/03 -
OSNP 2004 nr 19, poz. 340), zgodnie z którym przy ocenie „niezdolności do pracy”
na podstawie art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie można pomijać wy-
danego przez właściwy „zespół orzekający o niepełnosprawności” orzeczenia stwier-
dzającego u określonej osoby bądź „znaczny stopień niepełnosprawności”, co ozna-
cza, że danym wypadku chodzi o „osobę z naruszoną sprawnością organizmu, nie-
zdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wyma-
gającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy in-
nych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji” (art. 4 ust. 1
ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnospraw-
nych), bądź też „umiarkowany stopień niepełnosprawności”, co oznacza, że w danym
wypadku chodzi o „osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy
albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czaso-
wej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych” (art. 4
ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno-
sprawnych). Prowadzi to do wniosku, że przy ocenie „niezdolności do pracy” ubez-
pieczonego, dokonywanej na podstawie art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z
FUS, nie można pomijać dotyczącego tej osoby orzeczenia ustalającego jej „stopień
niepełnosprawności”, wydanego na podstawie art. 3 i art. 4 oraz art. 6 ustawy o re-
habilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
W rozpoznawanej sprawie jest poza sporem, że Zakład Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddział w B.-B. decyzję z dnia 4 grudnia 2001 r., odmawiającą wniosko-
dawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wydał na podstawie orze-
czenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 listopada
2001 r. stwierdzającego, że wnioskodawczyni jest zdolna do pracy - wówczas wnio-
8
skodawczyni nie dysponowała jeszcze orzeczeniem ustalającym jej „stopień niepeł-
nosprawności”. Następnie, Sąd Okręgowy w Bielsku Białej wyrokiem z dnia 22 lipca
2002 r. oddalił odwołanie wnioskodawczyni od powyższej decyzji organu rentowego,
bowiem w wyniku uzupełnienia materiału dowodowego i dopuszczenia przez ten Sąd
dowodu z dwóch opinii biegłych lekarzy sądowych (z zakresu neurologii oraz z za-
kresu chirurgii naczyniowej), okazało się, iż obaj biegli lekarze sądowi zgodnie orze-
kli, że wnioskodawczyni „nie utraciła zdolności do pracy zgodnej z poziomem jej
kwalifikacji”. Dopiero po wniesieniu apelacji od powyższego wyroku Sądu Okręgowe-
go w Bielsku-Białej z dnia 22 lipca 2002 r., w czasie toczącego się postępowania
sądowego przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach, wnioskodawczyni przedstawiła
temu Sądowi wydane przez Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełno-
sprawności w C. „orzeczenie o stopniu niepełnosprawności” z dnia 17 lipca 2003 r.
[...], w którym ustalony został w jej przypadku „lekki stopień niepełnosprawności”, z
równoczesnym wyjaśnieniem, że ten „stopień niepełnosprawności datuje się od
08.05.2003 r.” oraz ze wskazaniem dotyczącym „odpowiedniego zatrudnienia: praca
lekka, siedząca”. W tej sytuacji, Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 lis-
topada 2003 r. oddalającego apelację wnioskodawczyni, trafnie stwierdził, że: „kon-
trola Sądów obu instancji dotyczy prawidłowości decyzji organu rentowego z dnia 4
grudnia 2001 r. Jeżeli w stanie zdrowia ubezpieczonej doszłoby do istotnego pogor-
szenia po wydaniu rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji, dokumentując to stosownym
zaświadczeniem o stanie zdrowia wydanym przez lekarza prowadzącego dla celów
świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ubezpieczona w każdej chwili mogła i
może ponowić wniosek o rentę.” Tym samym oznacza to, że w rozpoznawanej spra-
wie nieuzasadniony okazał się podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 57 w
związku z art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 31 rozporzą-
dzenia z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu
niepełnosprawności (Dz. Nr 139, poz. 1328).
Nieuzasadnione okazały się również podniesione w kasacji zarzuty dotyczące
naruszenia przepisów prawa procesowego, a mianowicie:
Po pierwsze - zarzut naruszenia art. 236 k.p.c. wobec „niedopuszczenia przez
Sąd dowodów wnioskowanych przez powódkę odnośnie uwzględnienia przez bie-
głych w sporządzanych przez nich opiniach również innych wskazanych przez nią
dolegliwości” (w uzasadnieniu kasacji pełnomocnik wnioskodawczyni stwierdził w tym
kontekście, że: „Biegli nie dokonali wszystkich wnioskowanych przez powódkę ba-
9
dań, które miały unaocznić jej faktyczny stan zdrowia.”), które w jej mniemaniu „w
znacznym stopniu wpływają na możliwość podejmowania przez nią pracy”. Tymcza-
sem, zważywszy na to, że: (1) Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, zgodnie z dyspozycją
art. 278 § 1 k.p.c. postanowieniem z dnia 7 stycznia 2002 r. dopuścił dowód z opinii
biegłych lekarzy sądowych z zakresu neurologii i z zakresu chirurgii naczyniowej,
celem ustalenia, czy odwołująca się z ogólnego stanu zdrowia: po pierwsze - „w
znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwa-
lifikacji (i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu) ?”; po dru-
gie - „jeśli utrata ta jest trwała, to kiedy powstała?”; po trzecie - „jeśli utrata ta jest
okresowa, to kiedy powstała i do kiedy będzie istniała?”; po czwarte - „czy nastąpiła
poprawa/istotne pogorszenie stanu zdrowia odwołującej od dnia ostatniego badania
z dnia 6.10.1998 r. (...), a jeśli tak, to na czym zmiana ta polega?; (2) obie przedsta-
wione w niniejsze sprawie opinie biegłych lekarzy sądowych w ocenie Sądów I i II
instancji opracowane zostały (a) przez biegłych sądowych o wieloletnim doświadcze-
niu w orzekaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i o wysokich kwali-
fikacjach zawodowych, (b) na podstawie bezpośredniego badania ubezpieczonej i
dostępnej dokumentacji medycznej jej uprzedniego leczenia; a przy tym (c) opinie te
zostały sporządzone fachowo, przy uwzględnieniu posiadanych przez ubezpieczoną
kwalifikacji i zawierają one jednoznaczne konkluzje i wnioski - zarzut naruszenia w
rozpoznawanej sprawie art. 236 k.p.c. okazał się całkowicie chybiony.
Po drugie - zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. wobec „nie rozważenia przez Sąd
Apelacyjny w sposób wszechstronny materiału zebranego w sprawie”, bowiem „w
opiniach biegłych, na jakich oparł Sąd swoje rozstrzygnięcie, występują rozbieżności,
które czynią je niewiarygodnymi. Mianowicie w opinii z dnia 26.02.2002 r., biegły
stwierdził, iż powódka z przyczyn neurologicznych utraciła zdolność do pracy zgod-
nie z poziomem kwalifikacji. Ponadto biegły uznał, że nie nastąpiła istotna poprawa
stanu zdrowia ubezpieczonej od badania w dniu 06.10.1998 r. Skoro w oparciu o po-
przedni stan zdrowia powódka uznana została za niezdolną do pracy, to nielogicz-
nym jest stwierdzenia, że aktualnie powódka do pracy jest zdolna pomimo, że stan
jej zdrowia nie uległ poprawie. Natomiast w opinii z 09.04.2002 r. stwierdzone zosta-
ło, że powódka winna dużo chodzić i że nie występuje u niej niezdolność do pracy.
Te dwie opinie przeczą sobie wzajemnie i te rozbieżności winny być przez Sąd
wzięte pod uwagę. Nie wzięcie ich pod uwagę stanowi rażące przekroczenie swo-
bodnej oceny dowodów, która nakazuje oceniać dowody na podstawie wszechstron-
10
nego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego.” Także i ten zarzut
okazał się całkowicie nieuzasadniony. W kwestionowanej w kasacji opinii biegłego
stosowny fragment tej opinii przytoczony został w sposób nierzetelny, bowiem w tej
opinii z dnia 9 kwietnia 2002 r. biegły lekarz sądowy z zakresu chirurgii na stronie
drugiej opinii napisał, co następuje: „początkowe zmiany miażdżycowe wymagają
leczenia farmakologicznego, zaprzestania palenia papierosów, ale nie czynią badaną
niezdolną do pracy, wręcz przeciwnie, powinna ona dużo chodzić. W badaniu z
6.10.98 rozpoznawano jej miażdżycę tętnic kończyn dolnych, ale nie wykonywano
wówczas badania Dopplerowskiego więc trudno ocenić, czy nastąpiła poprawa.” (k. 8
akt sądowych). Z kolei, biegły lekarz sądowy neurolog w swojej opinii z dnia 26 lute-
go 2002 r. również wyraźnie stwierdził, że: „z przyczyn wyłącznie neurologicznych
odwołująca się w znacznym stopniu nie utraciła zdolności do pracy zgodnej z pozio-
mem jej posiadanych kwalifikacji.”, czemu nie przeczy następne i zarazem ostatnie
zdanie tej opinii, stwierdzające iż: „nie nastąpiła istotna poprawa/istotne pogorszenie
stanu zdrowia odwołującej od dnia ostatniego badania z dnia 06.10.1998 r.” [...]. Z
powyższego wynika, iż zarzut kasacji, że „w opiniach biegłych na jakich oparł się Sąd
występują istotne różnice co do kwestii zdolności powódki do pracy i co do jej aktual-
nego stanu zdrowia. Sąd natomiast pominął te rozbieżności (...)”, jest niezasadny,
bowiem dowody z opinii biegłych okazały się wiarygodne i logiczne, a zawarte w ich
treści wnioski są jednoznaczne i zarazem wzajemnie zgodne. Wprawdzie lekarz
orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia 5 października 1998 r. stwierdził rzeczywiście, że
„ubezpieczona jest okresowo do października 2001 r. częściowo niezdolna do pracy”
[...], ale należy mieć na uwadze to, że powołanie przez Sąd biegłych w rozpoznawa-
nej sprawie miało na celu właśnie ponowną ocenę zarówno stanu zdrowia wniosko-
dawczyni, jak i zasadności uprzedniego orzeczenia dotyczącego stwierdzenia jej
„częściowej niezdolności do pracy”, czego opinie te nie potwierdziły - oznacza to, że
w tym zakresie została skorygowana uprzednia ocena medyczna dotycząca oceny
skutków stanu zdrowia wnioskodawczyni z punktu widzenia ustalenia jej „zdolności
do pracy”.
Tym samym, oczywiście bezzasadny okazał się także sformułowany w kasacji
zarzut „oczywistego naruszenia prawa przez powyższe orzeczenie”.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
k.p.c.
orzekł jak w sentencji, nie obciążając wnioskodawczyni kosztami postępowania ka-
sacyjnego (art. 102 w związku z art. 391 oraz art. 39319
k.p.c.).
11
========================================