Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 9 marca 2005 r.
I PZ 35/04
Pomiędzy pracownikami pozwanymi w sprawie o odszkodowanie z tytułu
wspólnej odpowiedzialności materialnej nie występuje współuczestnictwo ko-
nieczne (art. 72 § 2 k.p.c.).
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
Kuczyński, Herbert Szurgacz..
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca
2005 r. sprawy z powództwa Firmy Handlowo-Usługowej „O.G." Anny S. w N.S.
przeciwko Markowi O., Januszowi T., Piotrowi T., Piotrowi M., Michałowi R., Stani-
sławowi M. o zapłatę, na skutek zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 30 sierpnia
2004 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2004 r. Sąd Okręgowy w Krakowie odrzucił
kasację strony powodowej Firmy Handlowo Usługowej „O.G.” Anny S. od wyroku
tego Sądu z dnia 23 marca 2004 r., którym to wyrokiem zmieniono wyrok Sądu Rejo-
nowego w Nowym Sączu z dnia 10 kwietnia 2003 r. w ten sposób, że oddalono po-
wództwo przeciwko Markowi O., Michałowi R., Piotrowi T., Januszowi T., Piotrowi M.,
Stanisławowi M. o zapłatę i orzeczono o kosztach procesu.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że dopuszczalność
kasacji w sprawach o prawa majątkowe uzależniona jest od wartości przedmiotu za-
skarżenia oraz od charakteru sprawy (art. 3921
k.p.c.). Sąd ten wskazał, że roszcze-
nie strony powodowej jest roszczeniem o prawa majątkowe, zatem w razie współ-
uczestnictwa materialnego pracowników pozwanych z tytułu współodpowiedzialności
materialnej opartej na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (art. 72 § 1 pkt 1
2
k.p.c.) o dopuszczalności kasacji decyduje wartość przedmiotu zaskarżenia osobno
przeciwko każdemu z pozwanych (postanowienie Sądu Najwyższego z 17 stycznia
1997 r., I PKN 65/96, OSNAPiUS 1997 nr 17, poz. 317). W sprawie będącej przed-
miotem rozpoznania wartość przedmiotu zaskarżenia dla każdego z pozwanych od-
dzielnie nie przekracza kwoty 10.000 zł, a zatem - działając na podstawie art. 3935
k.p.c. - Sąd Okręgowy odrzucił kasację.
Strona powodowa wniosła zażalenie na powyższe postanowienie. Skarżo-
nemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie przepisów procedury przez błędne pominięcie
przepisu art. 72 § 2 k.p.c. i uznanie, że współuczestnictwo pozwanych nie ma cha-
rakteru współuczestnictwa koniecznego, a w konsekwencji błędne uznanie, że w ni-
niejszej sprawie kasacja jest niedopuszczalna z uwagi na treść art. 3921
k.p.c.
W uzasadnieniu podniesiono, że odpowiedzialność pozwanych ma swoje źró-
dło w umowie o współodpowiedzialności materialnej, a zatem istota tego stosunku
prawnego wskazuje na konieczność łącznego występowania wszystkich zobowiąza-
nych w procesie, co wskazuje na współuczestnictwo materialne konieczne. Koniecz-
ność współuczestnictwa w procesie wytoczonym na podstawie umowy o współodpo-
wiedzialności materialnej pracowników wynika zdaniem skarżącej z ugruntowanego
orzecznictwa Sądu Najwyższego co do konieczności rozważenia zasady i wysokości
odszkodowania każdego ze współodpowiedzialnych pracowników. Rozważenie takie
nie byłoby możliwe w sytuacji, gdyby nie było współuczestnictwa koniecznego w pro-
cesie.
Strona powodowa podnosiła także, iż Sąd Okręgowy orzekając o odrzuceniu
kasacji dopuścił się niekonsekwencji, albowiem orzekając in meriti wyrokiem oddalił
powództwo w całości, a nie co do poszczególnych pozwanych, a takie orzeczenie
jest charakterystyczne dla współuczestnictwa koniecznego. Zdaniem strony powo-
dowej kasacja jest dopuszczalna, mimo iż w stosunku do poszczególnych pozwa-
nych poszczególne roszczenia nie przekraczają kwoty 10.000 zł i w związku z tym
wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne i podlega oddaleniu. Zgodnie z art. 3921
§1 k.p.c.
kasacja nie przysługuje w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przed-
miotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Strona powodowa wska-
3
zała jako łączną wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę19.993,84 zł. W wykonaniu
wezwania Sądu podała także wartość przedmiotu zaskarżenia dla każdego z pozwa-
nych oddzielnie. W każdym przypadku była to kwota niższa niż 10.000 zł.
W rozpoznawanej sprawie powód dochodził roszczeń od sześciu pozwanych
z tytułu niedoboru na podstawie przepisów o odpowiedzialności materialnej pracow-
ników za powierzone mienie. Wszyscy pozwani podpisali umowę o wspólnej odpo-
wiedzialności materialnej za powierzone mienie. Z postanowień zawartej umowy wy-
nikało między innymi, że pracownicy odpowiadają wspólnie za powstałe niedobory (§
2), przy czym ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną pracownicy odpo-
wiadają w częściach równych za powstały niedobór o ile pozostają w stosunku pracy
w okresie objętym inwentaryzacją (§ 3). Tym samym zachodziło między pozwanymi
współuczestnictwo materialne, co słusznie wskazała w zażaleniu strona skarżąca,
gdyż przedmiot sporu stanowią obowiązki oparte na tej samej podstawie faktycznej i
prawnej (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.), co nie świadczy jednak o występowaniu podnoszo-
nego przez stronę skarżącą współuczestnictwa koniecznego (art. 72 § 2 k.p.c.).
Do oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia zgodnie z art. 3921
k.p.c. sto-
suje się odpowiednio przepisy o wartości przedmiotu sporu zawarte w art. 19-26
k.p.c. Przepis art. 21 k.p.c. stanowi, że jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń
zlicza się ich wartość. Zliczenie to dla ustalenia spełnienia przesłanki z art. 3921
k.p.c. nie może mieć jednakże miejsca w razie, gdy powód dochodzi kilku roszczeń
od kilku osób, które łączy współuczestnictwo formalne, a także, gdy mamy do czynie-
nia po stronie pozwanej z jedną z dwu postaci współuczestnictwa materialnego, tj.
oparcia praw lub obowiązków na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. W tych
przypadkach niemożliwe jest bowiem rozpoznanie apelacji i kasacji na rzecz współ-
uczestników, którzy nie zaskarżyli wyroku, co oznacza, że wyrok uprawomacnia się
wobec współuczestników, którzy go nie zaskarżyli (art. 378 § 3 k.p.c. dotyczący
apelacji, zgodnie z art. 39319
k.p.c. stosowany odpowiednio do kasacji). W przypadku
kasacji wysokość każdej z tych kwot decyduje o jej dopuszczalności, czyli o spełnie-
niu przesłanki z art. 3921
§1 k.p.c. W fazie postępowań odwoławczych więź prawna
łącząca współuczestników materialnych jest zbliżona do współuczestnictwa formal-
nego i dlatego wartość przedmiotu zaskarżenia dla oceny dopuszczalności kasacji
należy oceniać odrębnie dla roszczeń skierowanych przeciwko każdemu z pozwa-
nych.
4
Pogląd ten był wielokrotnie prezentowany, w tym między innymi w postano-
wieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 1997 r., I PKN 65/96 (OSNAPiUS 1997
nr 17, poz. 317), postanowieniu z dnia 21 marca 1997 r., I PKN 61/97 (OSNAPiUS
1998 nr 1, poz. 16).
Biorąc pod uwagę powyższe zażalenie strony powodowej należało oddalić.
========================================