Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 11 MAJA 2005 R.
III KK 248/04
Doręczenie stronie tylko fragmentu uzasadnienia wyroku sądu odwo-
ławczego rozpoczynające bieg terminu do wniesienia kasacji, w sytuacji
gdy przyczyny niesporządzenia uzasadnienia w całości leżą po stronie są-
du, nie może wywoływać skutków dla strony niekorzystnych, a brak w do-
ręczonym stronie fragmencie uzasadnienia ustosunkowania się do zarzu-
tów zawartych w środku odwoławczym jest rażącym naruszeniem przepisu
art. 457 § 3 k.p.k., nawet jeśli w terminie późniejszym brakujący fragment
uzasadnienia zostanie sporządzony i stronie tej doręczony.
Przewodniczący: sędzia SN J. Żywolewska-Ławniczak.
Sędziowie SN: E. Gaberle, A. Tomczyk (sprawozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: K. Parchimowicz.
Sąd Najwyższy w sprawie Patryka K., skazanego z art. 280 § 1 k.k. w
zw. z art. 283 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 11
maja 2005 r., kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego od wyroku Są-
du Okręgowego w B. z dnia 19 lutego 2004 r., utrzymującego w mocy wy-
rok Sądu Rejonowego z dnia 1 sierpnia 2003 r.,
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i p r z e k a z a ł sprawę Sądowi Okręgo-
wemu w B. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 19 lutego 2004 r., wydanym „...
po rozpoznaniu sprawy Patryka K., Piotra P., Jacka K. i Artura P. (...) na
2
skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych oraz osobiste
apelacje oskarżonych od wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 1 sierpnia
2003 r. ...” utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelacje za oczy-
wiście bezzasadne.
Wyrok ten zaskarżył kasacją obrońca skazanego Patryka K., który „...
zarzucając rażące naruszenie prawa procesowego, a konkretnie przepisu
art. 457 § 3 k.p.k. przez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyro-
ku czym kierował się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski
apelacji obrońcy oskarżonego Patryka K. oraz osobistej apelacji Patryka K.
uznał za niezasadne”, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy Sądowi Okręgowemu w B. do ponownego rozpoznania. W
uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazał, że od wyroku Sądu Rejonowego
w B. z dnia 1 sierpnia 2003 r. wniesiono pięć apelacji, natomiast lektura
uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 19 lutego 2004 r.
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w B., prowadzi do wnio-
sku, że Sąd Okręgowy rozpoznawał jedynie apelację obrońcy oskarżonego
Piotra P., uzasadnienie bowiem odnosi się jedynie do zarzutów i wniosków
tej jednej apelacji, ani słowem nie wspominając o pozostałych apelacjach,
w tym apelacji obrońcy oskarżonego Patryka K. i samego Patryka K. To
zaś uniemożliwiło autorowi kasacji postawienie innych – poza podniesio-
nym – zarzutów.
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w B.
wniósł o oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej, wywodząc, że sąd
odwoławczy analizował ustalenia faktyczne i oceny zawarte w zaskarżo-
nym wyroku oraz zarzuty apelacyjne oskarżonego Patryka K. i jego obroń-
cy, zaś swoje stanowisko uzasadnił zgodnie z wymogami art. 457 § 3 k.p.k.
Kasacja natomiast jest wynikiem pewnego nieporozumienia. Stanowisko to
podtrzymał Prokurator Prokuratury Krajowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
3
Kasacja jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie. Sprawa, w której
skarżone orzeczenie zapadło, jest zupełnie wyjątkowa, nietypowa, wręcz
kuriozalna. Dla pełnego wykazania zasadności kasacji w tak nietypowej
sprawie konieczne jest więc drobiazgowe prześledzenie sposobu postępo-
wania sądu i jego pracowników po wydaniu zaskarżonego wyroku.
Otóż, utrzymując w mocy zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w B.
Sąd Okręgowy w B. wskazał, że uczynił to. uznając apelacje za oczywiście
bezzasadne, zaś w części wstępnej określił, iż rozstrzygnął tak, po rozpo-
znaniu sprawy czterech oskarżonych na skutek apelacji wniesionych przez
obrońców trzech oskarżonych oraz przez dwóch oskarżonych. W protokole
rozprawy apelacyjnej odnotowano, że „... uzasadnienie na piśmie zostanie
sporządzone na wniosek zgodnie z treścią art. 457 § 2 k.p.k. ...”.
Wnioski o sporządzenie uzasadnienia oraz doręczenie wyroku wraz z
uzasadnieniem złożyli: skazany Piotr P., obrońca skazanego Jacka K.,
obrońca skazanego Patryka K. oraz skazany Patryk K. Mimo to uzasadnie-
nie wyroku zostało sporządzone jedynie co do skazanego Piotra P. Nato-
miast z odręcznej adnotacji uczynionej na kserokopii wniosku obrońcy ska-
zanego Jacka K. opatrzonej datą „28.07.04”, wynika, że wniosek ten został
omyłkowo załączony do innych akt i przedstawiony sędziemu sprawozdaw-
cy około połowy czerwca 2004 r., i dlatego zostało sporządzone oddzielne
uzasadnienie (zwane w korespondencji sądowej uzupełniającym – dopisek
SN). W tym miejscu cofnąć się należy do etapu, w którym sporządzono
uzasadnienie wyroku w odniesieniu do skazanego Piotra P. Otóż odpis wy-
roku wraz z tym uzasadnieniem został doręczony m.in. Patrykowi K. w dniu
13 kwietnia 2004 r. W dniu 28 maja 2004 r. do Sądu Okręgowego w B.
wpłynął kolejny wniosek Patryka K. o wyznaczenie obrońcy z urzędu, ce-
lem sporządzenia i wniesienia kasacji. We wniosku Patryk K. precyzuje, że
wyznaczenie obrońcy powinno nastąpić po sporządzeniu uzasadnienia wy-
roku (podkr. SN). Na wniosku tym znajduje się odręczna adnotacja, że wy-
4
rok z uzasadnieniem uzupełniającym wysłano w dniu 30 lipca 2004 r. Za-
nim to jednak nastąpiło, zarządzeniem z dnia 4 czerwca 2004 r. wyznaczo-
no skazanemu Patrykowi K. obrońcę z urzędu, któremu w dniu 8 czerwca
2004 r. doręczono odpis zarządzenia oraz odpis wyroku z 19 lutego 2004 r.
wraz z uzasadnieniem (oczywiście tym dotyczącym jedynie skazanego Pio-
tra P. – dopisek SN). W zaistniałej sytuacji obrońca skazanego Patryka K.
sporządził i wniósł kasację, którą przyjęto zarządzeniem z dnia 17 sierpnia
2004 r. i po uzyskaniu odpowiedzi Prokuratora Okręgowego w B. przed-
stawiono Sądowi Najwyższemu. Należy też odnotować ponownie, że już po
wpłynięciu kasacji, acz przed jej przyjęciem, sporządzono i doręczono ska-
zanemu Patrykowi K., jego obrońcy oraz obrońcy skazanego Jacka K. tzw.
uzasadnienie uzupełniające, przy czym zarządzeniem z dnia 7 września
2004 r., po stwierdzeniu, że w dniu 3 września 2004 r. upłynął termin do
wniesienia kasacji w sprawie Jacka K., zakreślono sprawę w wykazie WKK
jako zakończoną.
Analiza przytoczonego przebiegu postępowania w Sądzie Okręgo-
wym w B. po wydaniu wyroku z 19 lutego 2004 r. wskazuje na szereg nie-
prawidłowości o charakterze przede wszystkim administracyjnym, które
jednak, gdyby je traktować jako błahe (wszak doszło w końcu do sporzą-
dzenia uzasadnienia wyroku w części dotyczącej Patryka K.) i nieistotne,
prowadziłyby do konsekwencji procesowych niekorzystnych dla skazanego,
pozbawiając go prawa do kasacji. Przecież w dacie doręczenia obrońcy
skazanego zaskarżonego wyroku wraz z niekompletnym uzasadnieniem
rozpoczął bieg termin do wniesienia kasacji. I w tym terminie, w oparciu o
taki tylko dokument w postaci niekompletnego uzasadnienia mógł on bu-
dować zarzuty i stawiać wnioski. Jako, że z doręczonego obrońcy uzasad-
nienia nie można było powziąć informacji dlaczego Sąd Okręgowy w B.
uznał zarzuty i wnioski apelacji Patryka K. i jego obrońcy za oczywiście
bezzasadne, przeto słusznie postawił on zarzut rażącego naruszenia prze-
5
pisu art. 457 § 3 k.p.k. Niczego w tym względzie nie zmienia fakt sporzą-
dzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej m. in. Pa-
tryka K., tym bardziej że nie zostało ono nawet doręczone w terminie okre-
ślonym w art. 524 § 1 k.p.k., co hipotetycznie mogłoby dać asumpt do roz-
ważań nad problemem przywracania (wydłużania) terminu do wniesienia
kasacji. Jako, że w rozpoznawanej sprawie nie otworzyła się nawet hipote-
tyczna możliwość tego rodzaju rozważań, przeto należy powrócić do oceny
kasacji w stanie sprawy w jakim rozpoczął się bieg terminu do jej wniesie-
nia. Tu zaś oczywiste jest, że doręczenie stronie tylko fragmentu uzasad-
nienia wyroku sądu odwoławczego rozpoczynające bieg terminu do wnie-
sienia kasacji, w sytuacji gdy przyczyny niesporządzenia uzasadnienia w
całości leżą po stronie sądu, nie może wywoływać skutków dla strony nie-
korzystnych, a brak w doręczonym stronie fragmencie uzasadnienia usto-
sunkowania się do zarzutów zawartych w środku odwoławczym jest rażą-
cym naruszeniem przepisu art. 457 § 3 k.p.k., nawet jeśli w terminie póź-
niejszym brakujący fragment uzasadnienia zostanie sporządzony i stronie
tej doręczony. Uchybienie to uniemożliwia zapoznanie się przez stronę z
rozumowaniem, jakie przywiodło sąd odwoławczy do określonej treści roz-
strzygnięcia, i nie pozwala – co wyraźnie podkreśla autor kasacji – na po-
stawienie jakichkolwiek innych zarzutów. Nie można też skutków takiego
uchybienia zrzucać na karb nieporozumienia, co sugeruje autor odpowiedzi
na kasację, bowiem wówczas negatywne konsekwencje procesowe wyni-
kające z owego nieporozumienia – jak zresztą wynika to z treści odpowie-
dzi – zostałyby przeniesione na skazanego.
W zaistniałej sytuacji, nie znajdując innych możliwości rozwikłania
występującego w niniejszej sprawie problemu, Sąd Najwyższy uznał, że w
stosunku do Patryka K. postępowanie odwoławcze powinno być powtórzo-
ne w sposób wolny od wad i dlatego zaskarżony wyrok uchylił.
6
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy w B. powinien rozwa-
żyć wszystkie wnioski i zarzuty apelacji oskarżonego oraz apelacji jego
obrońcy, zaś wyniki rozważań zawrzeć w uzasadnieniu uwzględniającym
zasady wynikające z przepisu art. 457 § 3 w zw. z art. 433 k.p.k.
Z przytoczonych powodów należało orzec jak na wstępie.