Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 lipca 2005 r.
II PK 353/04
Wynikające z art. 231
k.p. skutki prawne przejścia zakładu pracy na in-
nego pracodawcę nie mogą być modyfikowane przez akty prawa miejscowego.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Herbert
Szurgacz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2005 r. sprawy z
powództwa Wiesławy W., Grażyny S., Dariusza L., Krystyny F., Emilii T., Ireny Ś.,
Grażyny B., Doroty S., Haliny S., Teresy S., Ewy T., Danuty S., Gabrieli J., Krystyny
C., Lesława D., Małgorzaty N., Krystyny Ż., Ewy B., Władysławy L., Marii T., Moniki
Z., Ewy Ż., Iwony M., Urszuli M., Lilii A., Teresy S., Doroty S., Elżbiety J., Doroty L.,
Aliny J., Renaty Ł., Elżbiety B. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi
Opieki Zdrowotnej w likwidacji w S., Miejskiemu Samodzielnemu Publicznemu Zakła-
dowi Opieki Zdrowotnej w S. o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach i
zapłatę, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 15 lipca 2004 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił apelację stron pozwa-
nych od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Żaganiu z dnia 30 grudnia 2003 r.
[...], oraz zasądził solidarnie od stron pozwanych na rzecz każdego z powodów kwoty
po 3.000 zł (trzy tysiące) z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kasa-
cyjnego, odstępując od obciążania stron pozwanych kosztami w pozostałym zakre-
sie.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2003 r. Sąd Rejonowy - Sąd Pracy w Żaganiu
przywrócił do pracy na poprzednich warunkach: Wiesławę W., Grażynę S., Krystynę
F., Emilię T., Irenę Ś., Grażynę B., Dorotę S., Halinę S., Ewę T., Danutę S., Gabrielę
J., Krystynę C., Lesława D., Małgorzatę N., Krystynę Ż., Ewę B., Władysławę L., Ma-
2
rię T., Monikę Z., Ewę Ż., Iwonę M., Urszulę M., Lilię A., Teresę S., Dorotę S., Elż-
bietę J., Dorotę L., Alinę J., Renatę Ł., Elżbietę B. oraz zasądził odszkodowanie za
niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę na rzecz powodów: Dariusza
L., Teresy S., Urszuli G.
Sąd Rejonowy ustalił, iż powódka Wiesława W. była zatrudniona w Samodziel-
nym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w S. w okresie od dnia 1 października
1993 r. do dnia 30 czerwca 2002 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku
salowej. Do 1998 r. była pracownikiem Zakładu Opieki Zdrowotnej w S. i jej nowym
pracodawcą stał się SP ZOZ w S. w trybie art. 231
k.p. W dniu 20 marca 2002 r. po-
wódka otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego
okresu wypowiedzenia, który upływał w dniu 30 czerwca 2002 r. Oświadczenie o wy-
powiedzeniu umowy o pracę złożył likwidator SP ZOZ w S. Henryk D. Jako przyczy-
nę wypowiedzenia wskazano likwidację zakładu pracy zgodnie z uchwałą [...] Rady
Powiatu Ż. z dnia 26 lutego 2002 r. oraz stwierdzono, że zgodnie z art. 411
§ 1 k.p. w
razie likwidacji zakładu pracy nie stosuje się przepisu art. 38, 39 i 41 k.p. ani przepi-
sów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub
rozwiązaniem umowy o pracę. Powódka z zachowaniem terminu wniosła odwołanie
od tego wypowiedzenia do Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Żaganiu. W okresie
wypowiedzenia, pismem z dnia 31 maja 2002 r. likwidator SP ZOZ w S. zawiadomił
powódkę, że od dnia 1 czerwca 2002 r. do końca okresu wypowiedzenia zwalnia ją z
obowiązku świadczenia pracy, udzielił jej urlopu i zawiadomił, że do końca okresu
wypowiedzenia ma pozostawać do dyspozycji dotychczasowego zakładu pracy. Po-
wódka nie należała do związków zawodowych. Od lipca 2002 r. powódka zarejestro-
wała się jako bezrobotna i poszukująca pracy. Z tytułu rozwiązania stosunku pracy
powódka otrzymała odprawę pieniężną w wysokości 2.648,40 zł.
W odniesieniu do pozostałych powodów Sąd ustalił podobny stan faktyczny,
jedynie w odniesieniu do powodów: Lesława D., Urszuli M., Lilii A., Teresy S., Doroty
S., Doroty L., Sąd ustalił ponadto, iż są to osoby podlegające szczególnej ochronie
przed wypowiedzeniem stosunku pracy z mocy art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja
1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze
zm.).
W ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż
zaistniałe przekształcenia organizacyjno-prawne stanowią przejście zakładu pracy na
nowego pracodawcę. Jego skutki w sferze stosunków pracy określa art. 231
§ 1 k.p.
3
W ocenie Sądu w rozpatrywanej sprawie pracodawcą był Samodzielny Publiczny
Zakład Opieki Zdrowotnej, który z pewnością jest „zakładem pracy”, którego ele-
mentem są nie tylko składniki materialne i majątkowe, system organizacyjny oraz
załoga, lecz również zadania i funkcje związane zaspokojeniem potrzeb w zakresie
opieki zdrowotnej mieszkańców. Sąd wskazał, iż w świetle uchwały Rady Powiatu Ż.
z dnia 26 lutego 2002 r. sensem dokonywanych zmian było dalsze i nieprzerwane
udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie dotychczas realizowanym przez SP
ZOZ, z zachowaniem dotychczasowych warunków i jakości udzielanych świadczeń
przez zakład opieki zdrowotnej, który przejmie dalsze udzielanie świadczeń zdrowot-
nych. Również nieruchomości zabudowane (w których funkcjonował SP ZOZ w S.)
miały zostać przekazane nieodpłatnie w drodze darowizny Gminie i Miastu S. na cele
związane z prowadzeniem zakładu opieki zdrowotnej. Od dnia 31 maja 2002 r. miał
rozpocząć funkcjonowanie nowy MSP ZOZ.
To samo wynika z treści podjętej w dniu 25 lutego 2002 r. uchwały Rady Miej-
skiej w S. [...] w sprawie przejęcia usług medycznych w zakresie szpitalnictwa. Zgod-
nie z nią miało nastąpić przejęcie przez Radę Miejską S. usług medycznych w zakre-
sie szpitalnictwa dotychczas realizowanych przez SP ZOZ w S. na warunkach: nie-
odpłatnego przekazania majątku ruchomego i nieruchomego, wolnego od wszelkich
zadłużeń, a także obciążeń związanych z prowadzoną działalnością przez dotych-
czasowy SP ZOZ w S. W ocenie Sądu Rejonowego jednoznaczny był z góry zapla-
nowany tok postępowania związanego z przejęciem usług medycznych, co wynika
choćby z tego, że podejmując uchwałę z dnia 26 lutego 2002 r. Rada Powiatu Ż.
znała treść wcześniejszej uchwały Rady Gminy w S. z dnia 25 lutego 2002 r., a więc
wiadomym było, że uchwalana likwidacja będzie się wiązać z przejęciem majątku
ruchomego i nieruchomości oraz zadań przez MSP ZOZ. W dniu 8 maja 2002 r. Za-
rząd Powiatu Ż. podjął uchwałę [...] w sprawie „udzielenia promesy na przekazanie w
nieodpłatne użytkowanie Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej
w S. tworzonemu przez Gminę w S. nieruchomości na cele dotychczas związane ze
świadczeniem usług w zakresie lecznictwa stacjonarnego i ambulatoryjnego”. Miejski
Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej rozpoczął swą statutową działalność od dnia
1 czerwca 2002 r. Od tegoż też czasu faktycznie stał się użytkownikiem zabudowa-
nych nieruchomości i mienia ruchomego SP ZOZ w S. w likwidacji oraz od tego dnia
wstąpił w prawa SP ZOZ w likwidacji wynikające z podpisania przez dotychczasowy
zakład kontraktu z L. Regionalną Kasą Chorych na świadczenie usług medycznych.
4
W ocenie Sądu Rejonowego nie budzi wątpliwości fakt, że podjęcie działalności od
dnia 1 czerwca 2002 r. przez MSP ZOZ w S. możliwe było tylko dlatego, że doszło
do przejścia na jego rzecz zakładu pracy (w szerokim znaczeniu, tj. przekazania nie
tylko składników materialnych i majątkowych, systemu organizacyjnego, lecz również
zadań i funkcji związanych z zaspokojeniem potrzeb w zakresie opieki zdrowotnej
mieszkańców). Zdaniem Sądu, stojąc przed koniecznością przeprowadzenia restruk-
turyzacji , „ratowania” placówki zdrowia w S., mimo możliwości podjęcia innych dzia-
łań, wybrany został wariant najprostszy i jednocześnie krzywdzący dla pracowników.
Rozwiązano ze wszystkimi stosunki pracy, aby następnie w celu prowadzenia nie-
przerwanej działalności zatrudnić tylko tych, którzy przyjęli nowe, mniej korzystne
warunki i doboru pracowników w oparciu o bliżej niesprecyzowane kryteria. Działanie
takie nie zasługuje na ochronę w świetle art. 8 k.p. Tym bardziej jest to naganne, że
przyjmowane były do pracy takie osoby, które wcześniej nie świadczyły pracy na
rzecz SP ZOZ i nie były mieszkańcami gminy. Mając powyższe na uwadze, Sąd do-
szedł do wniosku, że wypowiedzenia powodom umów o pracę naruszyły przepisy o
wypowiadaniu umów o pracę, a podanie jako ich przyczyny likwidacji zakładu pracy
w sytuacji, gdy oczywiste od początku było, że nie dojdzie do likwidacji pracodawcy
w rozumieniu całkowitego unieruchomienia zakładu pracy w znaczeniu przedmioto-
wym, było niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. W tej sytuacji po stronie powo-
dów powstały roszczenia określone w art. 45 k.p., a mianowicie o przywrócenie do
pracy. W oparciu o przepis art. 45 § 2 k.p. Sąd nie uwzględnił żądań o przywrócenie
do pracy i je oddalił w przypadku powodów Dariusza L., Teresy S. oraz Urszuli G. i
zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powodów odszkodowania z tytułu nie-
zgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Decyzja taka podyktowana była
tym, że powód Dariusz L. zatrudniony był na stanowisku portiera. Powódki Teresa S.
i Urszula G. były zatrudnione na stanowisku praczek. MSP ZOZ nie zatrudniał pra-
cowników na stanowiskach: palaczy i portierów oraz w połowie roku 2003 zlikwido-
wana została pralnia i rozwiązaniu uległy stosunki pracy osób zatrudnionych na sta-
nowiskach praczek, dlatego niecelowe było przywracanie do pracy tych osób, których
stanowiska pracy w ramach struktury organizacyjnej MSP ZOZ uległy faktycznej li-
kwidacji.
Odszkodowania zasądzone zostały w wysokości określonej w art. 471
k.p., tj.
w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia z uwagi na długi okres pozostawania
przez pozwanych bez pracy w związku rozwiązaniem stosunku pracy wraz z odset-
5
kami ustawowymi należnymi na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 300
k.p. Pozostali powodowie zostali z przyczyn wskazanych wyżej przywróceni do
pracy. Brak było podstaw do tego, by także w ich przypadku poprzestać na zasądze-
niu odszkodowań z uwagi na to, że część z nich podlega szczególnej ochronie, na-
tomiast wszyscy pozostali pracowali na stanowiskach pracy, które można określić
jako stanowiska pracy działalności podstawowej MSP ZOZ; tym bardziej, że po roz-
wiązaniu z nimi stosunków pracy, w tych samych grupach zawodowych, pozwany
zatrudniał osoby, które wcześniej nie były pracownikami SP ZOZ. W przypadku po-
wodów: Lesława D., Urszuli M., Lilii A., Teresy S., Doroty S., Doroty L. zasądzone
zostały wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy, na podstawie art. 47
zdanie drugie k.p., z uwagi na pełnienie przez te osoby funkcji w zarządach zakła-
dowych organizacji związkowych. Wysokość tych kwot pomniejszono, zgodnie z
wnioskiem samych powodów, o kwoty wypłaconych im odpraw pieniężnych. W oce-
nie Sądu brak było podstaw prawnych do tego, by przyznane przez Sąd tym powo-
dom wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy dodatkowo zmniejszyć o kwoty
uzyskanych zasiłków dla bezrobotnych.
Sąd oddalił powództwa Grażyny S., Emilii T., Elżbiety J. o zasądzenia wyna-
grodzeń za cały okres pozostawania bez pracy, w zakresie przekraczającym różnicę
pomiędzy wypłaconą powodom odprawą pieniężną z tytułu rozwiązania stosunku
pracy z przyczyn ekonomicznych dotyczących zakładu, a jednomiesięcznym wyna-
grodzeniem za czas pozostawania bez pracy. W przekonaniu Sądu w przypadku tych
osób nie występowała szczególna ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy z
uwagi na to, że były one członkami komisji rewizyjnych zakładowych organizacji
związkowych.
Apelacje od powyższego wyroku wnieśli obaj pozwani: Samodzielny Publiczny
Zakład Opieki Zdrowotnej w likwidacji w S. oraz Miejski Samodzielny Publiczny Za-
kład Opieki Zdrowotnej w S. Skarżący zarzucili naruszenie art. 231
k.p. z uzasadnie-
niem, iż nie doszło do przejścia zakładu pracy ponieważ nie wszystkie elementy
przejścia zaistniały, w szczególności brak było przejścia mienia na nowy podmiot,
naruszenie art. 411
k.p., który dotyczy likwidacji pracodawcy jako podmiotu zatrud-
niającego, co miało miejsce w spornej sprawie oraz przyjęcie solidarnej odpowie-
dzialności pozwanych, podczas gdy nowo utworzony zakład nie dokonał żadnych
czynności w stosunku do powodów.
6
Wyrokiem z dnia 15 lipca 2004 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Zielonej Górze zmienił zaskarżony wyrok w punktach I, II, III w ten
sposób, że powództwa wobec obu pozwanych w całości oddalił.
Sąd Okręgowy wskazał, iż w świetle niespornego między stronami stanu fak-
tycznego, w przeciwieństwie do wniosków Sądu Rejonowego, nie można uznać za
uzasadniony poglądu, iż przyczyna wypowiedzeń powodom umów o pracę była nie-
prawdziwa. Celem prowadzonego postępowania likwidacyjnego było niewątpliwie
doprowadzenie do zakończenia bytu prawnego przez pozwanego pracodawcę SP
ZOZ w S. Zdaniem Sądu likwidacja pracodawcy z istoty rzeczy dotyczy utraty przez
niego bytu prawnego i wobec tego jest zawsze likwidacją „w całości (całego pod-
miotu prawnego) nie ma częściowej likwidacji podmiotu prawnego, podmiot ten ist-
nieje albo nie”. W rozpoznawanej sprawie nie może ulegać wątpliwości, że likwidacja
pozwanego SP ZOZ w S. była rzeczywista. Likwidacja ta nastąpiła zgodnie z przepi-
sami art. 60 ustawy z dnia 30 sierpnia 1999 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.
Nr 91, poz. 408 ze zm.). Pozwany SP ZOZ w S. utracił byt prawny. Wyzbył się rów-
nież mienia. Zarówno bowiem nieruchomości jak i rzeczy ruchome zostały zwrócone
organowi założycielskiemu, który z kolei mienia tego się wyzbył przekazując go Gmi-
nie S., która następnie mieniem tym wyposażyła utworzony przez siebie nowy pod-
miot prawa, nowego pracodawcę. W ocenie Sądu w takiej sytuacji nie może być
mowy o przejściu zakładu na innego pracodawcę. W sprawie niniejszej problem
sprowadzał się również do odpowiedzi na pytanie czy art. 60 ust. 6 ustawy o zakła-
dach opieki zdrowotnej stanowił lex specialis w stosunku do art. 231
k.p. Sąd Okrę-
gowy w pełni podzielił rozważania Sądu Najwyższego zawarte w motywach uchwały
z dnia 25 lipca 2003 r., zgodnie z którymi art. 60 ust. 6 ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej jest bezpośrednio stosowany w przypadkach całkowitej likwidacji samo-
dzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej i nie jest przepisem szczególnym w
stosunku do art. 231
k.p. Taka sytuacja, zdaniem Sądu, zachodzi w przedmiotowej
sprawie. Chybiony jest więc pogląd Sądu Rejonowego co do pozorności przyczyny
wypowiedzenia powodom umów o pracę. Uchwała w tej sprawie została podjęta
przez Radę Powiatu. Uchwała ta nie została zaskarżona, a więc jest prawomocna.
Zdaniem Sądu Okręgowego przyczyna wypowiedzenia powodom umów o pracę była
przyczyną prawdziwą i rzeczywistą. Sam fakt, iż nowy pracodawca został wyposażo-
ny w mienie dotychczasowego pracodawcy, nie w drodze umowy między „starym", a
„nowym" pracodawcą nie przesądza, aby doszło do przejścia zakładu pracy na no-
7
wego pracodawcę w rozumieniu art. 231
k.p. Również okoliczność, iż „nowy" praco-
dawca prowadzi działalność w tym samym zakresie co „stary" nie może takiego
wniosku uzasadniać. Z istoty prowadzonej działalności w zakresie ochrony zdrowia
wynika obowiązek zagwarantowania opieki zdrowotnej każdemu obywatelowi bez
jakiejkolwiek przerwy w świadczeniu „umów zdrowotnych”. Przyjęcie koncepcji
przedstawionej przez Sąd Rejonowy, a sprowadzającej się do tego, że samo przeję-
cie zadań w zakresie opieki zdrowotnej jest przejściem zakładu pracy w trybie art.
231
k.p. prowadziłoby do wniosku, że art. 60 ust. 6 ustawy o zakładach opieki zdro-
wotnej nie miałby nigdy zastosowania. Sąd podniósł także, iż likwidacja każdego za-
kładu opieki zdrowotnej prowadzi do przejęcia jego zadań przez inny podmiot, który
prowadzi taką działalność najczęściej w oparciu o mienie dotychczasowego praco-
dawcy, który to mienie otrzymał od organu założycielskiego. Poza tym z przepisu art.
231
k.p. nie wynika także, że w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na inne-
go pracodawcę, wykluczone jest wcześniejsze wypowiadanie umów o pracę. Określa
on tylko sytuację pracowników w przypadku, gdy pozostają oni w stosunku pracy i
jednocześnie dochodzi do przejścia zakładu lub jego części na innego pracodawcę.
Nie formułuje on jakiejś szczególnej ochrony przed wypowiadaniem umów w fazie,
która poprzedza to „przejście". Tym samym brak też podstaw do twierdzenia, że
ustanawia on jakieś odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 411
k.p. Gdyby zamiar
ustawodawcy w tym względzie był inny, to z pewnością w przepisie art. 231
k.p.
wskazałby on, że w stanie faktycznym ujętym w jego paragrafie 1 przepis art. 411
nie
ma zastosowania bądź też w art. 411
k.p. wyraźnie zaznaczyłby, że reguła w nim
ujęta zostaje wykluczona w przypadkach przewidzianych art. 231
§ 1 k.p. W ocenie
Sądu wykładnia językowo-logiczna prowadzi niedwuznacznie do wniosku, iż z art.
231
k.p. nie może wyprowadzić zakazu stosowania art. 411
k.p. Jednocześnie prze-
słanki natury celowościowo-funkcjonalnej nie przemawiają jednoznacznie na rzeczy
tezy, iż zakaz taki - wbrew wyraźnemu brzmieniu przepisów - z art. 231
k.p. należy
wywodzić, zwłaszcza jeżeli zważyć, że często w chwili rozpoczęcia likwidacji praco-
dawcy nie wiadomo, jaki będzie los jego majątku (czy zostanie rozproszony, czy też
jako zakład pracy lub jego część zostanie przejęty przez innego pracodawcę), a jed-
nocześnie istnieje konieczność zwolnienia załogi.
Sąd Okręgowy podniósł ponadto, iż Sąd Rejonowy przyjął, że doszło do przej-
ścia całego zakładu pracy na nowego pracodawcę, tymczasem Sąd pierwszej in-
8
stancji uwzględniając powództwo wobec obu pozwanych zastosował art. 231
§ 2 k.p.,
który dotyczy przejścia części zakładu pracy na innego pracodawcę.
Kasację od powyższego wyroku złożyli powodowie. Zarzucili oni naruszenie
art. 231
k.p. przez stwierdzenie, że nie nastąpiło przejęcie w trybie tego przepisu ca-
łości mienia i zadań Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w S.
przez Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w S. i niewłaściwe,
bo sprzeczne z materiałem dowodowym sprawy, przyjęcie jakoby nieruchomości i
mienie ruchome pozwanego Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej
w S. zostały przekazane Gminie S., a następnie przez tę ostatnią Miejskiemu Samo-
dzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w S., naruszenie art. 411
k.p.,
przez przyjęcie, iż przepis ten nie może zostać zastosowany w przypadkach, kiedy
nie następuje całkowita likwidacja zakładu pracy, lecz jego przejęcie przez inny pod-
miot. Zdaniem skarżących zaskarżone orzeczenie oczywiście narusza prawo.
Wskazując na powyższe wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez od-
dalenie apelacji obu pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Żaganiu z dnia 30
grudnia 2003 r. wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania za obie instancje
względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania przez Sąd drugiej instancji z orzeczeniem o kosztach postępowania
apelacyjnego i kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja zawiera usprawiedliwione podstawy. Przede wszystkim wymaga
zwrócenia uwagi, że na gruncie obowiązującego prawa występują różne typy postę-
powania likwidacyjnego: a) takie, których celem jest zakończenie po uprzednim za-
spokojeniu wierzycieli bytu prawnego (np. postępowanie likwidacyjne przewidziane
art. 18a ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, art. 67-85, 274-290 i 461-478
k.s.h.), b) postępowanie likwidacyjne, w którym są realizowane cele nieograniczające
się do zaspokojenia wierzycieli, lecz zakłada się dalsze prowadzenie działalności
likwidowanej jednostki organizacyjnej przez nowo utworzony podmiot, przejmujący jej
składniki majątkowe. W tym drugim przypadku zakłada się utrzymanie dotychczaso-
wej działalności przy jednoczesnym zniesieniu bytu prawnego danej jednostki orga-
nizacyjnej. Ten tryb likwidacji przewidywał np. art. 37 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o
prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, według którego prywatyzacja przedsię-
9
biorstwa państwowego mogła nastąpić przez sprzedaż, wniesienie do spółki lub od-
danie do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, art.
14 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rol-
nymi Skarbu Państwa, przewidujący przejęcie przez Agencję Rolną Skarbu Państwa
gospodarstw rolnych prowadzonych przez państwowe przedsiębiorstwa gospodarki
rolnej . Z punktu widzenia charakteru przytoczonych postępowań likwidacyjnych na-
leży przyjąć, że stanowią one zarazem przykład przejścia zakładu pracy na innego
pracodawcę w rozumieniu art. 231
k.p. W wyroku z dnia 10 października 2003 r., I PK
456/02 (OSNP 2004 nr 19, poz. 335), Sąd Najwyższy stwierdził, że przejęcie przez
gminę zadań z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej stanowi przejście części za-
kładu pracy na nowego pracodawcę (art. 231
k.p.), którym jest podmiot wykonujący te
zadania lub urząd gminy, jeżeli nie doszło do ich przekazania. W uzasadnieniu tego
wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że jeżeli placówka, w której pracownik jest zatrud-
niony, przechodzi pod władanie innego podmiotu to staje się on jego pracodawcą. W
orzecznictwie podkreśla się automatyzm działania art. 231
k.p. i wyklucza możliwość
jego modyfikowania przez pracodawców. Należy dodać, że również akty prawa miej-
scowego w postaci uchwał organów samorządowych nie mogą zmienić działania art.
231
k.p. Z niekwestionowanych ustaleń faktycznych wynika, że uchwała [...] Rady
Powiatu Ż. z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie likwidacji SP ZOZ w S. nie spowodo-
wała żadnych zmian w funkcjonowaniu dotychczasowego SP ZOZ w S. Nowy pod-
miot MSP ZOZ przejmował majątek ruchomy i nieruchomy oraz kontynuował udzie-
lanie świadczeń zdrowotnych. Inaczej mówiąc zakład opieki zdrowotnej, w którym
byli zatrudnieni powodowie, zachował tożsamość po przejęciu przez nowego praco-
dawcę. Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że w ustalonym stanie faktycznym doszło do
przejęcia zakładu pracy przez nowego pracodawcę w rozumieniu art. 231
k.p. Nie
miała natomiast miejsca likwidacja dotychczasowego pracodawcy w rozumieniu za-
mknięcia zakładu pracy w zamiarze jego faktycznego i całkowitego zniesienia. Tym
samym nie zaistniało zdarzenie upoważniające do rozwiązania stosunków pracy. Nie
może być takim zdarzeniem likwidacja pracodawcy w rozumieniu ustania podmioto-
wości prawnej przy zachowaniu dotychczasowej całości majątkowej oraz normalnej
działalności tego zakładu.
Uzasadniony jest zarzut kasacji naruszenia art. 411
k.p. W kwestii, czy praco-
dawca podlegający likwidacji może, z powołaniem się na art.411
k.p. zwalniać pra-
cowników bez ograniczeń wynikających z art. 38, art. 39 i art.41 k.p. oraz przepisów
10
szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwią-
zaniem umowy o pracę w przypadkach, gdy należący do niego zakład pracy prze-
chodzi w części lub całości na innego pracodawcę, Sąd Okręgowy, z powołaniem się
na dawniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 10 września 1998 r., I
PKN 310/98, OSNAPiUS 1999 nr 19, poz. 614) oraz dokonując wykładni art. 231
k.p.
i art. 411
k.p. - dał odpowiedź twierdzącą. Nowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego
(wyrok z dnia 16 maja 2001 r., I PKN 573/00, OSNP 2003 nr 5, poz. 124, a zwłasz-
cza wyrok z dnia 19 sierpnia 2004 r., I PK 489/03, OSNP2005 nr 6, poz. 78) zajmuje
w tej kwestii odmienne stanowisko. W tym drugim powołanym wyroku Sąd Najwyższy
stwierdził, że przepis art. 411
k.p. nie ma zastosowania w razie likwidacji pracodawcy,
w związku z którą następuje przejście całości lub części prowadzonego przez niego
zakładu na innego pracodawcę, kontynuującego tę samą lub podejmującego podob-
ną działalność. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy podkreślił, że celem
art. 231
k.p. jest ochrona pracowników przed utratą miejsc pracy oraz pogorszeniem
warunków pracy w sytuacji, gdy następca prawny dotychczasowego pracodawcy,
przejmujący zakład pracy lub jego część, prowadzi w nich nadal taką samą lub po-
dobną działalność, z czego wynika możliwość dalszego zatrudniania pracowników. Z
kolei celem art. 411
jest uchylenie ochrony pracowników przed utratą pracy w sytu-
acji, gdy - co do zasady- ich dalsze zatrudnianie jest niemożliwe. Sytuacja taka nie
zachodzi w tych przypadkach, w których w toku postępowania likwidacyjnego nastę-
puje przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, który kontynuuje
działalność prowadzoną w tym zakładzie (jego części) albo podejmuje w oparciu o
nie działalność podobną. Skład orzekający podziela w pełni stanowisko zajęte przez
Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu.
Z przytoczonych motywów, w oparciu o art. 39315
k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł
jak w sentencji wyroku.
========================================